– Ҳа, майли, овқат пишгунича тезроқ бориб келақолинг, бўлмасам...
Болтавой ака "азиз меҳмон" билан ўралашиб қолиб, уч-тўрт кундан буён уйидан
чиқа олмаганди. Маҳалла гузарида қилинаётган ишларни кўриб танг қолди.
Мактаб болалари, далачилар йўл ва кўча ёқаларига тош ётқизишар ва уларни
оҳакка бўяшар, ҳамма ёқни супуриб-сидиришар, ҳатто йўл ёқаларига очилиб
турган гулларни "ўрнатишар", ётиб қолаётганларини эса, ёнига калтак суқиб
боғлашаётганди.
"Тавба, – деди мўйсафид ўзича ажабланиб.
– Ахир ҳар куни ўтадиган мол-қўй подалари бу қилинаётган ишларни тепкилаб
кетади-ку!.. Неча замонлар қаровсиз ётган йўл бўйларига бунчалик эътибор нега экан? Қанча одамлар ишдан қолипти-я, эссиз. Қайси товуқ миядан чиқди экан бу фикр?.."
Лекин қишлоқ гузарига етиб боргач, чол баттар ажабланди.
Қишлоқ гузаридан
туман маркази томон кетадиган катта йўлнинг ўртасига тупроқ тўкилиб, унга
гуллар билан бир қаторда меваси селкиллаб турган беҳи дарахтлари экиб
чиқилган эди. Мўйсафид умри бино бўлиб меваси билан кўчириб ўтказилган
дарахтларни кўрмаган ва эшитмаганди– Астағфуруллоҳ, – деб юборди у барги
сўлий бошлаган беҳи дарахтларига тикилиб.
– Бу қанақаси бўлди экан-а? Тагига сув ҳам қуйишмабди...
У теварак-атрофга аланглаб, велосипедда келаётган қўшни маҳаллалик
Тошпўлатга кўзи тушди.
– Ҳой Тошпўлат, тўхта!
Хаёл суриб келаётган Тошпўлат тормозни босмоқчи бўлган эди, велосипедининг
чархи орқага айланиб кетди. Уни эплай олмай қолди. Эпчиллик қилиб тўхтатиб
олиш мақсадида экилган беҳи дарахтлардан бирини ушлаб қолмоқчи бўлди.
Дарахт бўлса суғурилиб чиқиб кетди. Лекин унинг илдизи кўринмас, шундоқ
тагидан арралаб олинган экан.
Ўзини аранг тўхтатиб қолган Тошпўлат бир қўлида турган дарахт шохига қараб
кулиб юборди:
– Оббо қизталоқлар-ей, боғдан арралаб кесиб келинган беҳининг шохини шу
ерга суқиб, ўрнатиб чиқишаётган экан-да. Мева-певаси билан шох юкланган
машинани кўриб ҳайрон бўлгандим-а...
– Вой эси пастлар-ей! Кимдан чиқди экан бу бемаънилик?
– Кимдан бўларди, раисимиздан-да.
У сизникида турган "Комиссия"га қишлоғимизни "кўз-кўз" қилиш учун мана
шунақа ободончилик ишларини қилаяпти. Эшитишимча, бугун-эрта телевизорга олармиш. Бу дарахтлар кўрсатувга "пон" бўлармиш...
– Қанақа "пон"?!
– Ким билади, телевизорда маҳаллалар обод, одамлар ҳамиша шод, ҳеч қанақа
муаммолари йўқлигини кўрсатиб қўймоқчи, шекилли-да.
– Ҳайвон! – дея жаҳли чиққанини яшира олмади чол. – Мен ҳали унга хўжа
кўрсинга "пон қилиш"ни кўрсатиб қўяман! У ҳозир қаерда?!
– Ҳозиргина уни идора олдида бригадирлар билан турганини кўргандим. Нима
эди?.. Болтавой ака Тошпўлатнинг қўлидан беҳи шохини тортиб олдида уни
кўтариб идора томон шашт билан кета бошлади. Раиснинг хонасига тўғри шохни судраб кириб борди.
...Ўша куни қишлоқда раиснинг беҳи шохи билан саваланганлиги ҳақидаги дув-дув гап тарқалди. Яхшиямки бригадирлар бор экан, чолни ушлаб қолишганмиш. "Ҳе, сени ўша "понинг"га фалоним! Сен ўзинг аввал бирорта дарахт экиб, кўкартириб қўй, номард!" – деб боплаб сўкканмиш...
Ташриф буюрувчилар орасида баъзан аҳвол ҳақида маълумот олиш учун
юборилганлар, яъни "разведкачилар", "йўл-йўриғини" сўраб-суриштириб олмоқни ният қилгувчилар ҳам келиб туришарди.
Шуларнинг ичида пойтахтлик текширувчи ҳақида ҳар хил шов-шувлардан хабар топган вилоят ижроқўмининг муовини Ўтбосаров ҳам келиб кетди.
У аввало маҳаллада амалга оширилган ишларни кўздан кечирган бўлди ва
чақиртирилган туман ижроқўм раиси келгунига қадар Болтавой аканинг сўрисида омонат чой ичиб ўтирди.
– Отахон, қалай, меҳмон билан чарчамаяпсизми? – деб сўради у чолдан
мамнунлик билан.
– Вилоятда шунча яхши меҳмонхоналаримиз турганида сизни ҳам қийнаб
қўйишибди-да...
– Меҳмоннинг кийимларига бўёқ тегиб, ўзиям анча хижолат чекди. Кийгани
бошқа бирор дурустроқ уст-бош ҳам олиб келмаган, шекилли. Шу ерда қабул
қилаверишни ўзига эп кўрди. Жуда камтарин инсон-да, Омонулла, – деди чол ўз меҳмонини мақтаб ва ачиниб.
– Ие, кийим "бўялди" дейсизми? Ё тавба, қандай қилиб?
– Келган пайтда анави газнинг трубасига билмай суяниб олган экан.
Болтавой ака "азиз меҳмон" билан ўралашиб қолиб, уч-тўрт кундан буён уйидан
чиқа олмаганди. Маҳалла гузарида қилинаётган ишларни кўриб танг қолди.
Мактаб болалари, далачилар йўл ва кўча ёқаларига тош ётқизишар ва уларни
оҳакка бўяшар, ҳамма ёқни супуриб-сидиришар, ҳатто йўл ёқаларига очилиб
турган гулларни "ўрнатишар", ётиб қолаётганларини эса, ёнига калтак суқиб
боғлашаётганди.
"Тавба, – деди мўйсафид ўзича ажабланиб.
– Ахир ҳар куни ўтадиган мол-қўй подалари бу қилинаётган ишларни тепкилаб
кетади-ку!.. Неча замонлар қаровсиз ётган йўл бўйларига бунчалик эътибор нега экан? Қанча одамлар ишдан қолипти-я, эссиз. Қайси товуқ миядан чиқди экан бу фикр?.."
Лекин қишлоқ гузарига етиб боргач, чол баттар ажабланди.
Қишлоқ гузаридан
туман маркази томон кетадиган катта йўлнинг ўртасига тупроқ тўкилиб, унга
гуллар билан бир қаторда меваси селкиллаб турган беҳи дарахтлари экиб
чиқилган эди. Мўйсафид умри бино бўлиб меваси билан кўчириб ўтказилган
дарахтларни кўрмаган ва эшитмаганди– Астағфуруллоҳ, – деб юборди у барги
сўлий бошлаган беҳи дарахтларига тикилиб.
– Бу қанақаси бўлди экан-а? Тагига сув ҳам қуйишмабди...
У теварак-атрофга аланглаб, велосипедда келаётган қўшни маҳаллалик
Тошпўлатга кўзи тушди.
– Ҳой Тошпўлат, тўхта!
Хаёл суриб келаётган Тошпўлат тормозни босмоқчи бўлган эди, велосипедининг
чархи орқага айланиб кетди. Уни эплай олмай қолди. Эпчиллик қилиб тўхтатиб
олиш мақсадида экилган беҳи дарахтлардан бирини ушлаб қолмоқчи бўлди.
Дарахт бўлса суғурилиб чиқиб кетди. Лекин унинг илдизи кўринмас, шундоқ
тагидан арралаб олинган экан.
Ўзини аранг тўхтатиб қолган Тошпўлат бир қўлида турган дарахт шохига қараб
кулиб юборди:
– Оббо қизталоқлар-ей, боғдан арралаб кесиб келинган беҳининг шохини шу
ерга суқиб, ўрнатиб чиқишаётган экан-да. Мева-певаси билан шох юкланган
машинани кўриб ҳайрон бўлгандим-а...
– Вой эси пастлар-ей! Кимдан чиқди экан бу бемаънилик?
– Кимдан бўларди, раисимиздан-да.
У сизникида турган "Комиссия"га қишлоғимизни "кўз-кўз" қилиш учун мана
шунақа ободончилик ишларини қилаяпти. Эшитишимча, бугун-эрта телевизорга олармиш. Бу дарахтлар кўрсатувга "пон" бўлармиш...
– Қанақа "пон"?!
– Ким билади, телевизорда маҳаллалар обод, одамлар ҳамиша шод, ҳеч қанақа
муаммолари йўқлигини кўрсатиб қўймоқчи, шекилли-да.
– Ҳайвон! – дея жаҳли чиққанини яшира олмади чол. – Мен ҳали унга хўжа
кўрсинга "пон қилиш"ни кўрсатиб қўяман! У ҳозир қаерда?!
– Ҳозиргина уни идора олдида бригадирлар билан турганини кўргандим. Нима
эди?.. Болтавой ака Тошпўлатнинг қўлидан беҳи шохини тортиб олдида уни
кўтариб идора томон шашт билан кета бошлади. Раиснинг хонасига тўғри шохни судраб кириб борди.
...Ўша куни қишлоқда раиснинг беҳи шохи билан саваланганлиги ҳақидаги дув-дув гап тарқалди. Яхшиямки бригадирлар бор экан, чолни ушлаб қолишганмиш. "Ҳе, сени ўша "понинг"га фалоним! Сен ўзинг аввал бирорта дарахт экиб, кўкартириб қўй, номард!" – деб боплаб сўкканмиш...
Ташриф буюрувчилар орасида баъзан аҳвол ҳақида маълумот олиш учун
юборилганлар, яъни "разведкачилар", "йўл-йўриғини" сўраб-суриштириб олмоқни ният қилгувчилар ҳам келиб туришарди.
Шуларнинг ичида пойтахтлик текширувчи ҳақида ҳар хил шов-шувлардан хабар топган вилоят ижроқўмининг муовини Ўтбосаров ҳам келиб кетди.
У аввало маҳаллада амалга оширилган ишларни кўздан кечирган бўлди ва
чақиртирилган туман ижроқўм раиси келгунига қадар Болтавой аканинг сўрисида омонат чой ичиб ўтирди.
– Отахон, қалай, меҳмон билан чарчамаяпсизми? – деб сўради у чолдан
мамнунлик билан.
– Вилоятда шунча яхши меҳмонхоналаримиз турганида сизни ҳам қийнаб
қўйишибди-да...
– Меҳмоннинг кийимларига бўёқ тегиб, ўзиям анча хижолат чекди. Кийгани
бошқа бирор дурустроқ уст-бош ҳам олиб келмаган, шекилли. Шу ерда қабул
қилаверишни ўзига эп кўрди. Жуда камтарин инсон-да, Омонулла, – деди чол ўз меҳмонини мақтаб ва ачиниб.
– Ие, кийим "бўялди" дейсизми? Ё тавба, қандай қилиб?
– Келган пайтда анави газнинг трубасига билмай суяниб олган экан.