Ayolning jamiyatdagi oʻrni qanday boʻlishi kerak?
Jamiyatni oilalar yigʻindisi ekanligini hisobga olsak, avvalo ayolning oiladagi oʻrni, huquqi va majburiyatlarini koʻrib oʻtamiz. Ayol bir oilada kim boʻla oladi? Qiz, opa-singil, rafiqa, ona.
Qiz
Oʻzbek oilasidagi qizning oʻrnini tubdan fikrlab isloh qilish kerak. Sababi har bir ayol qaysidir oilaning erka qizi boʻlgan. Hozirgi kunda ota onalar qiz farzand koʻrsa unga boʻlajak rafiqa, boʻlajak ona oʻlaroq taʼlim tarbiya berishmaydi. Unga boʻlajak kelin uchun kerakli yumushlar oʻrgatiladi. U ham kamlik qilsa "qaynona" obrazi uning hayotidagi qoʻrqinchli filmlardagi qahramondanda qoʻrqinchli qilib taʼsvirashadi. Qizim birovni qoʻliga qarab qolmasin deb oʻqitishadi, oʻqitishgani yaxshi mayli. Lekin niyatni qarang. Qizlarga hos boʻlgan yoʻnalishda oʻqisa ham mayli balli deyman. Bir tanishim men topshirgan yili vinochilik degan yoʻnalishga kirgandi. Kirgan joyim uzoq ekan Toshkentga shu yoʻnalishga superkontrakt qilmoqchiman deydi. Ota onang nima dedi desam bu fikr ulardan chiqqan deydi. Hullas diplom, oʻqish qizlar uchun yaxshi joyga uzatish uchun status, birovni qoʻliga qaramaslik uchun biron ish uchun eshik boʻlib qolgan koʻp oilalarda. Lekin oxirgi variantda ham farzandi tarbiyasi uchun oʻqish degan narsa chiqishi kamdan kam. Qiz bolaga yetti bukilib salom solishni, uch qaytarib choy quyishni oʻrgatamiz, lekin katta hayotda kerak boʻladigan ishlarni yoddan chiqaramiz.
Rafiqa.
Oiladagi ayol rafiqalik burchlarini koʻpini unutgan. Sabab turli. Bugungi kunda rafiqa eridan tashqari hammaga yoqishi kerak qaynona, qayni yurt, qoʻshimcha boʻlib ijtimoiy tarmoq ham qoʻshilib oldi mana.
Oila boshligʻi oʻz majburiyatlarini toʻliq ado etmaydi. Nega? Chunki unga oʻrgatilmagan. Yoshligidan senga nima sen ishingni qil aralashma deyilganu, tomdan tarasha tushganday uylantirib, endi yasha deyilgan. Shu tarbiyani eng avvalo onadan olishi kerak edi, otadan oʻrnak olishi kerak edi. Gap yana borib tarbiya ilmsizlikka taqalyapti. Aslida hamma ayollar farishta boʻlishadi, faqat ularni qanotini kesangiz supurgida uchishiga toʻgʻri keladi. Yildan-yilga oilalarning buzilish koʻrsatkichi koʻpayib bormoqda. Chunki odamlarda murosa qilish kamayib ketti, faqat tarmoqlardagi chala mutaxassislarning gapini eshitib, ajrashib ketaverishadi. Oʻzbekistonda hozir yangi virus tarqalgan #chidama . Toʻgʻri zulmga chidamaslik kerak . Lekin buni borgan sari notoʻgʻri talqin qilishyapti. Oila institutini buzish uchun yangi propagandadek goʻyo. Markaziy Osiyo davlatlarida oila eng muqaddas tushuncha, unda har bir shaxsni oʻrni bor. Gʻarb davlatida ota-ona bilan turadigan oilalar juda kam. Bizda esa ota-onani hurmat qilish uni eʼzozlash eng birinchi darajada. Yutugʻimiz ham shu. Lekin johillar shuni ham oʻziga oʻgirib olishadi. Birovni bolasiga zugʻum oʻtkazish bilan hurmat qozonganday boʻladi fikrida. Oʻsha onaning tarbiyasini olgan bola ham oʻzini allaqanday qonunlarini xotiniga singdirmoqchi boʻladi. Meni ota-onamni hurmat qilishing shart deydiyu, qizning ota-onasini Dada , Oyi deyishga uyaladi. Vaholanki, qizning uyidan yuk mashinada bir dunyo narsa olib kelishga uyalmagan boʻladi.Qachon anglab yetadiki, oʻzi qancha ota-onani rozi qilishga buyurilgan boʻlsa, rafiqasida ham shunday burch borligini.
Ona
Oilaning yelkasi. Chunki oilaning boshi - ota.Yelka qayerga qarasa bosh ham shu yerga qaraydi albatta.Yaʼni ona yaxshi boʻlib, oilasini yaxshi ishlar sari yetaklasa oila ham shu yerga qaraydi.Yoki aksincha.Ona nafaqat farzandlarini tarbiyalaydi,balki butun oilani tarbiyalaydi.Chunki hoxlaymizmi yoʻqmi, uzoq vaqt birga boʻlgan insoningizning xarakteri, ilmi, odatlari yuqadi.
Endi oilalar yigʻindisi jamiyatda ayolni oʻrni koʻrsak. Hozirgi kunda jamiyatda ayolga faqat ishchi sifatida qaraladi. Gender tengligi ayollarga bir qancha imkoniyatlar yaratib berdi, ular erkaklardan hech kam emas, hoxlagan joylarida ishlaydilar deb bong urishadi. Ayollar faqat erlariga hizmat qilish uchun yaralmagan deb, ayollarni ofitsiant qilishdi, styuardessa qilishdi. Barakalla, endi ayollar faqat erlariga xizmat qilmayapti.
Jamiyatni oilalar yigʻindisi ekanligini hisobga olsak, avvalo ayolning oiladagi oʻrni, huquqi va majburiyatlarini koʻrib oʻtamiz. Ayol bir oilada kim boʻla oladi? Qiz, opa-singil, rafiqa, ona.
Qiz
Oʻzbek oilasidagi qizning oʻrnini tubdan fikrlab isloh qilish kerak. Sababi har bir ayol qaysidir oilaning erka qizi boʻlgan. Hozirgi kunda ota onalar qiz farzand koʻrsa unga boʻlajak rafiqa, boʻlajak ona oʻlaroq taʼlim tarbiya berishmaydi. Unga boʻlajak kelin uchun kerakli yumushlar oʻrgatiladi. U ham kamlik qilsa "qaynona" obrazi uning hayotidagi qoʻrqinchli filmlardagi qahramondanda qoʻrqinchli qilib taʼsvirashadi. Qizim birovni qoʻliga qarab qolmasin deb oʻqitishadi, oʻqitishgani yaxshi mayli. Lekin niyatni qarang. Qizlarga hos boʻlgan yoʻnalishda oʻqisa ham mayli balli deyman. Bir tanishim men topshirgan yili vinochilik degan yoʻnalishga kirgandi. Kirgan joyim uzoq ekan Toshkentga shu yoʻnalishga superkontrakt qilmoqchiman deydi. Ota onang nima dedi desam bu fikr ulardan chiqqan deydi. Hullas diplom, oʻqish qizlar uchun yaxshi joyga uzatish uchun status, birovni qoʻliga qaramaslik uchun biron ish uchun eshik boʻlib qolgan koʻp oilalarda. Lekin oxirgi variantda ham farzandi tarbiyasi uchun oʻqish degan narsa chiqishi kamdan kam. Qiz bolaga yetti bukilib salom solishni, uch qaytarib choy quyishni oʻrgatamiz, lekin katta hayotda kerak boʻladigan ishlarni yoddan chiqaramiz.
Rafiqa.
Oiladagi ayol rafiqalik burchlarini koʻpini unutgan. Sabab turli. Bugungi kunda rafiqa eridan tashqari hammaga yoqishi kerak qaynona, qayni yurt, qoʻshimcha boʻlib ijtimoiy tarmoq ham qoʻshilib oldi mana.
Oila boshligʻi oʻz majburiyatlarini toʻliq ado etmaydi. Nega? Chunki unga oʻrgatilmagan. Yoshligidan senga nima sen ishingni qil aralashma deyilganu, tomdan tarasha tushganday uylantirib, endi yasha deyilgan. Shu tarbiyani eng avvalo onadan olishi kerak edi, otadan oʻrnak olishi kerak edi. Gap yana borib tarbiya ilmsizlikka taqalyapti. Aslida hamma ayollar farishta boʻlishadi, faqat ularni qanotini kesangiz supurgida uchishiga toʻgʻri keladi. Yildan-yilga oilalarning buzilish koʻrsatkichi koʻpayib bormoqda. Chunki odamlarda murosa qilish kamayib ketti, faqat tarmoqlardagi chala mutaxassislarning gapini eshitib, ajrashib ketaverishadi. Oʻzbekistonda hozir yangi virus tarqalgan #chidama . Toʻgʻri zulmga chidamaslik kerak . Lekin buni borgan sari notoʻgʻri talqin qilishyapti. Oila institutini buzish uchun yangi propagandadek goʻyo. Markaziy Osiyo davlatlarida oila eng muqaddas tushuncha, unda har bir shaxsni oʻrni bor. Gʻarb davlatida ota-ona bilan turadigan oilalar juda kam. Bizda esa ota-onani hurmat qilish uni eʼzozlash eng birinchi darajada. Yutugʻimiz ham shu. Lekin johillar shuni ham oʻziga oʻgirib olishadi. Birovni bolasiga zugʻum oʻtkazish bilan hurmat qozonganday boʻladi fikrida. Oʻsha onaning tarbiyasini olgan bola ham oʻzini allaqanday qonunlarini xotiniga singdirmoqchi boʻladi. Meni ota-onamni hurmat qilishing shart deydiyu, qizning ota-onasini Dada , Oyi deyishga uyaladi. Vaholanki, qizning uyidan yuk mashinada bir dunyo narsa olib kelishga uyalmagan boʻladi.Qachon anglab yetadiki, oʻzi qancha ota-onani rozi qilishga buyurilgan boʻlsa, rafiqasida ham shunday burch borligini.
Ona
Oilaning yelkasi. Chunki oilaning boshi - ota.Yelka qayerga qarasa bosh ham shu yerga qaraydi albatta.Yaʼni ona yaxshi boʻlib, oilasini yaxshi ishlar sari yetaklasa oila ham shu yerga qaraydi.Yoki aksincha.Ona nafaqat farzandlarini tarbiyalaydi,balki butun oilani tarbiyalaydi.Chunki hoxlaymizmi yoʻqmi, uzoq vaqt birga boʻlgan insoningizning xarakteri, ilmi, odatlari yuqadi.
Endi oilalar yigʻindisi jamiyatda ayolni oʻrni koʻrsak. Hozirgi kunda jamiyatda ayolga faqat ishchi sifatida qaraladi. Gender tengligi ayollarga bir qancha imkoniyatlar yaratib berdi, ular erkaklardan hech kam emas, hoxlagan joylarida ishlaydilar deb bong urishadi. Ayollar faqat erlariga hizmat qilish uchun yaralmagan deb, ayollarni ofitsiant qilishdi, styuardessa qilishdi. Barakalla, endi ayollar faqat erlariga xizmat qilmayapti.