Adabiyot BSB-3 8sinf
1. Umumiy ma'lumot.
Ufq trilogiyasi — Said Ahmad qalamiga mansub 1964–1974-yillar oraligʻida yozilgan Trilogiya. Asar uch qismdan iborat: birinchi qismi: "Qirq Besh Kun", ikkinchi qismi: "Hijron Kunlari", uchinchi va so'nggi qismi esa: "Ufq Bo'sag'asida". Ilk marotaba 1976-yilda G'afur G'ulom nomidagi adabiyot va san'at nashriyoti tomonidan 60000 nusxali qattiq muqovada nashr etilgan. Trilogiya ikkinchi jahon urushi, urush va urushdan keyingi yillardagi oʻzbek millati hayoti va Katta Fargʻona kanali qazilgan davrdagi voqealarini oʻz ichiga qamrab olgan.
Roman Oʻzbekiston mustaqilligi yillarida boshqa nashriyotlar tomonidan ham koʻp bora qayta nashr etildi. 2015-yilda "Yangi Asr Avlodi" nashriyoti tomonidan 912 betli qattiq muqovada chop etildi.[1] 2019-yilda yozuvchining qizi Nodira Xusanxoʻjayeva muharrirligi ostida "Sano-Standart" nashriyoti tomonidan 680 betli qattiq muqovada, lotin yozuvida nashr etildi.[2] Roman so'nggi marta 2024-yilda "Turon Zamin" nashriyoti tomonidan 512 betli qattiq muqovada 2000 nusxada Nodira Xusanxo'jayeva muharrirligi ostida chop etildi.
2. Obrozlarga tavsifIkromjon - Jannatning eri, Tursunboyning otasi, bir oyogʻidan ajralgan, arzanda va qochoq oʻgʻlining oʻlimini koʻrgan jafokash ota.
Jannat - Ikromjonning xotini, arzanda oʻgʻil Tursunboyning onasi.
Nizomjon - Ikromjonning tutingan oʻgʻli.
Tursunboy - Ikromjon va Jannatning oʻgʻli, qoʻrqoq va urushdan qochgan ota va ona diydoridan uzoqda quvgʻindi boʻlib otasining qoʻlida jon bergan kimsa.
Rayimberdi - rais.
Zebi - Tursunboy sevadigan qiz.
Azizxon - urush qahramoni, Farg’ona kanali qurilishida jonbozlik ko’rsatkan polvon.
Esh polvon - Farg’ona kanali qurilishida Azizxon bilan bellashib ketma ket yengilgan polvon.
Lutfinisa - Azizxonning sevgan qizi. Akasi tomonidan xoinona pichoqlanib, o'ldiriladi.
Akbarali - Lutfinisaning akasi.
Dildor - Nizomjon sevgan qiz zvenodagi to‘laroq qiz.
Asrora - zvenodagi qizlar boshligʻi erkakshoda qiz.
Karimjon - Asrora yaxshi koʻradigan yigit.
Aʼzamjon - Nizomjonning akasi, Dildorning eri
Risolat - Aʼzamjonning opasi, Inoyat oqsoqolning qizi.
Toʻlanboy - Zebixonning pochchasi, Ikromjonning doʻsti.
Ummatali - Azizxonning otasi.
Inoyat oqsoqol - Nizomjon, A'zamjon, Risolatlarning otasi. Xalq orasida "Jinoyat Oqsoqol" degan nom bilan mashhur bo'lgan.
3. Voqealar rivoji
Urush qahramoni Ikromjon frontda bir oyogʻidan ajrab,qaytib keladi, ortidan unga berib ulgurilmagan ordeni ham tantanali topshiriladi. Bundan ruhlangan Ikromjon va ayoli Jannat xola barcha bilan barobar mehnat qiladilar. Biroq ular hayotida falokat yuz berdi- ularning yer-u koʻkka ishonmay oʻstirgan oʻgʻli Tursunboy urushdan qochdi,ularning yuzini yerga qaratdi. Tursunboy qochib kelib, ular oʻzlashtirayotgan toʻqayzorga joylashib oldi. Buni faqat onasi Jannat xola bilar edi. U ikki oʻt orasida. Bir tomonda oʻgʻlining vatanga xiyonati ich-ichini oʻrtasa,ikkinchi tomonda yolgʻiz oʻgʻliga joni achiydi. Qochoq oʻgʻlini boqish,uni kishilar koʻzidan yashirish bilan ovora boʻlib, tinkasi qurigan ona kasallikdan vafot etadi. Ikromjon oʻgʻlining isnodiga chiday olmay yurganda,toʻqayda Tursunboyni uchratadi. Ikromjon oʻgʻlini el yurt oldida uzr soʻratmoqchi boʻladi. Lekin oʻgʻli koʻnmaydi, otasidan qochib ketadi.
4. Xulosa
Said Ahmadning “Ufq” romani zamonaviy o‘quvchi uchun ham dolzarb asardir. Asar bugungi kunda ham insonlarni halollikka, vijdoniylikka, mehnatni qadrlashga undaydi. Romanda aks ettirilgan voqealar insonlarning muhim axloqiy tamoyillarini eslatadi: hayotda muvaffaqiyatga erishish uchun mehnatsevar va matonatli bo‘lish zarur.
Bugungi jamiyatda ham “Ufq”ning dolzarbligi yuqori. Mehnatsevarlik va vijdoniylik tamoyillari faqat qishloq muhitiga emas, balki har qanday zamonaviy jamiyat uchun ham muhim qadriyatdir.
