O’zbekistonda 2023-yilda 666 ta holatda shahvoniy shilqimlik uchun (ko’chada, jamoat joylarida, ishxonalarda va hokazo) ish qo’zg’azitilgan.
9 mingdan ortiq holatda esa maishiy zo’ravonlik (oilaviy zo’ravonlik) uchun ish qo’zg’atilgan.
Ijtimoiy tarmoqlarda asosan metroda, kamdan kam holatda avtobuslarda ayollar uchun alohida vagon qilishsin, alohida joy qilishsin degan chaqiriqlar bo’ladi. Bularga sabab qilib asosan “ayollarni himoya qilish” maqsadi ko’rsatiladi. Bu yaxshi g’oya, lekin pishmagan, mantiqiy o’ylanmagan populistik g’oya ham bir paytda.
Aslida muammo shundaki, ayollarga nisbatan shilqimlik qilish, zo’ravonlik qilishga nisbatan yengil jazo choralari qo’llaniladi. Agar jazo og’ir va muqarrar bo’lsa, ayniqsa oiladagi zo’ravonlik uchun, hech qaysi aqlini yegan “erkak” ayolga shilqimlik qilmaydi yoki qo’l ko’tarmaydi. Unaqa “qahramonlar” topilib qolsa, jazoni ham og’iridan olishlari kerak bo’ladi va bu jamoatchilikka keng yoritilishi zarur bo’lishi kerak. AQSh’da ayol erini ustidan yozarkan eshitdilarmi, so’kinsa ham yozivorarkan-e deb “prikol” qilib yuradigan omma bunaqa jazo choralarini miyasiga sig’dira olmaydi lekin. Shunday bo’lsa ham ayollarni himoya qilishni huquqiy mexanizmlari kuchli va maqarrar bo’lishini hukumatdan talab qilaverish lozim.
Jamoat transportidagi tiqilinch kunning muayyan vaqtlarida sodir bo’ladi (soat ertalabki 7-9:30 lar atrofida, kechki 17:30-20:00 atroflarida, bu shaxsiy kuzatuvim). Qolgan vaqtlarda unchalik ham katta tiqilinch yo’q. Biroq muammo bor, uning yechimi esa metro vagonlarini ko’paytirish, avtobuslar sonini oshirish bo’ladi. Bu budjetga yuklama, lekin zarur yuklamalardan. Jamoat transporti rivojlanishi ekologik muammolarni, shaharlardagi tiqilinch muammosini va boshqa shu kabi muammolarni birdek yechadi. Tabiiyki, vagon ichida ham erkak/ayol tiqilib ketmaydi bir-biriga.
Muammoga kengroq qarash va populistik qarash o’rtasida farq mavjud. Ayollarga metroda o’zi yil davomida qancha holatda shilqimlik bo’ladi, umumiy statistikani o’zi 666 ta holat ekan. Bundan qanchasi metroda bo’lgani noma’lum, OAV dagi xabarlarga ko’ra maksimum borsin 10-15 ta holat bo’lishi mumkin (shaxsiy kuzatuvlarim bu ham, ko’paytirib yozdim). 10-15 ta ahmoqni “ishi” uchun alohida vagon qilish qanchalik ratsional qaror bo’ladi, bu moliyaviy jihatdan o’zini oqlaydimi, alohida vagonga joy yetmay qolib “erkaklar vagoniga” kirib qolgan qizlarga munosabat qanaqa bo’ladi (buzuq qizga chiqib ketmasmikan) kabi ochiq savollar bilan boshni qotirgim kelmayapti.
Agar ayollarni himoya qilish rostdan ham oliy maqsad bo’lsa, ayollarni o’z eridan himoya qilaylik. 9 mingdan ortiq holatda o’zini eri ayolga qo’l ko’targan. Bu haliyam ayol yurak yutib shikoyat yozgan holatdagi statistika.
Populistlik qilaman, ayollar uchun uyda alohida vagon ajrataylik - eridan himoya qilish uchun.
@xoshimovuz
9 mingdan ortiq holatda esa maishiy zo’ravonlik (oilaviy zo’ravonlik) uchun ish qo’zg’atilgan.
Ijtimoiy tarmoqlarda asosan metroda, kamdan kam holatda avtobuslarda ayollar uchun alohida vagon qilishsin, alohida joy qilishsin degan chaqiriqlar bo’ladi. Bularga sabab qilib asosan “ayollarni himoya qilish” maqsadi ko’rsatiladi. Bu yaxshi g’oya, lekin pishmagan, mantiqiy o’ylanmagan populistik g’oya ham bir paytda.
Aslida muammo shundaki, ayollarga nisbatan shilqimlik qilish, zo’ravonlik qilishga nisbatan yengil jazo choralari qo’llaniladi. Agar jazo og’ir va muqarrar bo’lsa, ayniqsa oiladagi zo’ravonlik uchun, hech qaysi aqlini yegan “erkak” ayolga shilqimlik qilmaydi yoki qo’l ko’tarmaydi. Unaqa “qahramonlar” topilib qolsa, jazoni ham og’iridan olishlari kerak bo’ladi va bu jamoatchilikka keng yoritilishi zarur bo’lishi kerak. AQSh’da ayol erini ustidan yozarkan eshitdilarmi, so’kinsa ham yozivorarkan-e deb “prikol” qilib yuradigan omma bunaqa jazo choralarini miyasiga sig’dira olmaydi lekin. Shunday bo’lsa ham ayollarni himoya qilishni huquqiy mexanizmlari kuchli va maqarrar bo’lishini hukumatdan talab qilaverish lozim.
Jamoat transportidagi tiqilinch kunning muayyan vaqtlarida sodir bo’ladi (soat ertalabki 7-9:30 lar atrofida, kechki 17:30-20:00 atroflarida, bu shaxsiy kuzatuvim). Qolgan vaqtlarda unchalik ham katta tiqilinch yo’q. Biroq muammo bor, uning yechimi esa metro vagonlarini ko’paytirish, avtobuslar sonini oshirish bo’ladi. Bu budjetga yuklama, lekin zarur yuklamalardan. Jamoat transporti rivojlanishi ekologik muammolarni, shaharlardagi tiqilinch muammosini va boshqa shu kabi muammolarni birdek yechadi. Tabiiyki, vagon ichida ham erkak/ayol tiqilib ketmaydi bir-biriga.
Muammoga kengroq qarash va populistik qarash o’rtasida farq mavjud. Ayollarga metroda o’zi yil davomida qancha holatda shilqimlik bo’ladi, umumiy statistikani o’zi 666 ta holat ekan. Bundan qanchasi metroda bo’lgani noma’lum, OAV dagi xabarlarga ko’ra maksimum borsin 10-15 ta holat bo’lishi mumkin (shaxsiy kuzatuvlarim bu ham, ko’paytirib yozdim). 10-15 ta ahmoqni “ishi” uchun alohida vagon qilish qanchalik ratsional qaror bo’ladi, bu moliyaviy jihatdan o’zini oqlaydimi, alohida vagonga joy yetmay qolib “erkaklar vagoniga” kirib qolgan qizlarga munosabat qanaqa bo’ladi (buzuq qizga chiqib ketmasmikan) kabi ochiq savollar bilan boshni qotirgim kelmayapti.
Agar ayollarni himoya qilish rostdan ham oliy maqsad bo’lsa, ayollarni o’z eridan himoya qilaylik. 9 mingdan ortiq holatda o’zini eri ayolga qo’l ko’targan. Bu haliyam ayol yurak yutib shikoyat yozgan holatdagi statistika.
Populistlik qilaman, ayollar uchun uyda alohida vagon ajrataylik - eridan himoya qilish uchun.
@xoshimovuz