Overprotective Parenting
Koffeshopda o’tirudim, (shartli ravishda) Park So Yong ismli opa, 3-4 yosh atrofidagi bolasi Kim De Jun bilan kirib, unga koffee tanla dedi. Koffee tanla, Karl?! Miyyam portlab ketdi. Uyat bo’lsayam aytaman, men Koreyaga kelguncha o’zimga kiyim tanlamaganman. Bu faqat mendamas, ko’pchilik atrofimdagi odamlarda ham shunaqa edi. Va bu holat inglizchada overprotective parenting yoki o’ta ehtiyotkor ota-onalik deb ataladi.
Birinchi navbatda, o’ylaymanki ota-ona farzand hayotidagi eng muhim insonlar. Ular farzand dunyoga kelishi, inson sifatida shakllanishi va hayotiga bevosita ta’sir o’tkazadigan eng muhim insonlar. Ota-ona Amir Temur, Ibn Sino yoki Eynshteyn tarbiyalashi va aksincha Gitler, Stalin yoki Lenin tarbiyalashi ham mumkin. Shu sababdan ota-ona kelajak avlodni hayotida juda muhim.
Endi, har xil tarbiyalash yoki ota-onalik qilish turlari mavjud. Ulardan biri o’ta ehtiyotkor ota-onalik qilish. Nima u? Bunday ota-onalar bolalarini yoshlikdan riskdan (o’limga olib bormaydigan riskka qo’yish, o’ziga imkon berish tavsiya etiladi psixologlar tarafidan), qiyinchiliklardan, asrab va hamma narsani o’zi qilib berib, nima kiyishi/ichishi/yeyishi/o’qishi va hokazolarni tanlab beradi. Bu bolani hayotini nazorat qilish va ota-ona hohlagan yo’lga solish. Bu yaxshimi? Qaysidur davrgacha ha lekin ayrim muddatdan so’ng bu to’xtatilishi kerak menimcha. Masalan, ota-ona o’g’li 18-20ga kirguncha hayot qiyinchiliklarini ko’rsatmaydi, o’zi nimadir qilishiga yo’l qo’yib bermaydi, qaysi o’qish, nima yo’nalishda o’qib, qayerda ishlashigacha tanlab beradi, oqibatda bolani hayolida hayot doim shunday bo’ladi, mustaqil bo’lish shart emas, hamma narsa doim tayyor bo’ladi, muammo yuzaga kelsa ota-onasiga aytadi va ular u uchun masalani hal qilib berishadi. Bola ma’suliyatsiz, ota-onasiga bog’lanib, mustaqil fikrsiz katta bo’lish ehtimoli juda katta. Bu bolani hayotini ham rasvo qiladi, u o’ziga nisbatan ishonchi past, keragidan ortiq o’ylaydigan (overthinker), riskka bormaydigan, tanlovlariga doim shubhalanadigan shaxs bo’lib yetishadi. Ha, u ota-onasi xohlagan farzand bo’ladi lekin aslida hayotda shunday bo’lishi kerakmi? Bilmadim.
Hayotning ilk davrlari, 14-16 yoshgacha sezilmasligi mumkin lekin keyinchalik farzandning hayotida sezila boshlaydi, va bu yomon oqibatlarga olib keladi. Bizni jamiyatda ayniqsa buning belgilarini sezish oson. Masalan, menga eng yoqmaydigan rasvo narsa er-xotin o’rtasidagi holat. Serial/kinolarimizda (eski, yaxshi davrdagi kino/seriallarimizda ham) ayoli eridan uyga borib kelsam maylimi, X ishni qilsam maylimi desa, hammamiz bilgan o’sha shablon javob qaytadi - bilmadim, ayamdan so’ra (yoki ayamga aytib qo’y). Qolganlarni bilmadimkuya, men yomon ko’raman buni. Aytishilar mumkin, onasini xurmat qiladi, x yoki y sabab deb. Lekin nimaga o’zi ruhsat berib/bermasdan buni onasiga o’zi aytib qo’ysa bo’lmaydi?
Yoki karyera tanlashda, aytaylik kimnidir musiqaga iqtidori juda kuchli lekin ota-onasi uni stomatologni bo’lishini xohlaydi va uni stomatolog qiladi. Bu ham o’ta ehtiyotkor va nazoratchi ota-onalikni yomon taraflaridan biri.
Yaxshi tomonlari yo’qmi? Bor, albatta. Eng muhim taraflaridan biri, yoshligida bola tanishishi kerak bo’lmagan odamlari bilan tanishmaydi yoki hayotga kerak bo’ladigan asosiy ishlarga fokus qiladi, o’qish, sport yoki shunga o’xshash mashg’ulotlar. Ammo bu ham qaysidur davrda to’xtab, bolaga hayoti borasida tanlov qilishga imkon berish kerak, xoh u karyera bo’lsin, xoh u o’qish bo’lsin.
@uningrief_x
Koffeshopda o’tirudim, (shartli ravishda) Park So Yong ismli opa, 3-4 yosh atrofidagi bolasi Kim De Jun bilan kirib, unga koffee tanla dedi. Koffee tanla, Karl?! Miyyam portlab ketdi. Uyat bo’lsayam aytaman, men Koreyaga kelguncha o’zimga kiyim tanlamaganman. Bu faqat mendamas, ko’pchilik atrofimdagi odamlarda ham shunaqa edi. Va bu holat inglizchada overprotective parenting yoki o’ta ehtiyotkor ota-onalik deb ataladi.
Birinchi navbatda, o’ylaymanki ota-ona farzand hayotidagi eng muhim insonlar. Ular farzand dunyoga kelishi, inson sifatida shakllanishi va hayotiga bevosita ta’sir o’tkazadigan eng muhim insonlar. Ota-ona Amir Temur, Ibn Sino yoki Eynshteyn tarbiyalashi va aksincha Gitler, Stalin yoki Lenin tarbiyalashi ham mumkin. Shu sababdan ota-ona kelajak avlodni hayotida juda muhim.
Endi, har xil tarbiyalash yoki ota-onalik qilish turlari mavjud. Ulardan biri o’ta ehtiyotkor ota-onalik qilish. Nima u? Bunday ota-onalar bolalarini yoshlikdan riskdan (o’limga olib bormaydigan riskka qo’yish, o’ziga imkon berish tavsiya etiladi psixologlar tarafidan), qiyinchiliklardan, asrab va hamma narsani o’zi qilib berib, nima kiyishi/ichishi/yeyishi/o’qishi va hokazolarni tanlab beradi. Bu bolani hayotini nazorat qilish va ota-ona hohlagan yo’lga solish. Bu yaxshimi? Qaysidur davrgacha ha lekin ayrim muddatdan so’ng bu to’xtatilishi kerak menimcha. Masalan, ota-ona o’g’li 18-20ga kirguncha hayot qiyinchiliklarini ko’rsatmaydi, o’zi nimadir qilishiga yo’l qo’yib bermaydi, qaysi o’qish, nima yo’nalishda o’qib, qayerda ishlashigacha tanlab beradi, oqibatda bolani hayolida hayot doim shunday bo’ladi, mustaqil bo’lish shart emas, hamma narsa doim tayyor bo’ladi, muammo yuzaga kelsa ota-onasiga aytadi va ular u uchun masalani hal qilib berishadi. Bola ma’suliyatsiz, ota-onasiga bog’lanib, mustaqil fikrsiz katta bo’lish ehtimoli juda katta. Bu bolani hayotini ham rasvo qiladi, u o’ziga nisbatan ishonchi past, keragidan ortiq o’ylaydigan (overthinker), riskka bormaydigan, tanlovlariga doim shubhalanadigan shaxs bo’lib yetishadi. Ha, u ota-onasi xohlagan farzand bo’ladi lekin aslida hayotda shunday bo’lishi kerakmi? Bilmadim.
Hayotning ilk davrlari, 14-16 yoshgacha sezilmasligi mumkin lekin keyinchalik farzandning hayotida sezila boshlaydi, va bu yomon oqibatlarga olib keladi. Bizni jamiyatda ayniqsa buning belgilarini sezish oson. Masalan, menga eng yoqmaydigan rasvo narsa er-xotin o’rtasidagi holat. Serial/kinolarimizda (eski, yaxshi davrdagi kino/seriallarimizda ham) ayoli eridan uyga borib kelsam maylimi, X ishni qilsam maylimi desa, hammamiz bilgan o’sha shablon javob qaytadi - bilmadim, ayamdan so’ra (yoki ayamga aytib qo’y). Qolganlarni bilmadimkuya, men yomon ko’raman buni. Aytishilar mumkin, onasini xurmat qiladi, x yoki y sabab deb. Lekin nimaga o’zi ruhsat berib/bermasdan buni onasiga o’zi aytib qo’ysa bo’lmaydi?
Yoki karyera tanlashda, aytaylik kimnidir musiqaga iqtidori juda kuchli lekin ota-onasi uni stomatologni bo’lishini xohlaydi va uni stomatolog qiladi. Bu ham o’ta ehtiyotkor va nazoratchi ota-onalikni yomon taraflaridan biri.
Yaxshi tomonlari yo’qmi? Bor, albatta. Eng muhim taraflaridan biri, yoshligida bola tanishishi kerak bo’lmagan odamlari bilan tanishmaydi yoki hayotga kerak bo’ladigan asosiy ishlarga fokus qiladi, o’qish, sport yoki shunga o’xshash mashg’ulotlar. Ammo bu ham qaysidur davrda to’xtab, bolaga hayoti borasida tanlov qilishga imkon berish kerak, xoh u karyera bo’lsin, xoh u o’qish bo’lsin.
@uningrief_x