Temuriylar davrida oliy taʼlim qaday faoliyat yuritgan?Madrasayi oliya ta’lim-tarbiyaning eng oliy bosqichi hisoblangan. Bunday madrasalar, asosan, poytaxtlarda, ilm-fan rivojlangan Samarqand, Buxoro, Xiva, Hirot kabi shaharlarda bo‘lgan. Qoida bo‘yicha madrasalarda o‘qish kunlari haftaning to‘rt kuni – shanba, yakshanba, dushanba, seshanba; ikki kuni - chorshanba, payshanba dars tayyorlash kunlari; juma esa-dam olish kuni hisoblangan.
O‘qish bir yilda olti oy davom etgan. Aslida, o‘quv yili mezon oyining birinchi kuni (21sentyabr) da boshlanib, hamal oyining birinchi kuni (21 mart) tugagan. Qolgan hamal, savr, javzo, saraton, asad, sunbula oylari ta’til oylari bo‘lib, talabalar tirikchilik (hunarmandchilik, dehqonchilik, masjidlarda imomlik va h.) bilan band edi.
Ba’zilari esa madrasalarda qolib, o‘qishni mustaqil tarzda davom ettirgan. O‘qitish tanlov asosida olib borilgan, kuchlilari o‘qishni davom ettirgan, bo’sh talabalar o‘qishdan ozod etilgan.
Jumladan, Hirotdagi Ixlosiya madrasasida har 30 kunda 30 ta talabadan kuchlilari ajratib olinar edi. Madrasaga boshlang‘ich ta’lim maktabini tugatgan o’spirinlar qabul qilingan. Madrasalardagi o‘quv muddati haqida so‘z yuritganda, shuni ta’kidlab o‘tish kerakki, turli madrasalarda o‘quv muddati bilim doirasiga qarab turlicha bo‘lgan. Bilimlar yurti – Movarounnahr madrasalarida, jumladan, Ulug‘bek madrasalarida bilim olish muddati 19-20 yilga muvofiqlashtirilgan o‘quv rejasi asosida tuzilgan. Ba’zi vaqfnomalarga ko‘ra, o‘quv muddati 21 yilga uzaytirilgan yoki ba’zan 8 yilga qisqartirilgan. Ulug‘bek madrasasida o‘quv muddati rasman 8 yilga mo’ljallangan. Shunga binoan o‘quv rejasi ishlab chiqilgan. Lekin, Ulug‘bek madrasasida o‘qib, ijozatnoma olish muddati o‘n olti yil ham bo‘lganligi haqida Shamsiddin Muhammad al-Balxiyning sanad (shahodatnoma) si dalolat beradi.
https://t.me/Temuriylartarixi