Nega Autistlar doim biror narsaning mukkasidan ketishadi?
Qiziqishlar odatdagidek rivojlanayotgan hamma odamda bo'ladi. Kasbimizni, sohamizni qiziqishlarimizga binoan tanlaymiz ko'p hollarda. Qilayotgan ishimiz bizga zavq bergani uchun ham unga yanada ko'p vaqt sarflaymiz. "Obsession" (biror narsaga qattiq berilish) to'g'risida postlarning birini o'qiganimdan keyin, autistlarning ham shunaqa ular mukkasidan ketadigan qiziqishlari haqida o'ylab qoldim.
Amaliyot qilayotgan sinfimda Jamarkus ismli o'quvchi faqat rasm chizadi. Matematikada ham, o'qish-yozish, umuman hammasida. Tasviriy san'atga xos bo'lgan har qanday matoh uning e'tiborini tortadi. Bo'yaydi, chizadi, yasaydi, qo'liga qalam tushsa bas, tinmay shug'ullanadi. Qiladigan xarxashasi ham "I want to draw, I want to draw more" (Ko'proq chizishni xohlayman), -dan iborat. Hali 8 yosh va autist bo'lishiga qaramasdan ham yaxshi chizadi, ham san'atga aloqador narsalarda diqqatini uzoqroq muddat saqlab tura oladi.
Autizmi bor bolalarning biror nimaga mukkasidan ketishi oddiy odamnikidan ozgina kuchliroq. Ular bunaqa qiziqishlarini nafaqat hayotining keyinida soha sifatida ko'rishadi, balki hissiyotlarini nazorat qilishda ham foydalanishadi. Masalan, Jamarkus qachonki stressga tushsa, "chizaman", deb oyoq tirab turib oladi. Shunda bilamizki, unga tashqi muhim ko'proq bosim berib yuboryapti, yo nimadandir tashvishlanyapti, yoki hissiyotlarini boshqara olmay, ortiqcha to'lqinlanib ketyapti. Keyin uni tinchlantirishga harakat qilamiz. Bunaqa "obsession"ning eng katta beradigan yordami - darslarda aynan tasviriy san'atga aloqador usullar yoki jihozlar bilan keraki mavzular Jamarkusga tushuntirishda foydalanamiz. U esa odatiy usullardan ko'ra o'ziga moslangan mavzularni tezroq o'rganadi.
Jamarkus kabi 15% dan ortiqroq autist bolalar juda qobiliyatli. Ba'zilari juda ham yaxshi chizishadi, ba'zilari ohanglarni mukammal ajratishadi, ba'zilarining esa haddan tashqari kuchli xotirasi bor. Ularning qobiliyatlari erta payqalsa, boshqa ishlaridan ko'ra ularga ko'proq vaqt ajratilsa va sa'y-harakat qilishlari uchun undov berilsa, postda aytilganidek, ijtimoiy ko'nikmalari sust bo'lgan autistlar sohasining ustasi bo'lishi mumkin.
Aslida oddiy odamlar ham shunaqa. Nimaga ko'proq vaqt va kuch sarflasak, o'sha shaxsiyatimizning asosiga aylanib boradi.
@on_spectrum
Qiziqishlar odatdagidek rivojlanayotgan hamma odamda bo'ladi. Kasbimizni, sohamizni qiziqishlarimizga binoan tanlaymiz ko'p hollarda. Qilayotgan ishimiz bizga zavq bergani uchun ham unga yanada ko'p vaqt sarflaymiz. "Obsession" (biror narsaga qattiq berilish) to'g'risida postlarning birini o'qiganimdan keyin, autistlarning ham shunaqa ular mukkasidan ketadigan qiziqishlari haqida o'ylab qoldim.
Amaliyot qilayotgan sinfimda Jamarkus ismli o'quvchi faqat rasm chizadi. Matematikada ham, o'qish-yozish, umuman hammasida. Tasviriy san'atga xos bo'lgan har qanday matoh uning e'tiborini tortadi. Bo'yaydi, chizadi, yasaydi, qo'liga qalam tushsa bas, tinmay shug'ullanadi. Qiladigan xarxashasi ham "I want to draw, I want to draw more" (Ko'proq chizishni xohlayman), -dan iborat. Hali 8 yosh va autist bo'lishiga qaramasdan ham yaxshi chizadi, ham san'atga aloqador narsalarda diqqatini uzoqroq muddat saqlab tura oladi.
Autizmi bor bolalarning biror nimaga mukkasidan ketishi oddiy odamnikidan ozgina kuchliroq. Ular bunaqa qiziqishlarini nafaqat hayotining keyinida soha sifatida ko'rishadi, balki hissiyotlarini nazorat qilishda ham foydalanishadi. Masalan, Jamarkus qachonki stressga tushsa, "chizaman", deb oyoq tirab turib oladi. Shunda bilamizki, unga tashqi muhim ko'proq bosim berib yuboryapti, yo nimadandir tashvishlanyapti, yoki hissiyotlarini boshqara olmay, ortiqcha to'lqinlanib ketyapti. Keyin uni tinchlantirishga harakat qilamiz. Bunaqa "obsession"ning eng katta beradigan yordami - darslarda aynan tasviriy san'atga aloqador usullar yoki jihozlar bilan keraki mavzular Jamarkusga tushuntirishda foydalanamiz. U esa odatiy usullardan ko'ra o'ziga moslangan mavzularni tezroq o'rganadi.
Jamarkus kabi 15% dan ortiqroq autist bolalar juda qobiliyatli. Ba'zilari juda ham yaxshi chizishadi, ba'zilari ohanglarni mukammal ajratishadi, ba'zilarining esa haddan tashqari kuchli xotirasi bor. Ularning qobiliyatlari erta payqalsa, boshqa ishlaridan ko'ra ularga ko'proq vaqt ajratilsa va sa'y-harakat qilishlari uchun undov berilsa, postda aytilganidek, ijtimoiy ko'nikmalari sust bo'lgan autistlar sohasining ustasi bo'lishi mumkin.
Aslida oddiy odamlar ham shunaqa. Nimaga ko'proq vaqt va kuch sarflasak, o'sha shaxsiyatimizning asosiga aylanib boradi.
@on_spectrum