Autizm va Tabassum: nega autistlar boshqacha kulishadi?
Yangi tug'ilgan chaqaloqlarni hech uzoq vaqt kuzatganmisiz? Uyqularida ham miyiqlarida jilmayib qo'yishadi. Chunki taxminan 6-8 haftalikkacha chaqaloqlar ichki organizmida sodir bo'layotgan holatlar sabab yuz mushaklari tabassum yaratadi. Lekin tabiatan odamlar bilan munosabatlar qurishga moslashganimiz uchun, chaqaloqlar ham dunyoga birinchi kunlaridanoq singib ketishadi, kundan-kunga jadal moslashadi. 6-8 haftadan so'ng esa sizni, atrofidagi yangi odamlarning gaplariga, harakatlariga javob bera boshlashadi. Bizning yuqori tovushimiz ularga yoqa boshlaydi, javoban kulib boshlashadi. Ularga qo'shilib biz ham xursand bo'lamiz, birga tabassum qilamiz. Bolalarning odamlar bilan munosabalari shunday yo'sinda davom etib, rivojlanaveradi.
Autistlar qanday kulishadi? Odamlarning teginishlarini ham yoqtirmaydigan bolalar ularga kulib ham qo'yishmaydimi?
Psixologiyada social smile (ijtimoiy tabassum) deb ataladigan, bolaning ilk haftalarida tashqi ta'sirlar orqali paydo bo'ladigan jilmayish, afsuski, ko'pchilik autistlarda kuzatilmaydi yoki juda kech shakllanadi. Holatga e'tibor bering, agar siz bolaga qarasangiz, uni ismini bilan chaqirasiz, uning ko'zlariga qaraysiz, diqqatini sizga qaratishga harakat qilasiz. Chaqaloq ham tanish ovozlarga qaraydi, notanish ovozlarga qiziqadi, bu vaqtda yuzlarni ham ajratishni boshlaydi, hamjihat diqqatga chorlovni ilg'aydi va keyin bir-biringizga kulib qo'yasiz. Autizmi bor bolalar esa ism bilan chaqiruvlarga e'tibor qilishmaydi, yangi odamlarga, ovozlarga ham qiziqish bildirmasliklari mumkin, ko'zlarga tikilish ham ular xos emas. Ijtimoiy yaqinlashuvga olib boradigan qadamlar bosilmagandan so'ng ular jilmayib ham qo'yishmaydi sizga. Yoki bu jarayon neyrotipik rivojlanayotgan bolalarga qaraganda yillarga ham kechikishi mumkin.
Keyingi safar chaqaloqlarga uchrab qolsangiz, ularni kuldirishga harakat qilib ko'ring. Ularda rostdan social smile bormikan?!
@on_spectrum
Yangi tug'ilgan chaqaloqlarni hech uzoq vaqt kuzatganmisiz? Uyqularida ham miyiqlarida jilmayib qo'yishadi. Chunki taxminan 6-8 haftalikkacha chaqaloqlar ichki organizmida sodir bo'layotgan holatlar sabab yuz mushaklari tabassum yaratadi. Lekin tabiatan odamlar bilan munosabatlar qurishga moslashganimiz uchun, chaqaloqlar ham dunyoga birinchi kunlaridanoq singib ketishadi, kundan-kunga jadal moslashadi. 6-8 haftadan so'ng esa sizni, atrofidagi yangi odamlarning gaplariga, harakatlariga javob bera boshlashadi. Bizning yuqori tovushimiz ularga yoqa boshlaydi, javoban kulib boshlashadi. Ularga qo'shilib biz ham xursand bo'lamiz, birga tabassum qilamiz. Bolalarning odamlar bilan munosabalari shunday yo'sinda davom etib, rivojlanaveradi.
Autistlar qanday kulishadi? Odamlarning teginishlarini ham yoqtirmaydigan bolalar ularga kulib ham qo'yishmaydimi?
Psixologiyada social smile (ijtimoiy tabassum) deb ataladigan, bolaning ilk haftalarida tashqi ta'sirlar orqali paydo bo'ladigan jilmayish, afsuski, ko'pchilik autistlarda kuzatilmaydi yoki juda kech shakllanadi. Holatga e'tibor bering, agar siz bolaga qarasangiz, uni ismini bilan chaqirasiz, uning ko'zlariga qaraysiz, diqqatini sizga qaratishga harakat qilasiz. Chaqaloq ham tanish ovozlarga qaraydi, notanish ovozlarga qiziqadi, bu vaqtda yuzlarni ham ajratishni boshlaydi, hamjihat diqqatga chorlovni ilg'aydi va keyin bir-biringizga kulib qo'yasiz. Autizmi bor bolalar esa ism bilan chaqiruvlarga e'tibor qilishmaydi, yangi odamlarga, ovozlarga ham qiziqish bildirmasliklari mumkin, ko'zlarga tikilish ham ular xos emas. Ijtimoiy yaqinlashuvga olib boradigan qadamlar bosilmagandan so'ng ular jilmayib ham qo'yishmaydi sizga. Yoki bu jarayon neyrotipik rivojlanayotgan bolalarga qaraganda yillarga ham kechikishi mumkin.
Keyingi safar chaqaloqlarga uchrab qolsangiz, ularni kuldirishga harakat qilib ko'ring. Ularda rostdan social smile bormikan?!
@on_spectrum