Mustahkam oilaviy munosabatlar

Сизга бунда Худованд ёрдам берсин. Сиз учун ибодат қилишга ижозат беринг.
Азиз самовий Отажон! Муқаддас Китобда Сен бизни Ота сифатида севишинг айтилган. Мен ота муҳаббати нималигини ҳеч қачон ҳис қилмаган аёллар учун ибодат қиламан. Ўз оталарини ҳеч қачон кўрмаган аёллар учун илтижо қиламан. Уларнинг юрагида ҳафалик яшайди. Улар отасини кечиришига ёрдам бер. Улар севишига ва севикли бўлишига ёрдам бер. Илтимос, уларнинг қалбига тинчлик ва ҳотиржамлик ато эт. Уларга севувчи, ғамхўр, тушунувчан Ота бўл. Ҳар доим ва абадий ёнида бўлувчи Ота бўлишингни сўраймиз. Омин.

✈️Телеграм🌐Инстаграм✅TikTok

Биз, ўзимиз пайқамаган ҳолда, ғазаб ва ҳафагарчиликнинг қули бўлиб қоламиз. Ғазаб ва хафагарлик қувончимизни ва эркинлигимизни ўғирлайди. Албатта, кечириш доим қийин, айниқса бизга кучли оғриқ келтирганларида. Бироқ шу билан бирга, ҳафагарлик худди қурт каби бизни ичимиздан кемиради ва агар тўхтаса ҳам фақат вақтинча тўхтайди.

Эҳтимол, ҳаётингиз Акромнинг ҳикоясига ўхшар. Сиз отангиз, онангиз, опангиз ёки акангиз билан ярашишни истарсиз, бироқ улар оламдан ўтган. Аммо агар яқинларингиз тирик ва соғлом бўлса, эҳтимол, Мухаббат каби иш тутишингиз керакдир? Эҳтимол сизни ҳафа қилган киши ҳам қийналар ва сизга азоб берганини тушунар ва у, сиз уни кечирмайсиз деб ўйлаб, биринчи қадам қўйишдан қўрқаётгандир?!

Сизни хафа қилган киши оламдан ўтган бўлсачи? Наҳотки ҳеч иложи бўлмаса? Сиз бутун умр ички келишмовчилик билан яшашингизга тўғри келадими? Йўқ, албатта! Ўтган дастуримизда бир аёл отаси билан ярашишга ҳаракат қилганини, отаси эса бунга жавоб қилмаганини мисол қилиб келтирган эдик. Мана, бир куни, онаси иккаласи уйга келганда, у ўлиб қолганини кўришди. “Афсуски, у мени кечирдими, йўқми, номаълум. Лекин мен уни кечиришим кераклигини билардим. Худонинг ёрдами билан отамни кечира олдим. Кечирим бериш ҳаётимни ўзгартирди... Мени бутун умр қийнаган руҳий касаллигим йўқолди”, дея хурсанд бўлди у.
Шу тариқа, агар сизни хафа қилган киши оламдан ўтган бўлса, сиз қолган умрингизни ички келишмовчилик билан ўтказишингиз керак эмас. Кечирим –иродангизга асосланган ҳаракат, у сизнинг юрагингизда содир бўлади ва сизга ким оғриқ келтирганига, ким хафа қилганига боғлиқ эмас. Уни кечиринг ва озод бўлинг!

Албатта, кечириш қийин, айниқса, агар сизни жуда қаттиқ ҳафа қилишган бўлса. Аммо кечирим ўтмишдаги оғриқни буза оладиган катта кучдир.

Сиз дейишингиз мумкин: “Мен бу одамни кечира олмайман. Сиз ҳеч нарса билмайсиз. Бу одамнинг қандайлигини билмайсиз. Агар сиз менинг ўрнимда бўлганингизда эди, кечирим ҳақида гапирмаган бўлардингиз”. Бундай вазиятда ғазабланишингиз табиий. Юрагингизда қаҳрғазаб бор, шунинг учун кечиришингиз қийин. Аммо бу ғазаб билан яшаш ундан ҳам қийинроқ.

Бир кинода қандайдир катта шаҳарнинг қайта қурилиши жараёни тасвирланган. Шаҳарга катта йўл зарур эди, у шаҳарнинг икки чеккасини ўртадан бирлаштириб туриши керак. Аммо йўл қуришга шаҳар марказидаги эски уй ҳалақит беради. Уни бузишга қарор қилишади. Махсус машинани келтиришади. Бу машина биноларни бузишга мўлжалланган бўлиб, узун дастаги, дастагида троси бор, тросга эса катта темир шар осиб қўйилган. Машина шарни тебратиб, бинога уриш орқали бузади.
Уйни бузишни бошлашди. Бироздан кейин чанг тарқади, эски уй бир уюм чиқиндига айланди. Хуллас, вақт ўтиб, у ерга тушган йўлни кўрсатишди. Янги кенг йўл – бир неча қаторли. Бу йўл бўйлаб машиналар, автобуслар ва бошқа транспорт юрмоқда.

Энди тасаввур қилинг, кечирим – ўша шарли машина, ўтмишдаги оғриқ эса – ўша эски уй. Бу эски уй юрагингиз марказида турибди, тўлақонли ҳаёт учун эркин йўл қуришга халақит бермоқда. Уни бузинг! Ўтмишдаги оғриқни кечирим билан бузинг. Шу орқали ҳаёт учун юрагингизда йўл очасиз.

Сизга бир маслаҳат берамиз. Битта оқ варақ олинг, унга отангиздаги сизда ғазаб келтирадиган ҳаммасини ёзинг. Масалан, шундай сўзлар бўлиши мумкин: “Отам доимо ёмон кайфиятда бўларди”, ёки “Отам доимо уйга маст бўлиб келарди”, ёки “Отам онамни кўп урарди” ва шу кабилар. Кейин рўйхатингизга қараб, фикран шундай денг: “Мен отамни доимо ёмон кайфиятда бўлгани учун, доимо уйга маст бўлиб келгани учун кечираман”. Рўйхатдаги ҳар бир ёзганингиз бўйича кечирим беринг. Кечирим сўзларини отангиз билан шахсан учрашганингизда айтиш шарт эмас. Эҳтимол, у оламдан ўтгандир. Ёки умуман ҳаётингизда бўлмагандир. Энг муҳими, кечирим сўзларини айтишдир. Эҳтимол, буни бир неча марта қилишга тўғри келар. Айтиб қўймоқчиманки, сизга оғриқ келтирган отангизга нисбатан севги, кечирим тезда пайдо бўлмайди. Бироқ астасекин салбий ҳис-туйғуларингиз ўрнини ижобийлари эгаллайди.

Масиҳнинг издоши бўлган бир машхур психолог ёшлар орасида семинар ўтказибди. Якунида ундан ёшларга насиҳат сўзи – шунчаки бир сўз, унинг фикрича энг муҳим бўлган сўз айтишни сўрашди.

Психолог ўйланиб, “Ота-онангизни кечиринг”, деди. Бир неча юз кишини сиғдирган зални сукунат босди. Ёшлар бирин-кетин йиғлай бошлади.

Ота-онани кечириш.
Кечириш нима учун бунчалар муҳим? Нима учун ўша психолог энг муҳим масала сифатида айнан шуни кўтарди? Чунки ота-оналаримизни деб, тўғрироғи – улар билан бўлиб ўтган нарсаларни деб, биз ўзимиз билан келиша олмаймиз, ичимизда чуқур психологик келишмовчиликни олиб юрамиз.

Ҳаёт тажрибаси мўл бўлган бир одам бундай деган экан: “Ҳаёт давом этади, биз улғаямиз, эҳтиётлик билан, астагина, болалигимиз эшигини ёпа олиш керак. Ёпишимиз, тарс этишимиз эмас!”. Шундай қилиб, бугунги дастуримиз: “Ота билан фарзанд муносабатида тинчлик” деб номланди.

Акромнинг отаси билан муносабати баркамолликдан узоқ эди. У ҳали болалигида отаси уни ё пайқамасди, ё фақат уришарди. Афтидан, отаси Акромнинг акасини ва опасини кўпроқ яхши кўрадигандек эди. Акром отаси томонидан ўзига нисбатан бундай муносабатни тушуна олмасди. Табиийки, Акромда, мен ёмон ўғил бўлганим учун отам мен яхши кўрмайди, деган хаёлига ўрнашган. Йиллар ўтди. Акром улғайди, аммо отаси билан муносабати ўзгармади. Улар фақат зарур бўлган вақтлардагина гаплашарди. Отаси жиддий касал бўлиб қолди. Унинг касалини тузатиб бўлмасди. Унда бош мия ракини топдилар. Отаси тез орада умуман гапириш қобилиятини йўқотди. Бир неча ойдан кейин отаси оламдан ўтди, Акромнинг шу бўйи отаси билан ярашиш учун имконияти бўлмади. У ҳалигача отаси билан гаплаша олмагани учун афсусланади.

Бошқа ҳикоя. Муҳаббатнинг отаси жамиятда ҳурматга сазовор киши. Лекин одамлар ота қизи билан ёмон иш қилганини билишмайди. Муҳаббат кичкиналигида бошидан даҳшатли нарсани кечиришга тўғри келган – отасининг жинсий тажовузи. Бу даҳшатдан ва шармандаликдан қочиш учун Муҳаббат жуда эрта уйдан кетиб қолди. Ўшандан бери деярли ўттиз йил ўтди. Муҳаббат турмуш қурган. Уч фарзанди бор. Бахтли кўринади. Лекин бу фақат ташқи қиёфа. Унинг қалбининг қаърида ўтмишдаги оғриқ ҳали ҳам яшамоқда. У жуда ҳаракатчан ҳаёт кечиради, шунинг учун қалб оғриғи билинмайди. Аммо сокин кечалари бу қалб оғриғи яна ва яна ўзини намоён қилади.

Муҳаббат бундай ҳаёт кечириш мумкин эмаслигини тушунади. Бу қийин. У деярли ўттиз йил давомида оғриқ, ғазаб, хафагарчиликни ичида сақлади. Тўғри танлов қилиш учун вақт келди. Ота-онасининг уйига етиб олиш учун Муҳаббат икки кун сарфлади. У эшикни таққиллатди. Эшикни отаси очди. Анча қариб қолибди. Бир оз вақт улар бирбирига индамасдан қараб туришди. Кейин отаси Мухаббатни ичкарига таклиф қилди. Муҳаббат остонадан туриб деди: “Ота, мен сизни кечираман...”. Отаси бу сўзларни эшитиб, юзини кафтлари билан ёпди, Мухаббат ҳўнграган йиғи овозини эшитди. Отаси узоқ йиғлади: “Сен уйдан кетиб қолиб, биз билан яшашни истамаганингдан бери, мен қанчалик қийналганимни билсанг эди!”. Бир йилдан кейин отаси оламдан ўтди. Бироқ Мухаббатнинг кўнгли тўқ эди. У отаси билан ярашиши учун имконият ҳам, вақт ҳам бўлди, Муҳаббат тўғри қарор қилганди.

Яна бир ҳикоя. Диананинг онаси уни кичкиналигида ташлаб кетди. Қизнинг отаси уй тўловларини тўлаш, егулик ва кийимкечак учунн пул топиш мақсадиди учта жойда ишларди, шу сабабли уйга жуда кеч қайтарди. Диана деярли ёлғиз бўларди. У уйни йиғиштирар, овқат пиширар, ҳаражатларини қиларди.
Йиллар ўтди. Диана улғайди, турмуш қурди. Бир қарашда унда ҳаммаси яхши. Лекин бу ташқаридан холос. Аслида, у ҳалигача онасини кечира олмайди, бу эса унинг ҳақиқатан бахтли аёл бўлишига ҳалақит беради.
Биз улғайиб, катта бўлгунча, кимдир бизни албатта ҳиссий ёки жисмоний йўл билан хафа қилади. Оталаримиз ва оналаримиз – шунчаки баркамол эмаслар. Биз ҳам баркамол эмасмиз. Ҳаммамиз хато қиламиз. Лекин агар бизни хафа қилган ўз яқинларимизга нисбатан ичимизда ғазаб яшаса, бу билан яшаш оғир бўлади. Ғазаб ва хафагарчилик – умримизнинг ёмон йўлдошлари.

Джули умидларини оқламаётганини кўриб, Девиднинг ҳаётида, юрагида нималар бўла бошлади? Леслининг айтишича, Девид ўз эҳтиёжларининг қондирилишини аниқ билгани учун Джулига уйланганини суҳбатлар давомида тушуниб етди. Агар ҳақиқатга тик қарайдиган бўлсак, биз ҳам деярли ана шу мақсадда уйланганимиз ёки турмушга чиққанимиз маълум бўлади ва буни тан олиш керак.

Турмуш ўртоғингиз учун марҳамат бўлишда давом этинг. Эгамизнинг меҳр-шафқати қалбингизда чуқур илдиз отган ҳолда, ўзининг эзгу мевасини келтирсин.

✈️Телеграм🌐Инстаграм✅TikTok

Девиднинг бундай ҳатти-ҳаракатлари яхши эр бўлишга уринаётганидан далолат бериб турарди, лекин аслида бу билан у хотинини ўзгартиришга интиларди. Бошқалар бундай ҳатти-ҳаракатларга ишонадилар, бироқ турмуш ўртоғингиз аслида гап нимада эканини билади. Албатта, бу вазиятда Девиднинг худбин истаги чиройли қилиб безалган ва аввалгидай очиқ эмасди. Лекин барибир Девид ўзига нисбатан Джулининг муносабитини ўзгартириш учунгина унга кўпроқ эътибор қарата бошлади. Девид Джулининг севгисини, севикли бўлишни истарди.

Девид Джулига уйланганда, уни ўз тасаввуридаги хотинга айлантиришга интилган. Оилавий ҳаётнинг бошида бу эр-хотин дуч келган муаммоларнинг илдизини айнан ана шу худбин истаклардан излаш лозим. Девид хотинининг севишини, ғамхўр бўлишини, эҳтиёжларини қондиришини истаган. Аммо Джули бу талабларга жавоб бера олмагач, Девид унга танбеҳ бера бошлади. Девид Джулидан узоқлашиб, кайфиятсиз юрарди. Охир-оқибат, Джули бундан ғазаблана бошлади, Девид эса хотинининг ўзгариб қолганидан ҳайрон бўларди. Чунки ҳали учрашиб юрган вақтлари Джули учун Девиднинг хоҳиш-истаклари, унинг бахти биринчи ўринда турарди-ку, энди эса Джули бефарқ бўлиб қолган.
Аввалига Девид Джули ўзини босиб олишини кутиб юрди, аммо натижа бўлмади. Шунда Девид эр сифатида эҳтиёжларини қондиришини Джулидан талаб қила бошлади, бироқ Джули эрининг бу ҳаракатларидан хафа бўлиб, эътирозлари янада кучайиб кетди. Охири, чорасиз қолган Девид, тактикасини ўзгартирди. У Джулини севги ва эътибор билан ўраб, унинг қалбини яна забт этмоқчи бўлди. Аммо яна ниятига эриша олмади. Девиднинг уринишларидан ўрталарида муносабат бироз яхшироқ бўлиб, келишмовчиликлар камайган бўлса-да, турмуш ҳаётида кескин ўзгаришлар бўлмади. Вазият оғирлигини ҳисобга олган ҳолда қандайдир ўзгаришлар бўлди, бироқ бу ўзгаришлар оилада эмас, Девиднинг қалбида юз берди.

Лесли Верник шундай ҳикоя қилади: “Келинг, “Худо эр-хотинликни нима мақсадда яратган?” деган савол устида фикр юритиб кўрайлик.

Бир танишим “Мартин” фирмасида ишлаб чиқарадиган гитараларни коллекция қилади. Бу гитаралар қўлда ишланган бўлиб, дунёда энг яхшилардан ҳисобланади. Бу гитаралар ишлаб чиқариладиган фабрика уйимга яқин ерда жойлашган. Ушбу гитараларни уларнинг ажойиб акустик ва резонанс хусусиятлари ажратиб туради, моҳир мусиқачининг қўлида улар жозибали оҳанглар таратади. Бироқ бу гитараларни коллекция қиладиган танишим мусиқачи эмас, гитара чалишни ҳам билмайди, шунинг учун гитаралар махсус қолипларга солинган ҳолда, уйида деворда осилиб туради.

Айтиш керакки, танишимнинг уйидаги бу гитаралар деворда жуда чиройли кўринади, бироқ гитаралар деворга безак бериб туриш учун яратилмаган. Афсуски, бу гитаралар мутлақо бошқа мақсадда қўлланмоқда. Бундай олиб қараганда, агар бошқа томондан қарайдиган бўлсак, улардан стол сифатида ёки бировга зарба бериш мақсадида фойдаланса ҳам бўлади. Умуман, турли мақсадларда фойдаланиш мумкин, бироқ гитараларни яратишдан мақсад бутунлай бошқа”.

Жуда кўп одамлар “Ўзимга мос одам топдим” ёки “Бу одам менга тўғри келади” дея турмуш қурадилар. Биз севги, муносабат ва жинсий томондан эҳтиёжларимизни қондирадиган одамни танлаймиз. Ҳа, бу нарсалар оилавий ҳаётнинг муҳим жиҳатлари, бироқ Худо айнан шу мақсадда эр-хотинликни яратганми? Бир ўйлаб кўринг, Худо яратган никоҳ аталмиш ришталарда энг асосийси одамнинг бахтли бўлиши эмас, балки унинг муқаддасликка эришишни ўрганиш имконияти бўлса-чи? Ёдингизда бўлса, айтиб ўтгандик, бизнинг руҳан ўсишимиз қандайдир маънода бошқалар билан бўлган муносабатимизга боғлиқ. Шундай экан, биз етук ва Исо Масиҳга кўпроқ ўхшаш бўлишимиз учун наҳотки Худо оилавий муносабатларимизни ишлатмаса?

Балки Худо Девидни художўйликда ўстириш учун унинг оилавий муаммоларини, айниқса, хотинининг нотўғри муносабатини ишлатгандир? Ахир, шундай фикр қилишимизга асос бор-ку. Биринчидан, Девиднинг шунча уринишлари ўз худбинлигига, ўзини ўйлаб қилинганлигига асосланган эканини Худо унга очиб бериши керак эди.

Руҳан камбағал бўлганлар бахтлидир,
Чунки Осмон Шоҳлиги уларникидир.

“Нега тўғри йўл тутишни ўрганиш керак?” (давоми)

Оилада муаммолар бўлганда, баъзан шу орқали Худога кўпроқ яқинлашамиз, Эгамизни яхшироқ англаймиз. Одатда, “Нима учун?” деган саволга жавоб излаган пайтларимизда хаёлан Худога мурожаат қиламиз. Ана шундай пайтлари Худо диққат-эътиборимизни бироз ўзгартиради, шунда биз “Бундан мақсад нима?” деб сўрай бошлаймиз. Бошқача қилиб айтганда, юзага келган вазият, қийинчилик орқали нимани ўрганишмиз мумкинлигини ёхуд Худо тўғрисида ва ўзимиз ҳақимизда нимани била олишимизни тушунишни истаймиз. Бундай вазиятларда Худодан имонимизни мустаҳкамлашни, нега тўғри бўлган нарсаларни қилишимиз кераклигини тушунмаганимизда ҳам Унга, яъни Худога ишонишни ва бўйсунишни сўраймиз. Шунингдек, ҳаётимиз учун оилавий бахтдан ва тинчликдан юқорироқ мақсад бормикин, дея ўйланиб қоламиз. Турмушимизда юзага келган қийинчиликлар орқали Худо феъл-атворимизда, юриш-туришимизда, ҳатти-ҳаракатларимизда нималарни ўзгартиришини тушунишни истаймиз.

Энди эса болалигимизда ота-онамиздан бирон нарсани сўраганимизда, бизга руҳсат бермай, “руҳсат бермаганим ўзинг учун фойдали” деган сўзлари ҳақида фикр юритиб кўрайлик. “Бу ўзинг учун фойдали” деган сўзлар болаларни баъзан бироз саросимага солиб қўяди. Баъзида болалар шифокор кўригига боришни ҳеч истамайдилар, чунки шифокор баъзида шунчаки кўрикдан ўтказади, баъзида эса укол қилади. Тиш докторига бориш ҳам болаларни ваҳимга солади. Аммо, тасаввур қилинг, агар фарзандларимизнинг қўрқувига ёки инжиқлигига қараб, уларни шифокор кўригига олиб бормасак, биз қандай ота-она бўламиз? Бир томондан уларни мажбурлаб олиб боргингиз келмайди, бироқ бошқа томондан мажбурлаб олиб борасиз. Нима учун? Чунки бу улар учун фойдали.

Худо бирон нарсани биз учун фойдали, яхши деб айтса, Эгамиз нимани назарда тутади? Одатда, бунда инсон хаёлига бахт Худо бизга ҳузур-ҳаловат бермоқчи деган фикрлар келади. Бироқ ўзлари учун фойдали бўлган шифокор кўриги болаларимизга ёқмагани сингари, биз, катталар ҳам Худо биз учун фойдали деб айтганларини баъзан ёқтирмаймиз. Биз яхши эмас деб ҳисоблаган баъзи нарсалар аслида эзгуликка хизмат қилади. Муқаддас Китобда шундай дейилади: “Одам тарбия олаётганда хурсанд бўлмайди, аксинча, қайғуради. Аммо бундай тарбияни олган одам кейинчалик тинч–тотув ва солиҳ ҳаёт кечиради”.

Демак, Худо қийин вазиятларни бизнинг фойдамизга ишлатиши ҳақида гапирганда, нимани назарда тутади? Сиз шундай дейишингиз мумкин: “Тўхтанг-тўхтанг, агар турмуш ўртоғим нотўғри ҳатти-ҳаракат қилса, Худо буни яхшиликка ишлатади, демоқчимисиз? Ишончим комилки, Худо эрнинг ёки хотиннинг ўз турмуш ўртоғига нисбатан бундай тутишини хоҳламайди”. Сиз бутунлай ҳақсиз. Эридан хафа бўлган аёл бошиданоқ тўғри ҳаракатлар қилиши мумкин. Одамлар хафа бўлганларида, уларнинг ичида хафа қилган одамга нисбатан хафагарчилик, жаҳл, ғазаб уйғонади. Яъни, биз кечириш ўрнига жаҳл ва ғазабга ўрин берамиз, севги йўли билан ҳаракат қилмаймиз. Шундай экан, Худо бу вазиятни қандай қилиб одамга яхши бўлсин деб ишлатади?

Биз гуноҳкор одамлармиз, шунинг учун турмуш ўртоғимиз биз ўйлагандек ҳаракат қилмаса, айбни биринчи навбатда унга юклаймиз. Девид ҳам бизга ўхшаган одам. Биз у ҳақда ўтган дастурда айтгандик. Девид хотини билан ажрашиб, ўзининг ҳамкасбига уйланган эди. Девид собиқ хотини Джули билан ҳали бирга яшаган вақтда, Джулининг қалбига оғриқлар кўплигини, кечириши кераклигини айтган. Девид Джулидан ички кечинмалари, нималар оғриқ еткизаётгани ҳақида сўрар, бефарқ бўлиб юрмагин деб айтарди, лекин Девиднинг сўровлари натижасиз эди, Джули совуқ бўлиб қолаверарди. Шунда Девид ўзи ўзгаришга, яхши эр бўлишга ҳаракат қила бошлади. Джулига гуллар совға қилар, идиш-товоқларни ювиб қўярди, романтик кечки овқатлар уюштирар, у хоҳлаган безак буюмларини олиб берарди. Ҳа, Девид Джулига нисбатан бундай томондан яқинлаша бошлади, бироқ Девиднинг Джулини ўзгартириш ҳақидаги ички нияти ўзгармаган эди.

Ана шу лаҳза Аюбга катта ўзгаришлар келтирди, шунда у Худога савол беришдан тўхтади, қўллари билан оғзини юмди. Аюбнинг онгида, юрагида ўзгаришлар бошланди, у Худодан жавоб талаб қилишдан тўхтади ва Эгаси Худога сажда қилди.

Ички кечинмаларингизни, дардларингизни Раббимиз Исога айтинг, чунки У сизни севади, сизга тасалли беришни истайди. “Эй ҳолдан тойганлар, оғир юк остида қолганлар, ҳаммаларингиз Менинг олдимга келинглар! Мен сизларга ором бераман”.

✈️Телеграм🌐Инстаграм✅TikTok

“Унда ҳаракат қилишнинг нима кераги бор? – дерди Довуд. – Мен ўзи нимага эришмоқчиман?” Балки сиз ҳам, Довудга сингари, ҳеч нимани ўзгартириб бўлмайди, деб ўйлаётгандирсиз. Ёки барибир ўзгартирса бўладими, умид борми?

Ҳар қандай вазиятда тўғри йўл тутсак, ўзимиз учун яхши бўлади, айланиб-ўргилиб, барибир ўзимизга фойда келтиради.
Эр-хотинлик муносабатидаги муаммолар сабабли биз ўзимизга, Худога кўп саволлар берамиз. Одатда, “Нима учун?” деган савол тилимизда кўп айланади. “Нега айнан мен билан шундай бўлади? Турмуш ўртоғиз ўзгармаса, нега фақат мен ҳаракат қилишим керак?” Муаммоларимиз ҳақида Худога гапиришимиз яхши. Одам қийинчиликдан ўтиб, бир нарсага эришади, яъни бунинг албатта қандайдир натижаси бўлади. Одам буни тушунишга ҳаракат қилганини Худо маъқуллайди. Бутун қалби билан ҳақиқатни излаётган одамнинг саволларини Раббимиз Исо ҳеч қачон жавобсиз, эътиборсиз қолдирмайди. Шунга қарамай, Худонинг саволлларимизга берган жавоблари ҳар доим ҳам биз кутгандай бўлиб чиқмайди.
Кўплаб фаразндлар сингари, мен ҳам дадамдан: “Нега кечаси 1-2 гача кўчада юришим мумкин эмас?” – деб сўрардим, опаларим эса: “Нега кўчада кўп юрмай, уйни йиғиштиришимиз керак?” – деб сўрашарди. Дадам эса: “Чунки буни мен айтдим” ёки “Бу ўзинг учун яхши”, - дея жавоб берарди. Менга дадамнинг жавоби ёқмасди. Мен дадамнинг нега руҳсат бермаслигини тушунмасдим. “Дадам тушунтиргиси келмай, осонгина жавоб бериб қўя қоляпти”, деб ўйлардим. Йиллар ўтди, ўзим ҳам ота бўлдим, ана шунда отамнинг қисқа жавобларида катта маъно борлигини тушундим.
Отам “Чунки буни мен айтдим” деган сўзлари орқали ўзининг оталик ҳокимиятига эга эканини кўрсатади. “Мен” дегани ким? Бу сўзни айтган одам аллақандай кимса эмас, у менинг отам. Тасаввур қилинг, бирор бир танишингиз сиздан бир нарса қилишни сўради, сиз “Нега?” деб сўрасангиз, у “Чунки мен шундай дедим”, деб айтди. Унинг бу сўзлари сизга қандай таъсир қилади? Масалан, мен кулиб юборган бўлардим ёки “Сиз кимсиз ўзи?” деб айтган бўлардим. “Чунки буни мен айтдим” деган сўзлари отамнинг ҳокимиятга эга эканини кўрсатади, мен эса, ўз навбатида, бу сўзларни отам айтгани учун унга бўйсунаман. Биз болалигимизда, ёшлигимизда ота-онамизнинг кўп қарорларини, нега руҳсат бермасликларини тушуна олмаймиз. Лекин ота-оналаримиз деярли ҳар доим доно қарор қабул қиладилар.

Муқаддас Китобда одамларнинг “Нима учун?” деган саволларига Худованд “Чунки буни Мен айтдим” деб жавоб берганига мисоллар бор. Худо бу сўзларни яхшироқ жавоб бера олмаганидан эмас, балки ҳақиқатни таъкидлаётганидан далолат беради. Худонинг бундай жавоби бизни ўз муаммоларимиздан бошимизни кўтариб, бутун ҳаётимизни бошқариш ҳокимиятига эга бўлган Зотга, осмондаги Отамизга қаратади. Баъзан Худо Ўзини бизга кўпроқ танитиш мақсадида, биз Уни кўпроқ била олишимиз учун, “Нима учун?” деган савол ўрнига “Худо қандай экан?” деган саволни беришимиз учун Эгамиз Худо мавжуд вазиятлардан фойдаланади. Баъзи бир вазиятлар орқали биз Худо ҳақида кўпроқ била оламиз, шунинг учун бошимиздан нималар ўтаётганига қарамасдан, “Нима учун?” эмас, “Худо қандай экан?” деб савол берайлик.

Муқаддас Китобда Аюб исмли солиҳ одамнинг қийин вазиятга тушгани ҳақида ёзилган. Аюб бир-икки кунда болаларидан, бойлигидан ва соғлиғидан айрилди. У Худога: “Нима учун?” деб савол берди. Аюб шунча кулфат унинг бошига нима сабабдан келганини тушунишни, билишни истарди. Ана шундай оғир синов келганда ҳам у Худога ишончини йўқотмади, аксинча, Худо саволига жавоб беришига кўп ҳаракат қилди. Охир-оқибат, узоқ жим-житликдан кейин, Эгамиз Парвардигор Аюбга жавоб берди, аммо мутлақо бошқа жавобни олди. Худо Аюб берган саволни унга эслатгач, Ўзи Аюбга саволлар бера бошлади. Худо Аюбга берган саволларни қуйидагича умумласа бўлади: “Сен Худомисан? Ҳамма нарсалардан воқиф бўла оласанми? Бутун борлиқни сен яратганмисан? Бутун борлиқни қамраб ололасанми?” Худонинг охирида эса “Худодан жавоб талаб қилган одам яна ўргатадими? Худога: “Нотўғри қиляпсан” демоқчи бўлган инсон жавоб берсин” деган сўзларидан кейин Аюб бутунлай жим қолади.

Эй Эгамиз Парвардигор, муқаддасликни қалбим учун гўзаллик ва шараф деб билишни ўргат, бутун қалбим билан муқаддасликка интилишга имкон бер.

“Нега тўғри йўл тутишни ўрганиш керак?”

Оила масалалари билан шуғулланувчи Лесли Верник шундай ҳикоя қилади: “Довуд исмли мижозимнинг оиласида муаммолар пайдо бўлган. Довуд гавдали одам бўлгани учун креслога зўрға сиғди, у гўё мажбурлаб ўтирғизиб қўйилгандай кўринарди. Муаммолари ҳақида гапирар экан, унинг қаттиқ қийналаётгани сезилиб турарди. “Лесли, - дейди Довуд, - мен қўлимдан келган ҳамма нарсани қилдим. Охирги икки йил ичида яхши эр, намунали ота, яхши одам бўлиш ҳақида бир нечта китоб ўқиб чиқдим. Ушбу мавзуларда семинарларга бордим, жамоатимиз чўпони билан гаплашдим. Мен бор кучим билан ҳаракат қилсам-да, бу уринишларим ҳеч қандай наф бермади. Хотиним Джули ўзгаришни хоҳламаяпти, олдин қандай бўлса, ҳали ҳам шундай. Ортиқ кучим қолмади, ахир ҳеч қандай ўзгариш бўлмаяпти””.
Довуд жуда ҳам эзилган эди. Оиласи бузилиб кетиш арафасида турарди. У оилавий муҳитни яхшилашга бўлган уринишларидан яхши натижа чиқишига бўлган ишончини йўқотганди. Бундай вазият жуда кўп одамнинг бошидан ўтмоқда. Жуда кўп эрлар хотини билан, хотинлар эса эрлари билан муносабати оз бўлса ҳам яхшиланиб бораётганини кўришни истайдилар. Эр-хотинлик муносабатида ўзгаришлар бўлиши учун улар кўп ҳаракат қиладилар, аммо эр хотинидан, хотин эридан шунга яраша жавоб ҳаракатини кўрмайди. Бундай оилаларнинг аҳволи оғир бўлади, яқинлик бўлмайди, келишмочиликлар давом этади ёхуд эр-хотиннинг муносабати юзаки яхши бўлади-ю аслида эса оралари яқин бўлмайди.

Кўпчиликнинг фикрича, агар одам ўзи ўзгарса, шунда хотини ёки эри ўзгаради. Ахир неча йиллардан бери масиҳийликда шу нарса ўргатиб келинади. Агар ҳаммасини тўғри қилсангиз, оилангиз яхшиланади, дейишади. Комила ҳам шундай деб ҳисобларди. Комиланинг эри Сардор ҳамкасби билан зино қилди. Бу ҳақда Комилага айтганда, Комила тўғри йўл тутишга, яъни нима бўлса ҳам оиласини сақлаб қолишга ҳаракат қилди. Сардор аввалига Комила билан яшашда давом этди, аммо Сардор ҳамкасбининг ҳомиладор эканини билгач, Комила билан ажрашди ва ўша қизга уйланди. Комила оиласини сақлаб қолиш учун тўғри деб билганларининг ҳаммасини қилди, аммо нега сақлаб қололмади? Ахир, ҳаммасини тўғри қилсак, Худо биз айтгандек қилиши керак-ку. Комила ўзини алданган ҳис қиларди.

Оилавий муаммолар бўйича мутахассис Лесли Верник шундай дейди: “Йиллар мобайнида мана шундай воқеаларни эшитиб келаман, фақат ҳар сафар воқеа қаҳрамонлари ва баъзи бир нарсалар ўзгаради, холос. Эр-хотинлар муносабатини яхшилаш йўлида кўп ибодат қилишади, Муқаддас Китобни ҳамда бошқа фойдали китобларни ўқишади, эр хотини ўзгариши учун, хотин эса эри ўзгариши учун ҳаракат қилишади. Аммо ҳеч нима ўзгармаса, ғазабланишади, тушкунликка тушишади ва шу тариқа умидлари сўнади. Ана шу вақтлари эр-хотин ажрашишни хоҳлаб, Худо ва Унинг принциплари иш бермайди деган хулосага келиш васвасасига тушиб қоладилар”.
“Барибир ҳеч нима ўзгармайди”, дейишади улар. Балки шу сабабдан ҳам сиз бизни эшитаётган бўлишингиз мумкин. Аминманки, сиз ҳам турмуш ўртоғингиз билан муносабатингизни яхшилашга, оилангизни Худонинг талабларига тўғри келадиган қилиб ўзгартиришга ҳаракат қиляпсиз. Турмуш қурган ҳар бир одам бахтли оила қуришга интилади, шундай экан сизнинг ҳаракат қилишингиз ҳам табиий ҳол. Кўплаб вазиятларда, Исо Масиҳга ишонган одамлар Раббимиз айтгандай ўзларининг умр йўлдошларини севишга ҳаракат қилишганда, уларнинг бу ҳаракати кўринади ва эр ёки хотин турмуш ўртоғининг ҳаркатини кўриб, ўзлари ҳам яхшиликка ҳаракат қилишади, натижада эса оила бахтга томон яна қадам ташлайди. Лекин баъзан биз кутгандай бўлиб чиқмайди, яъни эр ҳаракат қилса хотини, хотин ҳаракат қилса эри шунга яраша яхшилик томон ҳаракат қилмайди.

Юқорида Довуд деган одам ҳақида айтиб ўтгандик. Унинг айтишича, у кўп ҳаракат қилса ҳам ҳеч қандай ўзгаришлар бўлмаган. Довуд бир неча йил олдин хотинига озор етказган экан, хотини эса юрагида изтироб билан яшаб келган. Шу сабабли у Довуд билан яқин муносабатда бўлишни истамас, ораларидаги муносабатни ҳам тўғрилашни хоҳламасди.

Шундай қилиб, оталарнинг қизлари ҳаётига таъсири жуда катта эканини, бу бутун умрга из қолдиришини тушуниб олдик. Биз оддий одамлармиз, баркамолликдан узоқмиз, шундай экан, табиийки, хато қиламиз. Бу хатоларнинг кўпи билмасдан қилинса-да, қизларимизнинг ҳаётида акс этади. Ҳатто энг ажойиб оталар ҳам хато қилади. Бундан ҳеч ким холис эмас. Энди нима қиламиз? “Доимо дадасининг қизи” номли китоб муаллифининг ёзишича, аёл қалб оғриғи билан яшашни ёки тинчлик билан яшаши аёлнинг ўзига боғлиқ. Ҳаммаси у нимани танлашига боғлиқ. Учта йўл бор. У отасига нисбатан хафагарчилигини танлайдими, отаси билан очиқчасига душманлик қиладими ёки бу хафагарчиликдан, “Бу ўтмишдаги нарса, ўтиб кетди, энди уни ўзгартира олмайман”, деб қабул қилиб, озод бўладими, ана шунга боғлиқ.

Менимча, кўплаб аёллар биринчи иккита йўлни танлайди. Бу ҳайрон қолдирарли ҳол эмас. Ахир бу энг осон йўлдек туюлади-да. Учинчи йўл эса – бунда курашиш лозим. Бироқ муаммонинг ечими айнан мана шу учинчи йўлда. Бу йўл КЕЧИРИМ йўлидир. Кечириш Худованднинг хоҳишидир, чунки У бизга кечирим яхшилик келтиришини аниқ билади!

Худонинг иродасига кўра, Раббимизга ишониб, аёл отасини кечирди. Худованд аёлнинг ишончини оқлади, аёл кечириб, оғир юрак азобидан озод бўлди ва янги ҳаёт бошлади.
Ўспиринлик давридан бошлаб у отасидан нафратланган. Ота-онаси доимо жанжаллашган. Отаси оилага ғамхўрлик қилмаган, оиласини деярли таъминламаган. Қиз қасд олишни орзу қилган. “Мана, кўрасизлар, - дерди у ичида, - мен катта бўлиб, мустақил бўлганимда, ундан қасдимни оламан!”
Вақт ўтди. Қаҳрамонимиз катта бўлди. У шундай ҳикоя қилади: “Мен ёшлик давримни қасд олишга тайёрланиш билан ўтказдим. Кўп йиллар давомида қасд олиш фикри билан яшадим. “Отам шунча ёвузлик қиладию, жазо олмайдими?!” деган фикр мени еб борарди. Шундай бўлсада, қасд олиш ҳақидаги фикрларимдан ўзимни айбдор сезардим. Аммо отамга бўлган нафратим абдорлик ҳиссидан кучли эди. Мен бундан азоб чекардим.
Бир куни имонли одамлардан Худованд мени кечиришини эшитдим. Менга Муқаддас Китобдан қуйидаги оятни кўрсатишди: “...Сизлар ибодат қилиб нимаики сўрасангиз, ўша нарсани олишингизга ишонинг, ўша нарса сизларники бўлади”. Яъни мен Худованддан кечирим сўрасам, У мени қасд олиш ниятим учун кечиришини айтдилар. Аммо бу парчанинг давомида шундай сўзларни ўқидим: “Ибодат қилиб турганингизда, бирортасига гинангиз бўлса, кечириб юборинг, токи осмондаги Отангиз ҳам сизларнинг гуноҳларингизни кечирсин”. (Марк 11:24-25).
Шу онда мен олдин отамни кечиришим кераклигини тушундим. Ичимда ҳақиқий кураш бошланди. Фикримча, кечириш камситилишдек эди. Олдинига дадамни, шунчаки, ўз ҳолига қўйсам бас, деб ўзимни кўндирмоқчи бўлдим. Аммо ноҳақ эканимни тушундим. Шунда ҳаракат қила бошладим. Отам билан ярашишга қарор қилдим. Унинг туғилган кунига совға олдим. Лекин у совғани қабул қилмасдан хонтахтада қолдирди. Янги йил куни саломлашиш учун қўл чўздим, отам жавобан қўл узатмади. “Ахир мен эмас, у хафа қилган, у айбдорку! Мен ҳаммасини тўғри қилсам ҳам, мени рад этди”, деб йиғладим.
Бир куни онам иккимиз уйга келганимизда, отам оламдан кўз юмган экан. Отам мени кечирдими, йўқми, буни билмайман афсус. Аммо мен уни кечиришим кераклигини билардим.
Худованднинг ёрдами билан мен буни қила олдим. Кечириб, мен ютқизмадим, аксинча, ғалаба қозондим! Менинг виждоним тоза эди, энди хафа эмасдим, қасд олиш истагидан озод эдим. Мени умр бўйи қийнаган руҳий касаллик ғойиб бўлди”.

Мана шунақа ҳикоя! Кўп одамлар оғир болалагининг юкини ўзида олиб юради. Ҳикоядаги қаҳрамонимизда танлов бор эди: хафагарчилик билан яшаш, отаси билан очиқ душманлик қилиш ёки отасини кечириш ва шу тариқа озод бўлиш. Худонинг ёрдами билан у қафасдан чиқиш йўлини топди, ҳаётини енгиллик билан давом эттира олди. Бугун сиз қандай йўлни танлайсиз? Кечириш – қийналган юракни очиш, озодликка чиқиш йўлидир.
Бу борада ўйлаб кўринг.

✈️Телеграм🌐Инстаграм✅TikTok

❓Сиз “Ота” сўзини эшитганингизда, нималарни ҳис қиласиз?
Яхши, эзгу фикрлар келадими хаёлингизга?
Ёки тасаввурингизда қўпол, урушқоқ, жанжалкаш одам қиёфаси гавдаланадими?
Балки отангиз бўлмагани боис “Ота” сўзи сиз учун ҳеч нимани билдирмас?
Биз, аёллар учун оталар кучли таъсирга эга, бу бахслашиб бўлмас факт. Оталаримиз билан муносабатда ҳам яхши, ҳам ёмон вазиятлар хотирамизда қолади. Буни ўчира олмаймиз. Аммо қалб яраларини шифолашни қанчалик истардик! Бугун биз болалик чоғидаги хотиралар – ота ва умуман ота-она билан ёмон муносабатлардан қолган хотиралар билан юраклари яраланиб кетган аёллар учун дастурлар тўпламини бошлаймиз.

Биз, бугун биргаликда қалб шифоланишига – болалик чоғидан келган хотиралардан шифоланишга биринчи қадамларни қўямиз деб умид қиламиз.

Одамлар бундай дейди: “Ота учун ўғил келини пайдо бўлгунча ўғил. Қиз эса умрбод қиз бўлиб қолади”. Ота билан қиз ўртасидаги муносабатлар (яхши, бўлсин, ёмон бўлсин) ўзгача, чунки бундай муносабат – қизнинг ўзўзига ва ҳаётига бўлган муносабатига бошқалардан кўра кучлироқ таъсир ўтказади. Қиз отасининг севгисини онасининг севгисидан бошқача қабул қилади. Аслида, ота ҳам, она ҳам энг яқин одамлар! Онанинг севгиси худди ўз-ўзидан келиб чиқадиган нарсадек туюлади. Отанинг севгиси эса қизи учун баъзида қандайдир мукофотдек, унинг ўзига, ҳаракатларига нисбатан юқори баҳодек қабул қилинади. Қиз бола отаси унга мамнунлигини билдирмаса, ўзини бошқача ҳис қилади. Она қизини: “Нега безовта бўласан? Даданг сени яхши кўради! Шунчаки бугун даданг чарчаган, шунинг учун бироз жаҳлдор”, деб юпатади. Бироқ қиз, мен ниманидир нотўғри қилдим, шунинг учун отамнинг жаҳли чиқяпти, деб ўйлаши мумкин.

Отамнинг жаҳли чиқмаслиги учун мен ўзимни яхяши тутишим керак, деб ўйлайди. Айнан шундай. Отанинг норози муносабати қизни ўзига ишончсиз қилади. Ва аксинча, агар ота қизига нисбатан мамнулигини кўрсатса, ота бу билан қизига дадиллик ҳиссини беради, уни дадил бўлишга ўргатади.

Она бунда отанинг ўрнини боса олмаслиги қизиқ! Эҳтимол, ота-онани турлича қабул қилиш отадан кўра она кўпроқ уйда бўлишига боғлиқдир? Ота билан алоқа камроқ бўлади. Шунинг учун ҳам отанинг фикри муҳимроқдек туюлади, унинг қандайдир мавзудаги гаплари кучлироқ таъсирга эга бўлади.
Натижада, отанинг гаплари қиз онгида мустаҳкам ўрнашади.
Қиз катта бўлиб, аёлга айланганда, отанинг ҳосили етишиб чиқади. Яхшими, ёмонми, салбийми, ижобийми, ҳаммаси униб чиқади.

✅ Оталар яна бир нарсани билгани муҳим: аёлнинг қадри қандай, аёл қандай бўлиши керак, деган тушунчани айнан оталар шакллантиради. Албатта, кўп нарса маданий муҳитга ҳам боғлиқ. Бироқ ҳар қандай ота қизининг онгида жамиятда аёл киши бўлиши кераклиги тўғрисидаги таъсуротни кенгайтириши ёки, аксинча, бу таасуротни қандайдир чеклашлар билан торайтириши мумкин. Масалан, ота қизига у фақат уй бекаси бўлиши кераклигини уқтириши мумкин. Натижада, аёл ўзини бизнесда ривожлантиришга ҳатто уриниб ҳам кўрмайди, қобилиятларини, ўйфикрларини амалга ошириб ҳам кўрмайди.

У отаси қўйган чегаралардан чиқишга қўрқиши мумкин.
Айтишимиз керак бўлган яна бир муҳим нарса бор. Ота – эркак зоти билан биринчи танишувимиздир. Шунинг учун ҳам, ота билан алоқа қизда эркак жинси тўрисида таассуротларни шакллантиради.

Агар ота билан қизнинг ишочли муносабати бўлмаса, ёки отаси билан умуман муносабати бўлмаса, агар ота қўпол, жаҳлдор бўлса, унда қизнинг онгида, мени севиб бўлмайди, деган фикр шаклланиши мумкин. Афсуски, бундай фикр кейинчалик йигитлару эркаклар билан нотўғри муносабатларга олиб келиши мумкин. Аёл ор-номусини қурбон қилиб, йигитлар севгисини излайди ёки эркакларга нисбатан қаҳрли бўлиб қолади. Бундай ҳолда аёл кучли ва мустақил бўлишга интила бошлаши мумкин. Аммо бундай ҳаракат ўзини ҳимоя қилишдан бошқа нарса эмас. Бу отаси етказган оғриққа, рад этилиш ҳиссига ва севмасликка қарши ҳимоя совутларидир. Қандайдир миқдорда бундай ҳолат аёлга қалб оғриғини камайтиришга ёрдам беради, лекин у аёллик табиати ҳамда қалбининг қаърида яширинган нозик аёл сифатида ўзини намоён этиши қийин. Бу худди ўсиш имконияти учун шароит берилмаган уруғ сингаридир.