#interessant
Hech oʻylab koʻrganmisiz, oʻzi nega aynan "Deutsch" nemis tilining oʻz nomi hisoblanadi? "Nemis" va "Olmon" soʻzlari qayerdan kelib chiqqan?
Ushbu postda biz bu soʻzlarning etimologiyasi va tarixiy qoʻllanilishini oʻrganib chiqamiz.
1. "Deutsch" — tilning xalqona identifikatsiyasiBu atama qadimgi yuqori nemischa diutisc so‘zidan kelib chiqqan. Ma’nosi — “xalqga oid”, “xalq tili”.
Lotin tili o‘sha davrda olimlar, ruhoniylar, elita tomonidan ishlatilgan, ammo oddiy odamlar o‘z ona tillarini "diutisc" deb atashgan. Bu so‘z proto-germancha þeudō ("xalq") va undan ham avvalgi proto-hind-yevropacha teuta- ildizlariga borib taqaladi.
Ilmiy fakt: “Deutsch” o‘z-o‘zidan "nemischa" degani emas — bu aslida “oddiy xalq tili” degan so‘zning o‘zgarib qolgan shakli xolos!
2. "Nemis" — lingvistik nom emas, balki slavyan stereotipi“Nemis” so‘zi bizga slavyan tillari orqali yetib kelgan. Proto-slavyancha němьcь — ya’ni “soqov”, “gapira olmaydigan”.
Slavyan xalqlari nemislarni tushunmagani uchun, ularni “gapira olmaydigan” deb atashgan. Bu so‘zlar hozir ham mavjud:
• Ruscha: Немец
• Polyakcha: Niemcy
• Chexcha: NěmeckoQiziq savol: Sizga ham kamida bir marta boʻlsa ham “Gapini tushunmadim, nemismisan?” degan iborani aytishganmi? Aslida, bu iboraning ildizi ming yillik tarixga borib taqalarkan 😅
3. "Olmon" — qadimgi qabilaning global ta’siri"Olmon" atamasi esa “Allemanni” qabilasi nomidan chiqqan. Ular Rim imperiyasi bilan kurashgan va Germaniya janubi-g‘arbida yashagan. Ularning nomi “barcha odamlar” degan ma’noni bildirgan (fransuz tilidagi tous les hommes degan iboraga o‘xshash).
Shu sababli quyidagi tillarda Germaniya shu nom bilan yuritiladi:
• Fransuzcha: Allemagne
• Ispancha: Alemania
• Portugalcha: Alemanha
• Turkiy tillarda: ОлмонXulosa qilib aytadigan boʻlsak, Rossiya Oʻzbekistonni bosib olinishigacha boʻlgan vaqtda turkiy tillar oilasiga mansub boʻlganimiz uchun nemis tili deb emas olmon tili deb, Germaniya emas Olmoniston deb atalgan. Rus tili taʼsirida keyinchalik nomlar oʻzgargan va rasmiy til va tarjimalarda nemis tili, Germaniya deb atala boshlagan.
@linguistikhaus