Vazir Hilola Umarova boschiligidagi ikkinchi to'liq o'quv yili aniq curriculum'siz boshlanmoqda
Respublika ta'lim markazining rasmiy telegram kanalida 2024/25 o'quv yilining 1-choragi uchun taqvim-mavzuiy rejalar e'lon qilindi. Bu rejalarni ko'zdan kechirib, quyidagi xulosalarga kelish mumkin:
- boshlang'ich sinflar: "Novda"ning o'tgan yili nashr qilingan va qaysi o'quv dasturlari asosida yaratilgani halicha mavhum qolayotgan darsliklari asosida o'qishadi (ona tili, o'qish savodxonligi, musiqa, tarbiya, texnologiya, tasviriy san'at, informatika, ta'lim rus tilida olib boriladigan maktablar uchun ona tili, o'qish savodxonligi). Matematika va tabiiy fanlardan boshlang'ich sinflar uchun taqvim rejani RTM kanalidan negadir topa olmadim.
- o'rta maktab va yuqori sinflar: 6, 7, 10-sinflar 2022-yilda Milliy o'quv dasturi asosida yaratilgan darsliklarr bo'yicha, 5, 7, 8, 9, 11-sinflar 2017-2018-yillarda va undan oldin chop qilingan darsliklar bo'yicha tahsil oladilar.
Bunda bir qator fanlardan o'quv dasturlari ham, metodik yondashuv ham bir-biriga bog'lanmaydi. Masalan:
- ona tili: boshlang'ich sinflar, shuningdek, 5-8-9-11 sinflar tilshunoslik qoidalarini tizimli yodlatishga qaratilgan yondashuv asosida, 6, 7, 10 sinflar kommunikativ (nutq ko'nikmalarini rivojlantirishga qaratilgan yondashuv asosida o'qiydilar;
- tarix: 8-sinf "O'zbekiston tarixi" XV asr bilan tugaydi, 9-sinf "O'zbekiston tarixi esa XIX asrning ikkinchi yarmidagi vaziyat bilan boshlanadi - orada Shayboniylar davlati, Markaziy Osiyoda uch xonlikning paydo bo'lishi va rivojlanishi "yo'qolib ketadi";
- biologiya: 7, 9, 10 sinflarda bioligiya yaxlit fan sifatida o'rganiladi, 8, 9, 11-sinflarda esa uning alohida bo'limlari (masalan, 8 - odam anatomiyasi, 9 - sitologiya va genetika) o'rganiladi;
- geografiya: 7-sinf: ilgari ikki yil davomida o'tilgan tabiiy geografiya hamda materiklar va okeanlar geografiyasi bir yil davomida "zichlashtirib" o'tiladi, 8-sinfda O'zbekiston iqtisodiy geografiyasi, 9 va 10 sinflarda jahon iqtisodiy geografiyasi o'tiladi, ilgari 7-sinfda o'tilgan Markaziy Osiyo va O'zbkiston tabiiy geografiyasi o'tilmaydi.
Bu - shunchaki ayrim fanlardan turli sinflar dasturlaridagi nomuvofiqliklarga misollar. O'ylaymanki, soha mutaxassislari yuqorida misol keltirilgan va boshqa fanlarning ichiga chuqurroq kirsalar, boshqa nomuvofiqliklarni ham ko'ra oladilar.
Shunday qilib, Hilola Umarova va uning jamoasi boshchiligidagi ikkinchi to'liq yilini O'zbekiston maktablari 11 yillik majburiy ta'limning umumiy maqsadlari va bu maqsadlarga erishish uchun har bir o'quv yilida egallanishi lozim bo'lgan bilimlar hajmi va ko'nikmalarni belgilab beradigan, ta'lim uchun asosiy hujjat - curriculum'siz boshlamoqdalar. Yagona va izchil curriculum o'rniga turli sinflar turli davrlarda turli dasturlar asosida (yoki hatto dasturlarsiz) yaratilgan darsliklardan darsliklarga sakrashga majbur bo'lmoqdalar.
Respublika ta'lim markazining rasmiy telegram kanalida 2024/25 o'quv yilining 1-choragi uchun taqvim-mavzuiy rejalar e'lon qilindi. Bu rejalarni ko'zdan kechirib, quyidagi xulosalarga kelish mumkin:
- boshlang'ich sinflar: "Novda"ning o'tgan yili nashr qilingan va qaysi o'quv dasturlari asosida yaratilgani halicha mavhum qolayotgan darsliklari asosida o'qishadi (ona tili, o'qish savodxonligi, musiqa, tarbiya, texnologiya, tasviriy san'at, informatika, ta'lim rus tilida olib boriladigan maktablar uchun ona tili, o'qish savodxonligi). Matematika va tabiiy fanlardan boshlang'ich sinflar uchun taqvim rejani RTM kanalidan negadir topa olmadim.
- o'rta maktab va yuqori sinflar: 6, 7, 10-sinflar 2022-yilda Milliy o'quv dasturi asosida yaratilgan darsliklarr bo'yicha, 5, 7, 8, 9, 11-sinflar 2017-2018-yillarda va undan oldin chop qilingan darsliklar bo'yicha tahsil oladilar.
Bunda bir qator fanlardan o'quv dasturlari ham, metodik yondashuv ham bir-biriga bog'lanmaydi. Masalan:
- ona tili: boshlang'ich sinflar, shuningdek, 5-8-9-11 sinflar tilshunoslik qoidalarini tizimli yodlatishga qaratilgan yondashuv asosida, 6, 7, 10 sinflar kommunikativ (nutq ko'nikmalarini rivojlantirishga qaratilgan yondashuv asosida o'qiydilar;
- tarix: 8-sinf "O'zbekiston tarixi" XV asr bilan tugaydi, 9-sinf "O'zbekiston tarixi esa XIX asrning ikkinchi yarmidagi vaziyat bilan boshlanadi - orada Shayboniylar davlati, Markaziy Osiyoda uch xonlikning paydo bo'lishi va rivojlanishi "yo'qolib ketadi";
- biologiya: 7, 9, 10 sinflarda bioligiya yaxlit fan sifatida o'rganiladi, 8, 9, 11-sinflarda esa uning alohida bo'limlari (masalan, 8 - odam anatomiyasi, 9 - sitologiya va genetika) o'rganiladi;
- geografiya: 7-sinf: ilgari ikki yil davomida o'tilgan tabiiy geografiya hamda materiklar va okeanlar geografiyasi bir yil davomida "zichlashtirib" o'tiladi, 8-sinfda O'zbekiston iqtisodiy geografiyasi, 9 va 10 sinflarda jahon iqtisodiy geografiyasi o'tiladi, ilgari 7-sinfda o'tilgan Markaziy Osiyo va O'zbkiston tabiiy geografiyasi o'tilmaydi.
Bu - shunchaki ayrim fanlardan turli sinflar dasturlaridagi nomuvofiqliklarga misollar. O'ylaymanki, soha mutaxassislari yuqorida misol keltirilgan va boshqa fanlarning ichiga chuqurroq kirsalar, boshqa nomuvofiqliklarni ham ko'ra oladilar.
Shunday qilib, Hilola Umarova va uning jamoasi boshchiligidagi ikkinchi to'liq yilini O'zbekiston maktablari 11 yillik majburiy ta'limning umumiy maqsadlari va bu maqsadlarga erishish uchun har bir o'quv yilida egallanishi lozim bo'lgan bilimlar hajmi va ko'nikmalarni belgilab beradigan, ta'lim uchun asosiy hujjat - curriculum'siz boshlamoqdalar. Yagona va izchil curriculum o'rniga turli sinflar turli davrlarda turli dasturlar asosida (yoki hatto dasturlarsiz) yaratilgan darsliklardan darsliklarga sakrashga majbur bo'lmoqdalar.