AJRATA BILING!
Rajo ibn Hayva masjidda shogirdlari bilan o‘tirgan edi. Ular Allohning ne’matlari haqida suhbatlashishdi. Insonlardan hech kim Allohga Uning ne’matlari haqqicha shukr qila olmasa kerak, deyishdi.
Masjidda boshiga kiyimini tashlab olgan bir kishi o‘tirgan edi. U Rajo ibn Hayvaga dedi:
- Mo‘minlar amiri ham shukr qila olmaydimi?
Rajo dedi:
- Mo‘minlar amiri kim bo‘libdi? U ham hamma qatori odam!
So‘ng biroz o‘tib haligi kishi birdan yo‘qolib qoldi. Shunda Rajo ibn Hayva shogirdlariga dedi:
- Xalifaning qon to‘kishga o‘chligini bilasizlar. Agar sizni chaqirtirib qasam ichtirsa ham inkor qilib turaveringlar!
Sal vaqt o‘tmasdan Rajo bilan shogirdlarini mirshablar xalifaning oldiga olib ketishdi. Ular xalifaning oldiga kirishganda haligi boshiga kiyimini tashlab olgan kishi ham o‘sha yerda edi.
Xalifa Rajo ibn Hayvaga dedi:
- Ey Rajo! Meni gapirasan deb o‘ylamagan edim!
Rajo dedi:
- Bunaqa ish bo‘lmadi ey mo‘minlar amiri!
Xalifa dedi:
- Buning bo‘lmagani haqida qasam ichasanmi?
Rajo dedi:
- Allohga qasamki, bo‘lmadi!
Xalifa boshiga kiyimini tashlab olgan kishini darralashga amr qildi. U xalifaning oldidan og‘riqdan bukilib chiqdi. Eshikdan chiqayotganida Rajo bilan uchrashib qoldi. Unga dedi:
- Musulmonlarning faqihi bo‘laturib yolg‘on gapirasanmi?!
Rajo dedi:
- Musulmonlarning qilich bilan qatl qilinishidan sening orqangga urilgan yetmish darra yaxshiroqdir!
Shundan so‘ng Rajo qachon suhbatga o‘tirsa shogirdlariga: "Boshiga kiyim tashlab olgan kishidan ehtiyot bo‘linglar!", der edi!
Umar roziyollohu anhuning bir gapi bor:
"Yomonlik bilan yaxshilik o‘rtasini ajratadigan kishi oqil emas. Oqil ikki yomonlikdan qaysi biri yaxshi ekanligini ajrata biladigan kishidir!".
Hayot hamma vaqt ham oldimizda oq va qorani qo‘yavermaydi. Bunday bo‘lganida tanlov ancha oson bo‘lar edi.
Afsuski, ba’zida hayot bizning oldimizda aqlga muhtoj bo‘ladigan ranglarni qo‘yadi. Ana shunda tanlash qiyin bo‘ladi, zarari ozini ixtiyor qilish dushvor kechadi.
Rajo ibn Hayva noto‘g‘ri qasam ichganini bilar edi. Ammo o‘zining va birodarlarining qonini saqlashning birgina yo‘li shu edi. Darra yeyishidan afsus qilinmaydigan chaqimchining darralanishi aybsiz insonlarning qatl qilinishidan yaxshiroq edi.
Kishilar orasida kelishmovchilik paydo bo‘lganida doim ham haqiqat aytilavermaydi. Chunki bu narsa nizoni chuqurlashishiga olib borishi, arazlashlar va fitnalar yuzga chiqishi mumkin. Gohida diplomatiya va hikmatga ko‘proq ehtiyoj seziladi. Bu yolg‘on emas, fahmning chuqurligi, chiroyli tadbir, oqibatning hisobini olishdir. Kimga hikmat berilgan bo‘lsa unga ulkan yaxshilik berilibdi!
Rajo ibn Hayva masjidda shogirdlari bilan o‘tirgan edi. Ular Allohning ne’matlari haqida suhbatlashishdi. Insonlardan hech kim Allohga Uning ne’matlari haqqicha shukr qila olmasa kerak, deyishdi.
Masjidda boshiga kiyimini tashlab olgan bir kishi o‘tirgan edi. U Rajo ibn Hayvaga dedi:
- Mo‘minlar amiri ham shukr qila olmaydimi?
Rajo dedi:
- Mo‘minlar amiri kim bo‘libdi? U ham hamma qatori odam!
So‘ng biroz o‘tib haligi kishi birdan yo‘qolib qoldi. Shunda Rajo ibn Hayva shogirdlariga dedi:
- Xalifaning qon to‘kishga o‘chligini bilasizlar. Agar sizni chaqirtirib qasam ichtirsa ham inkor qilib turaveringlar!
Sal vaqt o‘tmasdan Rajo bilan shogirdlarini mirshablar xalifaning oldiga olib ketishdi. Ular xalifaning oldiga kirishganda haligi boshiga kiyimini tashlab olgan kishi ham o‘sha yerda edi.
Xalifa Rajo ibn Hayvaga dedi:
- Ey Rajo! Meni gapirasan deb o‘ylamagan edim!
Rajo dedi:
- Bunaqa ish bo‘lmadi ey mo‘minlar amiri!
Xalifa dedi:
- Buning bo‘lmagani haqida qasam ichasanmi?
Rajo dedi:
- Allohga qasamki, bo‘lmadi!
Xalifa boshiga kiyimini tashlab olgan kishini darralashga amr qildi. U xalifaning oldidan og‘riqdan bukilib chiqdi. Eshikdan chiqayotganida Rajo bilan uchrashib qoldi. Unga dedi:
- Musulmonlarning faqihi bo‘laturib yolg‘on gapirasanmi?!
Rajo dedi:
- Musulmonlarning qilich bilan qatl qilinishidan sening orqangga urilgan yetmish darra yaxshiroqdir!
Shundan so‘ng Rajo qachon suhbatga o‘tirsa shogirdlariga: "Boshiga kiyim tashlab olgan kishidan ehtiyot bo‘linglar!", der edi!
Umar roziyollohu anhuning bir gapi bor:
"Yomonlik bilan yaxshilik o‘rtasini ajratadigan kishi oqil emas. Oqil ikki yomonlikdan qaysi biri yaxshi ekanligini ajrata biladigan kishidir!".
Hayot hamma vaqt ham oldimizda oq va qorani qo‘yavermaydi. Bunday bo‘lganida tanlov ancha oson bo‘lar edi.
Afsuski, ba’zida hayot bizning oldimizda aqlga muhtoj bo‘ladigan ranglarni qo‘yadi. Ana shunda tanlash qiyin bo‘ladi, zarari ozini ixtiyor qilish dushvor kechadi.
Rajo ibn Hayva noto‘g‘ri qasam ichganini bilar edi. Ammo o‘zining va birodarlarining qonini saqlashning birgina yo‘li shu edi. Darra yeyishidan afsus qilinmaydigan chaqimchining darralanishi aybsiz insonlarning qatl qilinishidan yaxshiroq edi.
Kishilar orasida kelishmovchilik paydo bo‘lganida doim ham haqiqat aytilavermaydi. Chunki bu narsa nizoni chuqurlashishiga olib borishi, arazlashlar va fitnalar yuzga chiqishi mumkin. Gohida diplomatiya va hikmatga ko‘proq ehtiyoj seziladi. Bu yolg‘on emas, fahmning chuqurligi, chiroyli tadbir, oqibatning hisobini olishdir. Kimga hikmat berilgan bo‘lsa unga ulkan yaxshilik berilibdi!