Tug‘ruqdan keyin qorin chiqishi va osilib qolishi — bu ko‘p ayollar duch keladigan holat bo‘lib, homiladorlik va tug‘ruq jarayoni davomida qorin mushaklari, teri va bog‘lamlarida o‘zgarishlar sodir bo‘ladi. Bu holatning bir nechta sabablari mavjud, va uning oldini olish yoki davolash uchun turli usullar mavjud.
Tug‘ruqdan keyin qorin chiqishi va osilib qolishining sabablari:
1. Qorin mushaklarining bo‘shashishi (diastasis recti):
Homiladorlik davomida bachadon kattalashishi tufayli qorin mushaklari (ayniqsa, to‘g‘ri chiziq mushaklari) bir-biridan ajralishi mumkin. Tug‘ruqdan keyin bu mushaklar avvalgi holatiga qaytishi uchun vaqt talab etiladi, lekin ba’zi hollarda ular to‘liq tiklanmasligi mumkin. Natijada qorinning old tomoni osilib qolishi yoki chiqishi mumkin.
2. Bachadonning kattalashishi:
Homiladorlikda bachadon katta bo‘ladi va tug‘ruqdan so‘ng u o‘z holatiga qaytishi uchun bir necha hafta yoki oylar kerak bo‘ladi. Bachadonning qisqarishi va qorin mushaklarining tiklanishi vaqt olishi mumkin.
3. Terining cho‘zilishi:
Homiladorlikda qorin terisi cho‘ziladi, bu holat tug‘ruqdan keyin ham davom etishi mumkin. Terining elastikligi pasayishi yoki cho‘zilishi tufayli qorin osilib qolishi yoki chiqishi mumkin.
4. Bog‘lamlar va ligamentlarning bo‘shashishi:
Tug‘ruqdan keyin, ayniqsa, tabiiy tug‘ruqdan so‘ng, qorin va orqa mushaklarining bog‘lamlari va ligamentlari bo‘shashishi mumkin. Bu holat qorin mushaklarini qo‘llab-quvvatlaydigan strukturalarning zaiflashishiga olib keladi.
5. O‘rtacha vazn ortishi:
Tug‘ruqdan keyin tezda vazn yo‘qotish yoki dietaga rioya qilmaslik natijasida qorin yog‘lari ortib borishi va mushaklar tiklanmasligi mumkin.
Qorin chiqishi va osilib qolishining oldini olish va davolash usullari:
1. Mashqlar:
Kegel mashqlari: Pelvik mushaklarini kuchaytirish va qorin mushaklarini tiklashda yordam beradi.
Qorin mushaklarini tiklash mashqlari: Keng tarqalgan mashqlar orasida yengil plank, piyoda yurish, yotishdan o‘tish va yengil crunch mashqlari mavjud. Ushbu mashqlarni ehtiyotkorlik bilan bajarish, mushaklarni kuchaytiradi va qorin holatini yaxshilaydi.
Diastasis recti uchun maxsus mashqlar: Qorin mushaklarining ajralishi (diastasis recti) bilan kurashish uchun maxsus mashqlar mavjud. Bu mashqlarni faqat malakali mutaxassis nazorati ostida bajarish muhim.
2. Vaznni boshqarish:
Tug‘ruqdan so‘ng vaznni asta-sekin yo‘qotish, haddan tashqari tez vazn yo‘qotish qorin terisi va mushaklariga zarar etkazishi mumkin. Sog‘lom va muvozanatli ovqatlanish vaznni boshqarish va tanani tiklashga yordam beradi.
3. Massaj va teri parvarishi:
Qorin terisini massaj qilish va uni namlantirish, elastikligini yaxshilashga yordam beradi. Teri uchun o‘ziga xos kremlar yoki yog‘lar (masalan, kakao yog‘i yoki ehtiyotkorlik bilan ishlatiladigan krem) terining elastikligini tiklashga yordam berishi mumkin.
4. Spiral yoki qo‘llab-quvvatlash kiyimlari:
Tug‘ruqdan keyin ba’zi ayollar maxsus postpartum belbog‘i yoki korseti kiymoqda. Bu kiyimlar qorinni qo‘llab-quvvatlaydi va mushaklarni tiklashni osonlashtiradi. Lekin bunday kiyimlarni uzoq vaqt davomida kiyishdan avval shifokor bilan maslahatlashish zarur.
5. Jismoniy faollik:
Tez yurish yoki yengil aerobika kabi faoliyatlar qorin mushaklarini kuchaytirishga va umumiy salomatlikni yaxshilashga yordam beradi. Jismoniy faollikni boshlashdan oldin shifokor bilan maslahatlashish muhim.
Qorin chiqishi va osilib qolishining darajalari:
Birinchi daraja: Qorin mushaklarining yengil bo‘shashishi yoki elastikligini yo‘qotishi, lekin hali sezilarli darajada osilib qolmagan. Bunda mashqlar bilan tuzatilishi mumkin.
Ikkinchi daraja: Qorinning o‘rtacha darajada osilib qolishi va mushaklarning ancha bo‘shashganligi. Mashqlar yordamida tiklanish mumkin, ammo yaxshilanish uchun ko‘proq vaqt kerak bo‘ladi.
Uchinchi daraja: Qorin mushaklarining sezilarli darajada bo‘shashishi, terining cho‘zilishi va qorinning osilib qolishi. Bu holatda ko‘proq vaqt, muntazam mashqlar va ehtimoliy tibbiy yordam talab qilinadi.
Xulosa:
Tug‘ruqdan keyin qorin chiqishi va osilib qolishining sabablari:
1. Qorin mushaklarining bo‘shashishi (diastasis recti):
Homiladorlik davomida bachadon kattalashishi tufayli qorin mushaklari (ayniqsa, to‘g‘ri chiziq mushaklari) bir-biridan ajralishi mumkin. Tug‘ruqdan keyin bu mushaklar avvalgi holatiga qaytishi uchun vaqt talab etiladi, lekin ba’zi hollarda ular to‘liq tiklanmasligi mumkin. Natijada qorinning old tomoni osilib qolishi yoki chiqishi mumkin.
2. Bachadonning kattalashishi:
Homiladorlikda bachadon katta bo‘ladi va tug‘ruqdan so‘ng u o‘z holatiga qaytishi uchun bir necha hafta yoki oylar kerak bo‘ladi. Bachadonning qisqarishi va qorin mushaklarining tiklanishi vaqt olishi mumkin.
3. Terining cho‘zilishi:
Homiladorlikda qorin terisi cho‘ziladi, bu holat tug‘ruqdan keyin ham davom etishi mumkin. Terining elastikligi pasayishi yoki cho‘zilishi tufayli qorin osilib qolishi yoki chiqishi mumkin.
4. Bog‘lamlar va ligamentlarning bo‘shashishi:
Tug‘ruqdan keyin, ayniqsa, tabiiy tug‘ruqdan so‘ng, qorin va orqa mushaklarining bog‘lamlari va ligamentlari bo‘shashishi mumkin. Bu holat qorin mushaklarini qo‘llab-quvvatlaydigan strukturalarning zaiflashishiga olib keladi.
5. O‘rtacha vazn ortishi:
Tug‘ruqdan keyin tezda vazn yo‘qotish yoki dietaga rioya qilmaslik natijasida qorin yog‘lari ortib borishi va mushaklar tiklanmasligi mumkin.
Qorin chiqishi va osilib qolishining oldini olish va davolash usullari:
1. Mashqlar:
Kegel mashqlari: Pelvik mushaklarini kuchaytirish va qorin mushaklarini tiklashda yordam beradi.
Qorin mushaklarini tiklash mashqlari: Keng tarqalgan mashqlar orasida yengil plank, piyoda yurish, yotishdan o‘tish va yengil crunch mashqlari mavjud. Ushbu mashqlarni ehtiyotkorlik bilan bajarish, mushaklarni kuchaytiradi va qorin holatini yaxshilaydi.
Diastasis recti uchun maxsus mashqlar: Qorin mushaklarining ajralishi (diastasis recti) bilan kurashish uchun maxsus mashqlar mavjud. Bu mashqlarni faqat malakali mutaxassis nazorati ostida bajarish muhim.
2. Vaznni boshqarish:
Tug‘ruqdan so‘ng vaznni asta-sekin yo‘qotish, haddan tashqari tez vazn yo‘qotish qorin terisi va mushaklariga zarar etkazishi mumkin. Sog‘lom va muvozanatli ovqatlanish vaznni boshqarish va tanani tiklashga yordam beradi.
3. Massaj va teri parvarishi:
Qorin terisini massaj qilish va uni namlantirish, elastikligini yaxshilashga yordam beradi. Teri uchun o‘ziga xos kremlar yoki yog‘lar (masalan, kakao yog‘i yoki ehtiyotkorlik bilan ishlatiladigan krem) terining elastikligini tiklashga yordam berishi mumkin.
4. Spiral yoki qo‘llab-quvvatlash kiyimlari:
Tug‘ruqdan keyin ba’zi ayollar maxsus postpartum belbog‘i yoki korseti kiymoqda. Bu kiyimlar qorinni qo‘llab-quvvatlaydi va mushaklarni tiklashni osonlashtiradi. Lekin bunday kiyimlarni uzoq vaqt davomida kiyishdan avval shifokor bilan maslahatlashish zarur.
5. Jismoniy faollik:
Tez yurish yoki yengil aerobika kabi faoliyatlar qorin mushaklarini kuchaytirishga va umumiy salomatlikni yaxshilashga yordam beradi. Jismoniy faollikni boshlashdan oldin shifokor bilan maslahatlashish muhim.
Qorin chiqishi va osilib qolishining darajalari:
Birinchi daraja: Qorin mushaklarining yengil bo‘shashishi yoki elastikligini yo‘qotishi, lekin hali sezilarli darajada osilib qolmagan. Bunda mashqlar bilan tuzatilishi mumkin.
Ikkinchi daraja: Qorinning o‘rtacha darajada osilib qolishi va mushaklarning ancha bo‘shashganligi. Mashqlar yordamida tiklanish mumkin, ammo yaxshilanish uchun ko‘proq vaqt kerak bo‘ladi.
Uchinchi daraja: Qorin mushaklarining sezilarli darajada bo‘shashishi, terining cho‘zilishi va qorinning osilib qolishi. Bu holatda ko‘proq vaqt, muntazam mashqlar va ehtimoliy tibbiy yordam talab qilinadi.
Xulosa: