Эрталаб ишхонага келсам, ҳамма каттаконлар кириш эшигида тизилиб туришибти. Келган аёллар жонли коридордан ўтиб шахсан раҳбарлардан совға ва табрикларни қабул қилишяпти. Ичкарироқда фаррош опалар йиғилиб туришибти. Бошлиғи уларни орқасидан "раҳбарларни олдига чиқларинг, табриклашмоқчи" деб олдинга суряпти. Эрта тонгдан келишгани учун уларни биров кутиб олмаган. Ийманиб-ийманиб ким биринчи бўлиб чиқишини бир-бирига солишяпти. Шундай бўлсада, юзларида жуда бир беғубор хурсандчиликни сезиш қийин эмас. Орқа фонда "муқаддас аёл" янграяпти.
Умуман олганда юқоридаги ҳодиса жуда бир одатийдек. Шу даражада одатийки, бошқа бир-иккита параллель ҳодисаларни санамасам, бу ерда нима ғайритабиийликни сезишни имкони бўлмайди.
Масалан, классик мисол тўй-маракалар. Кимнингдир тўйига бориб келсангиз, тўйга бормаган одамнинг энг кўп берадиган саволлари қайси артистлар келгани, нима овқатлар ейилгани, қанақа кийим кийилгани ҳақида бўлади. Бу ғайритабиий саволлар одатий қабул қилинади. Мингинчи даражали масала эса табиийки тўйнинг асл-моҳияти – бахт. Келин-куёв ўз тўйида оч ўтириши ғайритабиий даражада одатий ҳол. Яна ҳам одатий ғайритабийликни сезиш учун бошқа мисоллар келтирсам. Ҳурмат белгиси ким биринчи овқатга қўл узатиши билан ўлчанади, ўқув масканларида билим кийиниш ва соч-соқол билан, яхши ишлаш ярим тунгача қолиш билан, сайловларни юқори даражада ўтказиш сайлов участкаларида болалар хонаси борлиги билан ўлчанади.
Жамият сурункали даражада асл моҳиятни игнор қилиб, юзаки шаклни приоритет деб ҳисоблайди. Буни юқорида санаганимдек энг кичик маиший масалалардан энг муҳим масалаларгача кўриш мумкин. Билмадим бу социологияда нима дейилади. Аёллар масаласига келсак, мен ишлайдиган жойда аёллар жами ходимларни ўн фоизини ҳам ташкил қилмайди, раҳбар аёллар ҳақида гапирмаса ҳам бўлади. Ўша "муқаддас аёл" фонида совға тарқатаётганлар аёл кадрларни ишга олмаслик бўйича оғзаки топшириқ беради. Фаррошлар эса уларни хоналарини тозалаш учун қўрққанларидан оёқ кийимларини ечиб кирадилар.
Мен шундай жамиятга айланишимизни хоҳлардимки, шаклга эмас моҳиятга эътибор қаратсак, сайлов участкаларида болалар хонасини ташкил қилишни эмас, сайлов ташкил қилишни мақсад қилсак, 8-мартда тадбир уюштиришгамас, аёлларни эркинликлари ва ҳуқуқларини таъминлашга ҳаракат қилсак.
Умуман олганда юқоридаги ҳодиса жуда бир одатийдек. Шу даражада одатийки, бошқа бир-иккита параллель ҳодисаларни санамасам, бу ерда нима ғайритабиийликни сезишни имкони бўлмайди.
Масалан, классик мисол тўй-маракалар. Кимнингдир тўйига бориб келсангиз, тўйга бормаган одамнинг энг кўп берадиган саволлари қайси артистлар келгани, нима овқатлар ейилгани, қанақа кийим кийилгани ҳақида бўлади. Бу ғайритабиий саволлар одатий қабул қилинади. Мингинчи даражали масала эса табиийки тўйнинг асл-моҳияти – бахт. Келин-куёв ўз тўйида оч ўтириши ғайритабиий даражада одатий ҳол. Яна ҳам одатий ғайритабийликни сезиш учун бошқа мисоллар келтирсам. Ҳурмат белгиси ким биринчи овқатга қўл узатиши билан ўлчанади, ўқув масканларида билим кийиниш ва соч-соқол билан, яхши ишлаш ярим тунгача қолиш билан, сайловларни юқори даражада ўтказиш сайлов участкаларида болалар хонаси борлиги билан ўлчанади.
Жамият сурункали даражада асл моҳиятни игнор қилиб, юзаки шаклни приоритет деб ҳисоблайди. Буни юқорида санаганимдек энг кичик маиший масалалардан энг муҳим масалаларгача кўриш мумкин. Билмадим бу социологияда нима дейилади. Аёллар масаласига келсак, мен ишлайдиган жойда аёллар жами ходимларни ўн фоизини ҳам ташкил қилмайди, раҳбар аёллар ҳақида гапирмаса ҳам бўлади. Ўша "муқаддас аёл" фонида совға тарқатаётганлар аёл кадрларни ишга олмаслик бўйича оғзаки топшириқ беради. Фаррошлар эса уларни хоналарини тозалаш учун қўрққанларидан оёқ кийимларини ечиб кирадилар.
Мен шундай жамиятга айланишимизни хоҳлардимки, шаклга эмас моҳиятга эътибор қаратсак, сайлов участкаларида болалар хонасини ташкил қилишни эмас, сайлов ташкил қилишни мақсад қилсак, 8-мартда тадбир уюштиришгамас, аёлларни эркинликлари ва ҳуқуқларини таъминлашга ҳаракат қилсак.