Жуда яхши подкаст бўлибди, 40-минутдан кейин.
Айрим нуқталари ҳақида қисқача ёзмоқчиман:
- Британияда аёллар сайлаш ҳуқуқини олиш учун юз йил курашганлар, бизда советлар даврининг илк йилларидаёқ аёлларга сайлаш ҳуқуқи берилган лекин сайловга бирорта ҳам аёл бормаган экан. Ҳозир бизда аёллардан сайлаш хуқуқи олиб қўйилса, улар бу ҳуқуқ учун курашадиларми йўқми, дейилган суҳбатда. Менимча, ҳатто эркакларданам сайлаш ҳуқуқи олиб қўйилса, улар ҳам бу ҳуқуқ учун курашмас эдилар. Сабаби, сайлаш ҳуқуқи учун курашиш учун аввало сайланиш ҳуқуқи мавжуд бўлиши ва умуман олганда ҳақиқий сайлов жараёни юзага келиши керак.
- Урушлар ва аҳолининг ўртача бўйи орасида боғлиқлик борлиги айтилибди. Бу ростан ҳам жуда қизиқ кузатув. Тарихан урушларга одатда энг салобатли эркаклар олиб кетилган ва натижада энг кўп энг бўйи узунлар ўлиб кетишган. Урушдан бўйи пастроқ эркаклар кўпроқ қолишган ва бўйи пастроқ авлодлар қолдиришган. Шу маънода, осиёликлар сон жиҳатдан нимага кўплиги ва ўртача олганда бўйи пастроқлигининг сабабларидан бири тарихан ички ва ташқи урушлар тинимсиз давом этганлиги бўлиши мумкин. Бундай ҳолатда, табиийки, бўйи узунлар урушга кўпроқ борадилар ва кўпроқ ўлсалар, бошқа тарафдан, ота-оналар қариганда қайсидир фарзанди тирик қолиши эҳтимолини ошириш учун кўпроқ бола кўришга ҳаракат қилганлар.
- Тошкент 150 йил олдин қул савдоси бўйича хаб бўлган экан ва ҳар бир оилага камида битта қул тўғри келган экан. Бухорода қулчилик бор йўғи 100 йил олдин тугатилган экан.
- Ўтган аср бошларида ўртача оила қуриш ёши аеллар учун 15-19, эркаклар учун 30-40 ёш орасида бўлган экан. Буни эшитиб Чўлпоннинг ёзганлари кўз олдимга келди. Романда 19 ёшдан ошган қиз эридан ажрашмоқчи бўлганда, унинг эри "у қари кампирни ким ҳам оларди", дейди. Бошқа бир жойида эса бир эркак "Қирққа яқинлашиб қолдим, уйланишим керак", дейди. Хуллас қизиқ, хулосалар чиқариш мумкин.
Айрим нуқталари ҳақида қисқача ёзмоқчиман:
- Британияда аёллар сайлаш ҳуқуқини олиш учун юз йил курашганлар, бизда советлар даврининг илк йилларидаёқ аёлларга сайлаш ҳуқуқи берилган лекин сайловга бирорта ҳам аёл бормаган экан. Ҳозир бизда аёллардан сайлаш хуқуқи олиб қўйилса, улар бу ҳуқуқ учун курашадиларми йўқми, дейилган суҳбатда. Менимча, ҳатто эркакларданам сайлаш ҳуқуқи олиб қўйилса, улар ҳам бу ҳуқуқ учун курашмас эдилар. Сабаби, сайлаш ҳуқуқи учун курашиш учун аввало сайланиш ҳуқуқи мавжуд бўлиши ва умуман олганда ҳақиқий сайлов жараёни юзага келиши керак.
- Урушлар ва аҳолининг ўртача бўйи орасида боғлиқлик борлиги айтилибди. Бу ростан ҳам жуда қизиқ кузатув. Тарихан урушларга одатда энг салобатли эркаклар олиб кетилган ва натижада энг кўп энг бўйи узунлар ўлиб кетишган. Урушдан бўйи пастроқ эркаклар кўпроқ қолишган ва бўйи пастроқ авлодлар қолдиришган. Шу маънода, осиёликлар сон жиҳатдан нимага кўплиги ва ўртача олганда бўйи пастроқлигининг сабабларидан бири тарихан ички ва ташқи урушлар тинимсиз давом этганлиги бўлиши мумкин. Бундай ҳолатда, табиийки, бўйи узунлар урушга кўпроқ борадилар ва кўпроқ ўлсалар, бошқа тарафдан, ота-оналар қариганда қайсидир фарзанди тирик қолиши эҳтимолини ошириш учун кўпроқ бола кўришга ҳаракат қилганлар.
- Тошкент 150 йил олдин қул савдоси бўйича хаб бўлган экан ва ҳар бир оилага камида битта қул тўғри келган экан. Бухорода қулчилик бор йўғи 100 йил олдин тугатилган экан.
- Ўтган аср бошларида ўртача оила қуриш ёши аеллар учун 15-19, эркаклар учун 30-40 ёш орасида бўлган экан. Буни эшитиб Чўлпоннинг ёзганлари кўз олдимга келди. Романда 19 ёшдан ошган қиз эридан ажрашмоқчи бўлганда, унинг эри "у қари кампирни ким ҳам оларди", дейди. Бошқа бир жойида эса бир эркак "Қирққа яқинлашиб қолдим, уйланишим керак", дейди. Хуллас қизиқ, хулосалар чиқариш мумкин.