Тесей афсонаси ҳақида ўқиётиб, Тесейнинг елканини алиштириш ёдидан кўтарилган кемаси ҳақидаги Плутарх томонидан ўйлаб топилган парадоксга кўзим тушиб қолди. Парадокс қуйидагича:
Тесей Крит оролига қурбонликка юборилган афиналик ўсмирларини қутқариб олиб келган кемани асрлар давомида маҳаллий аҳоли сақлаб қолишга ҳаракат қилади. Бунда, улар кемани чириган ёғочларини янги ва мустаҳкам ёғочга доимий алмаштириб туришади. Асрлар ўтгандан сўнг кеманинг барча эскирган қисмлари ўрнида Тесей даврига тегишли бўлмаган қисмлар хосил бўлади. Хўш, бу кема энди Тесейнинг кемасими ёки бошқа кемами?
Парадокс кейинчалик бир мунча мураккаблаштирилган ҳам. Ўша Тесейнинг кемасидан олиб ташланган чириган ёғоч қисмларни кимдир йиғиб, ҳудди Тесейнинг кемаси кўринишидаги кемани ясаса, қайси кема Тесейнинг кемаси, Тесей сузган кемадаги эски ёғочлардан ясалган кемами ёки янги ёғочлар билан алмаштирилган кемами?
Табиийки, бу парадокснинг оригинал вариантига ҳам, мураккаблаштирилган вариантига ҳам тўғри жавоб йўқ. Жавоб ҳар бир инсоннинг ўз фалсафий қарашига боғлиқ. Тесей кемасини бу ерда этика ва шахсият каби масалалардан тортиб маданият ва сиёсат масалаларигача қўллаш мумкин. Масалан, бир инсоннинг дунё қараши йиллар давомида диаметрал равишда ўзгарса бу инсон ҳалиям ўша аввалги инсонми, ёки бошқа инсонми?
Тесей Крит оролига қурбонликка юборилган афиналик ўсмирларини қутқариб олиб келган кемани асрлар давомида маҳаллий аҳоли сақлаб қолишга ҳаракат қилади. Бунда, улар кемани чириган ёғочларини янги ва мустаҳкам ёғочга доимий алмаштириб туришади. Асрлар ўтгандан сўнг кеманинг барча эскирган қисмлари ўрнида Тесей даврига тегишли бўлмаган қисмлар хосил бўлади. Хўш, бу кема энди Тесейнинг кемасими ёки бошқа кемами?
Парадокс кейинчалик бир мунча мураккаблаштирилган ҳам. Ўша Тесейнинг кемасидан олиб ташланган чириган ёғоч қисмларни кимдир йиғиб, ҳудди Тесейнинг кемаси кўринишидаги кемани ясаса, қайси кема Тесейнинг кемаси, Тесей сузган кемадаги эски ёғочлардан ясалган кемами ёки янги ёғочлар билан алмаштирилган кемами?
Табиийки, бу парадокснинг оригинал вариантига ҳам, мураккаблаштирилган вариантига ҳам тўғри жавоб йўқ. Жавоб ҳар бир инсоннинг ўз фалсафий қарашига боғлиқ. Тесей кемасини бу ерда этика ва шахсият каби масалалардан тортиб маданият ва сиёсат масалаларигача қўллаш мумкин. Масалан, бир инсоннинг дунё қараши йиллар давомида диаметрал равишда ўзгарса бу инсон ҳалиям ўша аввалги инсонми, ёки бошқа инсонми?