48-savolga javob
Yogʻlar va karbonsuvlarning aminokislotalardan hosil bo‘lish mexanizmlari
---
1. Yogʻlarning aminokislotalardan hosil bo‘lishi:
Asosiy yo‘l: Lipogenez
Aminokislotalar deaminatsiya jarayonida aminoguruhni yo‘qotib, karbon skeletlariga aylanadi. Ushbu karbon skeletlar asetil-KoA yoki boshqa oraliq metabolitlarga aylanishi mumkin.
Jarayon bosqichlari:
1. Deaminatsiya:
Aminokislotalardan aminoguruh ajralib chiqadi va karbon skeleti hosil bo‘ladi.
Masalan:
Alanin → Piruvat
Leusin → Asetil-KoA
2. Asetil-KoA sintezi:
Karbon skeletlar asetil-KoA yoki atsetoatsetil-KoA ga aylanishi mumkin.
3. Triglitseridlar sintezi:
Asetil-KoA yogʻ kislotalari sinteziga ketadi (lipogenez jarayoni).
Yogʻ kislotalari glyitserol bilan birikib, triglitseridlar hosil qiladi.
Misol:
Alanin → Piruvat → Asetil-KoA → Yogʻ kislotalari → Triglitseridlar
---
2. Karbonsuvlarning (uglevodlar) aminokislotalardan hosil bo‘lishi:
Asosiy yo‘l: Glyukoneogenez
Glyukogen aminokislotalar glyukozaga aylanish uchun glyukoneogenez jarayonida ishlatiladi. Bu jarayon asosan jigarda sodir bo‘ladi.
Jarayon bosqichlari:
1. Deaminatsiya:
Aminokislotalardan aminoguruh ajratiladi va karbon skeleti hosil bo‘ladi.
Masalan:
Alanin → Piruvat
Aspartat → Oksaloatsetat
2. Glyukoneogenez yo‘li:
Piruvat, oksaloatsetat va boshqa oraliq moddalar glyukoneogenez yo‘nalishida glyukoza hosil qiladi.
3. Glyukoza sintezi:
Hosil bo‘lgan glyukoza organizmning energiya talabini qondirish uchun ishlatiladi yoki glikogen shaklida saqlanadi.
Misol:
Alanin → Piruvat → Oksaloatsetat → Glyukoza
---
Xulosa:
Yogʻlar aminokislotalardan asetil-KoA orqali hosil bo‘lsa, karbonsuvlar asosan glyukoneogenez orqali hosil bo‘ladi.
Ushbu jarayonlar organizm energiya balansini saqlashda muhim rol o‘ynaydi, ayniqsa ochlik, stress yoki qandli diabet kabi sharoitlarda.
https://t.me/biokimyo_oraliq
