Tuproqdagi azotni qayta tushunish uchun mikroblar asosidagi yondashuv 🔄
🚜 So'nggi tadqiqotlar tuproqdagi azot aylanishi haqida tasavvurlarimizni o'zgartirdi. Ilgari bu jarayon asosan noorganik moddalarga asoslangan deb qaralgan bo'lsa, endi tuproqdagi organik moddalarning (SOM) muhim ahamiyati tan olindi.
📊 Qishloq xo'jaligi tuproqlari odatda yillik o'g'it sifatida qo'llanadigan azotdan 15-20 baravar ko'p azotni organik moddalar shaklida o'z ichiga oladi. Bu esa azot unumdorligini boshqarishda yetarli darajada foydalanilmagan resurs hisoblanadi.
🦠 Tuproqdagi organik azotning dinamikasi mikroblar tomonidan boshqariladigan doimiy aylanish bilan tavsiflanadi. O'g'it sifatida kiritilgan noorganik azotning 40% gacha qismi tezda mikroblar biomassasiga singdiriladi yoki tuproq zarrachalarida barqarorlashadi.
1️⃣ AZOTNI BOG‘LASH
Azotni bog‘lovchi mikroorganizmlar (simbiotik yoki erkin yashovchi bakteriyalar) tuproqdagi azotni tabiiy ravishda oshirib, qishloq xo'jaligi tizimlarida azot chiqimlarini muvozanatlashtiradi.
2️⃣ CHIRINDIYNI PARCHALASH
Har xil mikrob jamoalari tuproqdagi azotni harakatga keltiradi. Ular organik kislotalarni ishlab chiqarish, o‘simlik qoldiqlarini parchalanishi va turli azot shakllarini o‘zlashtirish orqali azotni o‘simliklarga yetkazib beradi.
3️⃣ MIKORRIZALAR SIMBIOZI
Mikoriza zamburug‘lari o‘simliklarning ozuqa moddalari olish qobiliyatini oshiradi. Ularning gipalar tarmog‘i tuproqdagi himoyalangan organik moddalarga kirish, o‘simlik qoldiqlarini qayta ishlash va azotni ildizlarga yetkazishda muhim rol o‘ynaydi.
4️⃣ SIGNALIZATSIYA
Ba'zi mikroorganizmlar ildiz zonalarida kimyoviy signallar orqali o‘simliklar bilan “muloqot qiladi”. Bu ildizlarning o‘sishini va oziq moddalarni qabul qilishni yaxshilashda muhim ahamiyatga ega.
5️⃣ AZOTNI O‘ZGARTIRISH
Mikroblarning bir qismi azotning turli shakllarini o‘zgartiradi (masalan, nitratdan ammoniyga). Bu esa ularning biofaolligini boshqaradi va atrof-muhitga yo‘qotilishini kamaytiradi.
👨🌾 Tuproqdagi azotni boshqarishda muvaffaqiyatli yondashuv quyidagilarni muvozanatlashni talab qiladi:
1. Hosildorlikni oshirish.
2. Tuproqdagi organik moddalar miqdorini ko‘paytirish.
3. Azot ifloslanishini minimallashtirish.
Bu yondashuv azotning o‘simlik ehtiyojlari bilan sinxron holda yetkazilishini ta'minlaydi va tuproq unumdorligini saqlashga yordam beradi.
AGROLABORATORIYA-ILM BILAN
©️Shovkat_Xoldorov
Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|
🚜 So'nggi tadqiqotlar tuproqdagi azot aylanishi haqida tasavvurlarimizni o'zgartirdi. Ilgari bu jarayon asosan noorganik moddalarga asoslangan deb qaralgan bo'lsa, endi tuproqdagi organik moddalarning (SOM) muhim ahamiyati tan olindi.
📊 Qishloq xo'jaligi tuproqlari odatda yillik o'g'it sifatida qo'llanadigan azotdan 15-20 baravar ko'p azotni organik moddalar shaklida o'z ichiga oladi. Bu esa azot unumdorligini boshqarishda yetarli darajada foydalanilmagan resurs hisoblanadi.
🦠 Tuproqdagi organik azotning dinamikasi mikroblar tomonidan boshqariladigan doimiy aylanish bilan tavsiflanadi. O'g'it sifatida kiritilgan noorganik azotning 40% gacha qismi tezda mikroblar biomassasiga singdiriladi yoki tuproq zarrachalarida barqarorlashadi.
1️⃣ AZOTNI BOG‘LASH
Azotni bog‘lovchi mikroorganizmlar (simbiotik yoki erkin yashovchi bakteriyalar) tuproqdagi azotni tabiiy ravishda oshirib, qishloq xo'jaligi tizimlarida azot chiqimlarini muvozanatlashtiradi.
2️⃣ CHIRINDIYNI PARCHALASH
Har xil mikrob jamoalari tuproqdagi azotni harakatga keltiradi. Ular organik kislotalarni ishlab chiqarish, o‘simlik qoldiqlarini parchalanishi va turli azot shakllarini o‘zlashtirish orqali azotni o‘simliklarga yetkazib beradi.
3️⃣ MIKORRIZALAR SIMBIOZI
Mikoriza zamburug‘lari o‘simliklarning ozuqa moddalari olish qobiliyatini oshiradi. Ularning gipalar tarmog‘i tuproqdagi himoyalangan organik moddalarga kirish, o‘simlik qoldiqlarini qayta ishlash va azotni ildizlarga yetkazishda muhim rol o‘ynaydi.
4️⃣ SIGNALIZATSIYA
Ba'zi mikroorganizmlar ildiz zonalarida kimyoviy signallar orqali o‘simliklar bilan “muloqot qiladi”. Bu ildizlarning o‘sishini va oziq moddalarni qabul qilishni yaxshilashda muhim ahamiyatga ega.
5️⃣ AZOTNI O‘ZGARTIRISH
Mikroblarning bir qismi azotning turli shakllarini o‘zgartiradi (masalan, nitratdan ammoniyga). Bu esa ularning biofaolligini boshqaradi va atrof-muhitga yo‘qotilishini kamaytiradi.
👨🌾 Tuproqdagi azotni boshqarishda muvaffaqiyatli yondashuv quyidagilarni muvozanatlashni talab qiladi:
1. Hosildorlikni oshirish.
2. Tuproqdagi organik moddalar miqdorini ko‘paytirish.
3. Azot ifloslanishini minimallashtirish.
Bu yondashuv azotning o‘simlik ehtiyojlari bilan sinxron holda yetkazilishini ta'minlaydi va tuproq unumdorligini saqlashga yordam beradi.
AGROLABORATORIYA-ILM BILAN
©️Shovkat_Xoldorov
Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|