GENERALISSIMUS dan repost
Адвокатнинг меҳнати ерга урилган —кам ҳақ белгиланиши хайрли ташаббусни барбод қилди!
Энг аввало, адвокатлар меҳнатига ҳақ тўлаш мезонларини белгилашдаги ёндашув аввалбошдан хато эди. Мен ҳар доим айтганман: адвокатга базавий ҳисоблаш миқдори (БҲМ)да ҳақ тўланиши нотўғри! Чунки БҲМ билан меҳнатга ҳақ тўлаш миқдори ўртасида катта фарқ бор. Адвокат меҳнат қилади: кимгадир юридик ёрдам кўрсатади, суд ёки тергов жараёнида қатнашади ёхуд, янги тартибга кўра, фуқаролик ёки маъмурий ҳуқуқбузарликка оид ишларда ҳам тайинлов асосида фуқаролар манфаатини ҳимоя қилади. Билимини, вақтини сарфлайди. Лекин негадир унга БҲМдан келиб чиқиб ҳақ тўлаш белгиланяпти. Мен буни нотўғри деб ўйлайман. Тарифларни меҳнатга ҳақ тўлашнинг энг кам миқдори нисобида ҳисоблаш керак эди! Майли, фоизлари ҳозирда БҲМ билан белгиланганидек 50 фоиз эмас, пастроқ бўлсин эди, лекин шундай қилинса тўғри ва оқилона йўл тутилган бўлур эди.
Иккинчидан, ўша БҲМ билан белгиланган ҳақ миқдорлари ҳам жуда кам. Адвокатнинг меҳнати ерга урилган. Масалан, давлат ҳисобидан қатнашаётган адвокатнинг бир кунлик меҳнати БҲМнинг 50 фоизига (187 500 сўм) баҳоланибди. Бу жуда оз. Адвокат бир кун тўлиқ ишламаслиги мумкин, балки 1 ёки 2 соат вақти кетар, лекин барибир ақлий меҳнатни, боз устига моддий имкониятлари етмагани учун шартнома асосида адвокат ёллай олмаган фуқароларнинг манфаатларини ҳимоя қилаётган ҳамкасбларимиз меҳнатини қадрлаш керак эди.
Тизимнинг ягона ютуғи шуки, у сифатли юридик ёрдам кўрсатишга замин яратади. Ҳақ миқдорларини бир кун келиб ўзгартиришга эришармиз, аммо янги тартибнинг ўзига эътирозим йўқ. Аксинча, уни етарли даражада прогрессив деб ҳисоблайман. Чунки бир адвокатнинг битта органда, битта суд ёки тергов идорасида мунтазам “навбатчи” бўлиб олишига, фақат битта судья ёки терговчи билан доимий “ишлаши”га чек қўйилмоқда. Яъни, “чўнтак адвокатлари” аввалгидай номига қатнашиб, ҳужжатларга қўл қўйиб бера олмайди, битта терговчи билан мунтазам “ҳамкорлик қилиш” ҳолатлари бартараф бўлади. Чунки компьютер ўша ҳудудда давлат ҳисобидан юридик ёрдам кўрсатиш учун шартнома тузган адвокатлар орасидан исталганини белгилаши мумкин – бу танловга инсон омили аралаша олмайди. “Чўнтак адвокатлари”га қарши кураш нуқтаи назаридан шунинг ўзи катта қадам. Тўғри, соҳани улардан тозалаш учун ҳали кўп тер тўкиш керак бўлади. Тизим энди ишлаяпти, кўрайлик, маълум бир вақт ўтганидан кейин мониторинг қилинади: камчиликларини сезсак, Адлия вазирлигига ўз таклифларимизни берамиз.
Бу жуда яхши тизим, юқорида айтганимдек, прогрессив тизим. Эзгу ва олижаноб мақсадларни кўзлаб шу ишга қўл урилган. Адвокат ёллашга пули етмайдиган одамлар жуда кўп, ўтган йилларда жиноят ишларининг қарийб ярмида (тергов ва суд босқичи бирга) адвокатлар тайинлов асосида юридик ёрдам кўрсатгани бежиз эмас. Қонуннинг ижтимоий аҳамиятини мана шундан тасаввур қилиш мумкин. Янги тартиб ана шу катта қатлам учун бепул юридик ёрдам кўрсатиш сифатини ошириш ва бу соҳага билимдон, малакали адвокатларни жалб қилиш мақсадида ишлаб чиқилганди. Ҳаммаси яхши бошланган эдию ҳақ миқдорлари паст белгилангани хайрли ташаббуснинг белига тепди. Билимдон, кучли адвокатларимизнинг кўпчилиги реестрга киришни хоҳламади.
(Батафсил “Advokat” журналининг 2024 йил 6-сонида ўқинг).
@generalissimo_marshal
Энг аввало, адвокатлар меҳнатига ҳақ тўлаш мезонларини белгилашдаги ёндашув аввалбошдан хато эди. Мен ҳар доим айтганман: адвокатга базавий ҳисоблаш миқдори (БҲМ)да ҳақ тўланиши нотўғри! Чунки БҲМ билан меҳнатга ҳақ тўлаш миқдори ўртасида катта фарқ бор. Адвокат меҳнат қилади: кимгадир юридик ёрдам кўрсатади, суд ёки тергов жараёнида қатнашади ёхуд, янги тартибга кўра, фуқаролик ёки маъмурий ҳуқуқбузарликка оид ишларда ҳам тайинлов асосида фуқаролар манфаатини ҳимоя қилади. Билимини, вақтини сарфлайди. Лекин негадир унга БҲМдан келиб чиқиб ҳақ тўлаш белгиланяпти. Мен буни нотўғри деб ўйлайман. Тарифларни меҳнатга ҳақ тўлашнинг энг кам миқдори нисобида ҳисоблаш керак эди! Майли, фоизлари ҳозирда БҲМ билан белгиланганидек 50 фоиз эмас, пастроқ бўлсин эди, лекин шундай қилинса тўғри ва оқилона йўл тутилган бўлур эди.
Иккинчидан, ўша БҲМ билан белгиланган ҳақ миқдорлари ҳам жуда кам. Адвокатнинг меҳнати ерга урилган. Масалан, давлат ҳисобидан қатнашаётган адвокатнинг бир кунлик меҳнати БҲМнинг 50 фоизига (187 500 сўм) баҳоланибди. Бу жуда оз. Адвокат бир кун тўлиқ ишламаслиги мумкин, балки 1 ёки 2 соат вақти кетар, лекин барибир ақлий меҳнатни, боз устига моддий имкониятлари етмагани учун шартнома асосида адвокат ёллай олмаган фуқароларнинг манфаатларини ҳимоя қилаётган ҳамкасбларимиз меҳнатини қадрлаш керак эди.
Тизимнинг ягона ютуғи шуки, у сифатли юридик ёрдам кўрсатишга замин яратади. Ҳақ миқдорларини бир кун келиб ўзгартиришга эришармиз, аммо янги тартибнинг ўзига эътирозим йўқ. Аксинча, уни етарли даражада прогрессив деб ҳисоблайман. Чунки бир адвокатнинг битта органда, битта суд ёки тергов идорасида мунтазам “навбатчи” бўлиб олишига, фақат битта судья ёки терговчи билан доимий “ишлаши”га чек қўйилмоқда. Яъни, “чўнтак адвокатлари” аввалгидай номига қатнашиб, ҳужжатларга қўл қўйиб бера олмайди, битта терговчи билан мунтазам “ҳамкорлик қилиш” ҳолатлари бартараф бўлади. Чунки компьютер ўша ҳудудда давлат ҳисобидан юридик ёрдам кўрсатиш учун шартнома тузган адвокатлар орасидан исталганини белгилаши мумкин – бу танловга инсон омили аралаша олмайди. “Чўнтак адвокатлари”га қарши кураш нуқтаи назаридан шунинг ўзи катта қадам. Тўғри, соҳани улардан тозалаш учун ҳали кўп тер тўкиш керак бўлади. Тизим энди ишлаяпти, кўрайлик, маълум бир вақт ўтганидан кейин мониторинг қилинади: камчиликларини сезсак, Адлия вазирлигига ўз таклифларимизни берамиз.
Бу жуда яхши тизим, юқорида айтганимдек, прогрессив тизим. Эзгу ва олижаноб мақсадларни кўзлаб шу ишга қўл урилган. Адвокат ёллашга пули етмайдиган одамлар жуда кўп, ўтган йилларда жиноят ишларининг қарийб ярмида (тергов ва суд босқичи бирга) адвокатлар тайинлов асосида юридик ёрдам кўрсатгани бежиз эмас. Қонуннинг ижтимоий аҳамиятини мана шундан тасаввур қилиш мумкин. Янги тартиб ана шу катта қатлам учун бепул юридик ёрдам кўрсатиш сифатини ошириш ва бу соҳага билимдон, малакали адвокатларни жалб қилиш мақсадида ишлаб чиқилганди. Ҳаммаси яхши бошланган эдию ҳақ миқдорлари паст белгилангани хайрли ташаббуснинг белига тепди. Билимдон, кучли адвокатларимизнинг кўпчилиги реестрга киришни хоҳламади.
(Батафсил “Advokat” журналининг 2024 йил 6-сонида ўқинг).
@generalissimo_marshal