🔬 O‘rta tuzlarning pH qiymatini qanday aniqlash mumkin?
O‘rta tuzlar kislota va asosning neytrallanishidan hosil bo‘lgan tuzlar bo‘lib, ular eritmada gidrolizlanish darajasiga qarab turli pH qiymatiga ega bo‘lishi mumkin. O‘rta tuzlarning pH qiymati 7 ga yaqin bo‘ladi, lekin ba’zi hollarda u kislotali yoki ishqoriy muhitni hosil qilishi mumkin.
📊 O‘rta tuzlarning pH shkalasi:
✅ Neytral tuzlar: pH ≈ 7 (masalan, NaCl, KNO₃)
✅ Kislotali tuzlar: pH < 7 (masalan, NH₄Cl, FeCl₃)
✅ Ishqoriy tuzlar: pH > 7 (masalan, Na₂CO₃, CH₃COONa)
📌 O‘rta tuzlarning pH ni qanday aniqlash mumkin?
1️⃣ Indikatorlar yordamida
🔹 Lakmus qog‘ozi – Neytral tuz eritmalarida rangini o‘zgartirmaydi.
🔹 Metiloranj – Kislotali tuz eritmalarida qizil, ishqoriy tuzlarda esa sariq rangga o‘tadi.
🔹 Fenolftalein – Ishqoriy muhitda pushti, lekin neytral yoki kislotali tuz eritmalarida rangsiz bo‘ladi.
2️⃣ pH metr yordamida
Bu usul eritmadagi H⁺ yoki OH⁻ ionlar konsentratsiyasini aniq o‘lchaydi va pH qiymatini beradi.
3️⃣ Matematik hisoblash usuli
Agar tuz gidrolizga uchrasa, uning pH qiymati quyidagi formulalar orqali hisoblanadi:
🔹 Kislotali tuzlar uchun:
🔹 Ishqoriy tuzlar uchun:
Masalan:
✅ NaCl eritmasi: pH ≈ 7 (chunki Na⁺ va Cl⁻ ionlari gidrolizlanmaydi)
✅ NH₄Cl eritmasi: pH < 7 (NH₄⁺ gidrolizlanib, NH₃ va H₃O⁺ hosil qiladi)
✅ Na₂CO₃ eritmasi: pH > 7 (CO₃²⁻ gidrolizlanib, OH⁻ ionlari hosil qiladi)
📌 O‘rta tuzlarning pH bo‘yicha taqqoslanishi
📌 Xulosa
O‘rta tuzlarning pH qiymati ularning tarkibidagi ionlarning gidroliz darajasiga bog‘liq. Neytral tuzlar pH ≈ 7 ga ega bo‘lsa, gidrolizlanadigan tuzlar kislotali yoki ishqoriy muhit hosil qilishi mumkin. Aniqlash usullari ichida pH metr va matematik hisoblash eng aniq natija beradi.
Siz yana qaysi tuzlarning pH ni bilishni xohlaysiz? 🔬😊
📌 Kimyo fani o‘qituvchisi: Javoxir Zoirovich
📢 @chem_expert
O‘rta tuzlar kislota va asosning neytrallanishidan hosil bo‘lgan tuzlar bo‘lib, ular eritmada gidrolizlanish darajasiga qarab turli pH qiymatiga ega bo‘lishi mumkin. O‘rta tuzlarning pH qiymati 7 ga yaqin bo‘ladi, lekin ba’zi hollarda u kislotali yoki ishqoriy muhitni hosil qilishi mumkin.
📊 O‘rta tuzlarning pH shkalasi:
✅ Neytral tuzlar: pH ≈ 7 (masalan, NaCl, KNO₃)
✅ Kislotali tuzlar: pH < 7 (masalan, NH₄Cl, FeCl₃)
✅ Ishqoriy tuzlar: pH > 7 (masalan, Na₂CO₃, CH₃COONa)
📌 O‘rta tuzlarning pH ni qanday aniqlash mumkin?
1️⃣ Indikatorlar yordamida
🔹 Lakmus qog‘ozi – Neytral tuz eritmalarida rangini o‘zgartirmaydi.
🔹 Metiloranj – Kislotali tuz eritmalarida qizil, ishqoriy tuzlarda esa sariq rangga o‘tadi.
🔹 Fenolftalein – Ishqoriy muhitda pushti, lekin neytral yoki kislotali tuz eritmalarida rangsiz bo‘ladi.
2️⃣ pH metr yordamida
Bu usul eritmadagi H⁺ yoki OH⁻ ionlar konsentratsiyasini aniq o‘lchaydi va pH qiymatini beradi.
3️⃣ Matematik hisoblash usuli
Agar tuz gidrolizga uchrasa, uning pH qiymati quyidagi formulalar orqali hisoblanadi:
🔹 Kislotali tuzlar uchun:
pH = -log [H⁺]
🔹 Ishqoriy tuzlar uchun:
pOH = -log [OH⁻]
pH = 14 - pOH
Masalan:
✅ NaCl eritmasi: pH ≈ 7 (chunki Na⁺ va Cl⁻ ionlari gidrolizlanmaydi)
✅ NH₄Cl eritmasi: pH < 7 (NH₄⁺ gidrolizlanib, NH₃ va H₃O⁺ hosil qiladi)
✅ Na₂CO₃ eritmasi: pH > 7 (CO₃²⁻ gidrolizlanib, OH⁻ ionlari hosil qiladi)
📌 O‘rta tuzlarning pH bo‘yicha taqqoslanishi
📌 Xulosa
O‘rta tuzlarning pH qiymati ularning tarkibidagi ionlarning gidroliz darajasiga bog‘liq. Neytral tuzlar pH ≈ 7 ga ega bo‘lsa, gidrolizlanadigan tuzlar kislotali yoki ishqoriy muhit hosil qilishi mumkin. Aniqlash usullari ichida pH metr va matematik hisoblash eng aniq natija beradi.
Siz yana qaysi tuzlarning pH ni bilishni xohlaysiz? 🔬😊
📌 Kimyo fani o‘qituvchisi: Javoxir Zoirovich
📢 @chem_expert