Miyelinlashish |#day 22/23
Oʻtgan safar psixologlar maqsadli mashq muhimligini aniqlashgani haqida gaplashgan edik. Bugun esa mavzuga yanada chuqurroq kirgan, maqsadli mashq qilganda miyada qanaqa oʻzgarishlar boʻlishini oydinlashtirgan nevrologlarning tadqiqotlari bilan tanishamiz.
Xoh jismoniy, xoh aqliy ishga kirishganimizda miyada aynan oʻsha ishga masʼul boʻlgan neyronlar ishlashni boshlaydi. Neyronlar qanchalik tez axborotni yetkazsa, shunchalik tez ishlaymiz. Neyronlar qanchalik koʻp boʻlsa, ish haqida shunchalik yaxshi bilamiz.
Ish haqida koʻproq maʼlumot yigʻsak neyronlar koʻpayadi. Bu tushunarli. Lekin nega koʻp mashq qilganda, neyronlar odatdagidan tezroq maʼlumot almashadi. Nima taʼsir qiladi? Buning siri nimada? 😅
Asosiy mavzuga yetib keldik. Barchasiga aybdor: neyronlarni tezroq ishlashiga yordam beradigan miyelin yogʻ qatlami. Maʼlum bir ishni diqqat bilan bajarganimizda oʻsha ishga masʼul neyronlar toʻxtovsiz ishlaydi. Shu paytda miyadagi hujayralar (nomi: oligo - bir balo edi) neyronlar atrofini miyelin bilan oʻraydi.
Miyelin yogʻini bir tomondan miya oʻzini himoya qilishi desa ham boʻladi. Misol bilan tushuntirsam, kopiraytingni oʻrganmoqchisiz. Vazifalarni bajaryapsiz va bir vaqtda telegramdan kelgan xabarlarga ham javob beryapsiz. Bunaqa paytda miyaning turli qismlari ishlaydi. Kopiraytingga masʼul qismiga yetarlicha bosim boʻlmaydi.
Tartibsiz ravishda ishlayotgan neyronlar atrofini miyelin qoplamaydi. Kopiraytingdagi mahoratingiz ham oʻsmaydi. Aksincha, chalgʻituvchilarni yoʻqotganda esa miya zoʻriqadi. Neyronlar qaysidir maʼnoda charchashni boshlaydi. Shunda hujayralar ularning atrofini miyelin bilan qoplab, “tezlashtiradi”. Keyin siz matnlarni tezroq va sifatliroq yoza boshlaysiz)
Xulosa qiladigan boʻlsak sohadagi yaxshi mutaxassis boʻlishingiz, bevosita miyelin yogʻ qatlamiga bogʻliq. Chalgʻishlar miyenlinlashishga toʻsiq boʻladi.
#diqqat #konspekt
@Shohruh_Buxoriy
Oʻtgan safar psixologlar maqsadli mashq muhimligini aniqlashgani haqida gaplashgan edik. Bugun esa mavzuga yanada chuqurroq kirgan, maqsadli mashq qilganda miyada qanaqa oʻzgarishlar boʻlishini oydinlashtirgan nevrologlarning tadqiqotlari bilan tanishamiz.
Xoh jismoniy, xoh aqliy ishga kirishganimizda miyada aynan oʻsha ishga masʼul boʻlgan neyronlar ishlashni boshlaydi. Neyronlar qanchalik tez axborotni yetkazsa, shunchalik tez ishlaymiz. Neyronlar qanchalik koʻp boʻlsa, ish haqida shunchalik yaxshi bilamiz.
Ish haqida koʻproq maʼlumot yigʻsak neyronlar koʻpayadi. Bu tushunarli. Lekin nega koʻp mashq qilganda, neyronlar odatdagidan tezroq maʼlumot almashadi. Nima taʼsir qiladi? Buning siri nimada? 😅
Asosiy mavzuga yetib keldik. Barchasiga aybdor: neyronlarni tezroq ishlashiga yordam beradigan miyelin yogʻ qatlami. Maʼlum bir ishni diqqat bilan bajarganimizda oʻsha ishga masʼul neyronlar toʻxtovsiz ishlaydi. Shu paytda miyadagi hujayralar (nomi: oligo - bir balo edi) neyronlar atrofini miyelin bilan oʻraydi.
Miyelin yogʻini bir tomondan miya oʻzini himoya qilishi desa ham boʻladi. Misol bilan tushuntirsam, kopiraytingni oʻrganmoqchisiz. Vazifalarni bajaryapsiz va bir vaqtda telegramdan kelgan xabarlarga ham javob beryapsiz. Bunaqa paytda miyaning turli qismlari ishlaydi. Kopiraytingga masʼul qismiga yetarlicha bosim boʻlmaydi.
Tartibsiz ravishda ishlayotgan neyronlar atrofini miyelin qoplamaydi. Kopiraytingdagi mahoratingiz ham oʻsmaydi. Aksincha, chalgʻituvchilarni yoʻqotganda esa miya zoʻriqadi. Neyronlar qaysidir maʼnoda charchashni boshlaydi. Shunda hujayralar ularning atrofini miyelin bilan qoplab, “tezlashtiradi”. Keyin siz matnlarni tezroq va sifatliroq yoza boshlaysiz)
Xulosa qiladigan boʻlsak sohadagi yaxshi mutaxassis boʻlishingiz, bevosita miyelin yogʻ qatlamiga bogʻliq. Chalgʻishlar miyenlinlashishga toʻsiq boʻladi.
Tushunmagan boʻlsangiz, 2-3 marta oʻqing. Savolingiz boʻlsa, bemalol soʻrang. Tushuntirish oʻylaganimdan biroz qiyinroq ekan :)
2 kunlik qarzimni uzdim, degan umiddaman. Aytgancha, kechadan 4 daqiqaga chiqardim)
#diqqat #konspekt
@Shohruh_Buxoriy