Miya mo'jizalari: Gapirish
O'quvchilarim darsda tez gapirishimni aytishganidan beri gapirish tezligimni kuzatishni boshladim. Khan Akademiyasidan matematikani o'rganganimda ham, Coursera dan psixologiya asoslarini o'rganganimda ham videolarni 2x tezlikda ko'rishga odatlangan edim. Til o'rganishdagi "eshitganimizdek gapiramiz" degan qoida rost bo'lib chiqdi. Ammo keyinchalik juda qiziq savol tug'ildi:
"Miyam bir vaqtning o'zida lablarimga va tilimga qanday signal yuboradi? Yo'q, signallarning tezligi ham mayli, har keyingi soniyada nima demoqchi ekanimni miyam qayerdan biladi?" Qiziq-a? Miya mo'jizalari rubrikasining bugungi soni gapirish haqida.
Agar gapirayotganimizda miyamiz qanday ishlashini ko'rganimizda, balki ishonmagan bo'lardik. Broka va Vernik hududining birgalikda ishlashi sababli biz og'zaki va yozma muloqot qila olamiz. Chap frontal lobda joylashgan Broka hududi nutqda ishtirok etadigan mushaklarni tartibga soladi va grammatik to'g'ri jumlalarni qurishga yordam beradi. Tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, bu sohaning shikastlanishi gapirish qobiliyatini cheklaydi. Bu Broka afaziyasi deb nomlanuvchi holat bo'lib, bemorlar tilni tushunishsa ham ravon gapirishga qiynaladilar.
Gapirishga qaror qilganimizda, miyamiz tanamizni ixtiyoriy harakatlarini boshqaradigan motor korteksi deb ataluvchi qismiga signallarni yuboradi. Aynan o'sha qism aytmoqchi bo'lgan gapimiz uchun og'iz boshlig'ida qanday harakatlar kerakligini rejalashtiradi. Signallar tayyor bo'lgach, umurtqa orqali og'izdagi muskullarga 320 km/soat tezlikda yetib keladi. Bu tezlik ushbu manbaga ko'ra dunyodagi eng tez avtomobil Koenigsegg Jesko Absolut'ning tezligiga deyarli teng.
Yanada qiziqroq joyi shundaki, yangi til o'rgangan insonlar miyasining shakli o'zgaradi va zichlashadi. Keyingi maqolamiz yangi til o'rganishdagi miyaning mo'jizalari haqida.
Siz nechta til bilasiz?
@Miyashunos_Jamshidbek
O'quvchilarim darsda tez gapirishimni aytishganidan beri gapirish tezligimni kuzatishni boshladim. Khan Akademiyasidan matematikani o'rganganimda ham, Coursera dan psixologiya asoslarini o'rganganimda ham videolarni 2x tezlikda ko'rishga odatlangan edim. Til o'rganishdagi "eshitganimizdek gapiramiz" degan qoida rost bo'lib chiqdi. Ammo keyinchalik juda qiziq savol tug'ildi:
"Miyam bir vaqtning o'zida lablarimga va tilimga qanday signal yuboradi? Yo'q, signallarning tezligi ham mayli, har keyingi soniyada nima demoqchi ekanimni miyam qayerdan biladi?" Qiziq-a? Miya mo'jizalari rubrikasining bugungi soni gapirish haqida.
Miya va so'zlash
Agar gapirayotganimizda miyamiz qanday ishlashini ko'rganimizda, balki ishonmagan bo'lardik. Broka va Vernik hududining birgalikda ishlashi sababli biz og'zaki va yozma muloqot qila olamiz. Chap frontal lobda joylashgan Broka hududi nutqda ishtirok etadigan mushaklarni tartibga soladi va grammatik to'g'ri jumlalarni qurishga yordam beradi. Tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, bu sohaning shikastlanishi gapirish qobiliyatini cheklaydi. Bu Broka afaziyasi deb nomlanuvchi holat bo'lib, bemorlar tilni tushunishsa ham ravon gapirishga qiynaladilar.
Aslida qanday gapiramiz?
Gapirishga qaror qilganimizda, miyamiz tanamizni ixtiyoriy harakatlarini boshqaradigan motor korteksi deb ataluvchi qismiga signallarni yuboradi. Aynan o'sha qism aytmoqchi bo'lgan gapimiz uchun og'iz boshlig'ida qanday harakatlar kerakligini rejalashtiradi. Signallar tayyor bo'lgach, umurtqa orqali og'izdagi muskullarga 320 km/soat tezlikda yetib keladi. Bu tezlik ushbu manbaga ko'ra dunyodagi eng tez avtomobil Koenigsegg Jesko Absolut'ning tezligiga deyarli teng.
Yanada qiziqroq joyi shundaki, yangi til o'rgangan insonlar miyasining shakli o'zgaradi va zichlashadi. Keyingi maqolamiz yangi til o'rganishdagi miyaning mo'jizalari haqida.
Siz nechta til bilasiz?
@Miyashunos_Jamshidbek