КИМЁГАР (ўқитувчилар учун)

9-sinf.

Fe(SCN)3------To'q qizil

Fe(OH)3-----qong'ir rangli .

Fe(OH)2----och-yashil

K4[Fe(CN)6]------tiniq kok ranglim

K3[Fe(CN)6]----zangori rangli

K2cr2O7----toq sariq

Kcl----oq

Cuo----qora

Cuso4 5h2o ---- kok

Cr2O3 ----yashil

Crcl2----- ko'k rangli

Kmno4-----To'q qizil

Bacro4------ sariq.

Cro3 -----To'q qizi

Cr(oh)2-----sariq

Cro-------qora

Hg2o------qora

Hgo-----qizil

Maydalangan hgo-----sariq

ZnO ----oq

Cucl2 * 2h2o ------ yashil

Cu(no3)2 * 3h2o ------ ko'k

Cuso4-----oq

Cu(oh)2 ------ havorang

Al2o3---- oq

Cao ---- oq

Ca(oh)2 -----oq

CoO---- kok

FeO ---- To'q yashil

Co2 ----Rangsiz

Cu(oh)2 ----- kok

BaSO4----- OQ

AgPO4 -----Sariq

PbS ------ qora

AgJ ----- sariq

AgBr ------ och-sargish

AgCl ----- oq-pag'a

Zn(oh)2 ---- oq

ХОР БЎЛГАН ИСТЕЪДОДЛАР

1980 йиллар. Бир йигит Ленинград Давлат Университетининг Мехмат факультетини битириб аспирантурага топширади. Ўша вақтларда аспирантларга бериладиган стипендия миқдори — 100 рубл эди. Киров номли заводдаги оддий чилангар ёки токарнинг оладиган ойлиги эса аспирантнинг стипендиясидан бир неча баробар ортиқ эди.
Пулсизлик ва ёш хотинининг хархашалари ниҳоят аспирантнинг жонига тегиб, у аспирантурани ташлади. Ўша заводга бориб ишга жойлашмоқчи бўлди.
Одатга кўра, заводнинг кадрлар бўлимида ундан маълумоти ҳақида ҳужжат сўрашди. Унда эса бор-йўғи саккизинчи синфни битирганлик ҳақида аттестат бор эди холос. У даврларда маълумот олиш учун «жиддий» қаралар эди. Шунинг учун йигитни кечки мактабга мажбуран ўқишга юборишди. Қахрамонимиз бу таклифга қаршилик ҳам қилиб ўтирмади. Ҳафтада бир марта ойлик тўланадиган дам олишнинг ҳеч зарари йўқ эди-да.
Аммо, бунинг битта «лекин»и бор эди. Кечки мактабда аспирант ўзини овсарга солиб олишига тўғри келарди. Бу ишни эса, «камчатка»да ўтириб олиб амалга ошириш унчалик ҳам қийин эмас эди. Унинг ёнида пиёниста-боғбон ўтирар эди. У дарс давомида доим ухлашни яхши кўрар эди.

Бир куни ўқитувчи айлананинг майдони «Пи»нинг радиус квадратининг кўпайтмасига тенг келишини тушунтираётган эди. Собиқ аспирант эса ўқитувчини эшитмас эди. Ўқитувчи унга алоҳида дарс бериб қўймоқчи бўлди. Унга аста яқинлашиб баланд овозда сўради:

-- Доиранинг майдони нимага тенг экан?

Ўзининг аспирантлик илмий иши билан фикри банд бўлиб турган аспирант йигит кутилмаган бу саволдан сал довдираб: «Пи...» дея гап бошлади. (бу асло русча сўкиш сўзи эмасди аслида. Бу грекча «Пи» ҳарфи бўлиб, айлананинг узунлигини радиусга нисбатини белгилаган). Синфдагилар рўбарўларидаги синфдошларининг бу сўзини аҳмоқликка йўйиб, мазза қилиб хохолаб кулишди.

Ўқитувчининг уни жиннига чиқаргудек номаъқул танбеҳларидан, ҳатто ўзини шу мактабга ўқитувчи ўлароқ бадарға қилган Яратувчига ҳам тил теккизиб койишларидан ғазабга келган йигит чидаб туролмади. Шартта ўрнидан туриб доскага яқинлашди. Мелни қўлига олиб, досканинг бир четидан бошлаб икки ва уч интегралли мисоллар билан интеграл белгиси остида ниҳоятда моҳирлик билан айлананинг юзасини топиш формуласини тасвирлади ва айлана-доиранинг майдони аслида ПиЭр квадрат эмас, айнан «Пи» эканини, буни ўрта мактаб ўқув қўлланмаларида хато ёзилганини ажойиб тарзда исботлаб берди. Синфдаги ишчи-ўқувчилар гўё гипноз қилингандек, доскада ёзилган тушунарсиз формула ва терминларга тикилганча қотиб қолдилар. Шок ҳолатига тушган ўқитувчи эса, базўр овозини чиқариб пичирлади: «Наҳотки бу мумкин бўлса?» У бу сўзни у ердагиларга эмас, ҳавога айтаётгандек эди.

Шу пайт, ҳозиргина ҳуррак отиб ухлаётган аспирантнинг боғбон партадоши, доскага жаҳл билан урилаётган мелнинг овозидан уйғониб кетди шекилли, бошини кўтариб доскадаги ёзувларга тез кўз югуртириб чиқди ва деди:
-- Биродар, ҳўв анави учинчи қаторнинг чап томонидаги иккилик интеграл белгисининг остидаги ниҳоявий ўтишнинг бундай усули тақиқланган. У бу мисолга мос келмайди....

Аспирант боғбон шеригининг ғоят ўринли танбеҳини тўғри қабул қилди ва доскадаги формулани тўғрилаб қўйди...

Шоолим ШОМАНСУР таржимаси

📌 OLIMLAR HAQIDA MA’LUMOTLAR:

☑️1-marta I.A.Kablukov elektrolitik dissotsiatsiyalanish nazariyasini kashf etdi.

☑️751-yilda Samarqanddaqog'oz ishlab chiqarish yo'lga qo'yilgan.

☑️1620-yilda A.Salaerituvchilarni suvli, kislotali, yog'li sinflarga ajratdi.

☑️1718-yilda E.Joffruamoddalarning o'xshashlik jadvalini tuzdi.

☑️1748-yilda rus olimi M.V.Lomonosov retortada tajriba olib borib, massaning saqlanish qonunini izohlashga harakat qilgan.

☑️1756-yillarda fransuz olimi A.Lavuazye tajribalar asosida massaning saqlanish qonunini asoslab berdi.

☑️1799-yilda fransuz olimi J.Prust tomonidan taklif etilgan tarkibning doimiylik qonuni1809-yilda ko'pchilik tomonidan e'tirof etildi.

☑️1803-1804- yillarda Djon Daltonatom-molekular ta'limotni rivojlantirdi va atom massa haqidagi tushunchani fanga kiritdi.

☑️1807-yilda Shved olimi Ya.Berselius tirik organizmdan olingan moddalarni organik moddalar deb atashni taklif qildi.

☑️1811- yilda nemis kimyogari I. Shveyger fanga "galogen" tushunchasini kiritgan bo'lib, "tuz" va "hosil qiluvchi" degan ma'nolarni bildiradi.

☑️1811-yilda Italiyaning Turin universiteti professori A.Avagadro o'zining Avagadro qonuniga asos soldi.

☑️1813-yilda shved kimyogari Berseliyusning taklifiga ko'ra kimyoviy belgi - element lotincha nomining bosh harfi yoki bosh harfiga keyingi harflardan birini qo'shib yozish bilan ifodalanadi.

☑️1814- yilda Y.Ya. Berselius 46 elementning atom massalari asosida kimyoviy elementlar jadvalini tuzdi.

☑️1817-1829- yillarda Debereyner elementlarni triadalarga, ya'ni o'xshash uchtadan iborat tabiiy oilalarini tuzdi.

☑️1823-yilda Yu.Libix va F.Vyoller tomonidan izomeriya hodisasi ochildi.

☑️1824-yil Berseliusning shogirdi nemis kimyogari F.Veller laboratoriya sharoitida disiandan o'simlik organizmida uchraydigan oksalat kislotani, 1828-yilda esa oddiy anorganik tuz - ammoniy sianiddan hayvon organizmida hosil bo'ladigan mochevina (karbomid)ni sintez qildi.

☑️1827-yilda ingliz olimi Broun mikroskopda suyuqlikdagi qattiq zarrachalarning harakatini kuzatganda, ular uzluksiz harakat qilishini aniqlagan. Hozirda bu harakat Broun harakati deb ataladi.

☑️1827-yilda shved olimi I.Ya.Berseliusorganik birikma va organik kimyo tushunchalarini fanga kiritdi.

☑️1837-yilda B.S.Yakobi elektroliz yordamida relyefli buyumlardan nusxa olish(galvanoplastinka) kashf qildi.

☑️1840- yilda nemis kimyogari Yu.Libix "Kimyoning dehqonchilikka tadbiqi" kitobida o'simliklarning oziqlanishi uchun N, P, K elementlarini tutgan tuzlar va shuningdek, boshqa elementlar tutgan moddalar zarur ekanligini tushuntirib bergan. U agrokimyo faniga asos solgan, o'simliklarning mineral oziqlanish nazariyasini taklif etgan, tuproqqa mineral o'g'itlar solish yo'li bilan madaniy o'simliklar hosildorligini oshirishga doir tavsiyanomalar bergan.

☑️1842-yil rus olimi N.N.Zinin nitrobenzoldan anilinni sintez qildi.

☑️1852(1858)- yilda Franklend valentlik tushunchasini fanga kiritdi.

☑️ 1857-yilda A.Kekuleuglerodning 4 valentliligini aniqladi.

☑️1857-yilda A.Kuper va A.Kekulelar tomonidan uglerod atomlarining bir-biri bilan bog'lana olish qobiliyati aniqlandi.

☑️1858-yilda A.Kuper tomonidan atomlarning ulanish kimyoviy kuchini belgilash uchun valentshtrixi fanga kiritildi.

☑️1860-yilda Karlsrueda bo'lib o'tgan kimyogarlarning xalqaro syezdida "Atom" va "Molekula" tushunchalari aniqlashtirildi.

☑️1861- yilda A.M. Butlerovorganik birikmalarning tuzilish nazariyasini kashf etdi.

☑️1861-yilda rus olimi A.M.Butlerov paraformaldegiddan shakarsimon moddani sintez qildi.

☑️1862- yilda A.de-Shankurtua kimyoviy elementlarning silindr shaklidagi jadvalini yaratdi.

☑️1864- yilda Yu.L. Meyer elementlarning atom massalari ortib borishiga asoslangan jadvalni taklif qilgan.

☑️1865- yilda J. Nyulends elementlar ekvivalentlariga asosangan oktavalar qonunini taklif etgan.