☀️ Markaziy Osiyoda mart oyida rekord darajadagi issiqlik kuzatildi
2025-yil mart oyida Markaziy Osiyoda misli ko‘rilmagan issiqlik to‘lqini kuzatildi.
Harorat odatda bahor oxiri yoki yoz oylarida kuzatiladigan darajaga ko‘tarildi. Butunjahon ob-havo ma’lumotlari tashkiloti (WWA) o‘tkazgan yangi tadqiqotga ko‘ra, O‘zbekiston, Qozog‘iston, Qirg‘iziston va Turkmanistonda kunduzi harorat 30°C atrofida yoki undan yuqori bo‘lib, mavsumiy me’yordan ancha oshib ketdi.
Qirg‘izistonning Jalolobod shahrida harorat 30,8°C ga yetdi, O‘zbekistonning Namangan va Farg‘ona shaharlarida esa mos ravishda 29,4°C va 29,1°C qayd etildi.
Qozog‘istonning Chordara shahrida tundagi eng past harorat 18,3°C ni tashkil etib, bu mamlakat tarixida mart oyining eng issiq kechasi bo‘ldi.
Niderlandiya, Shvetsiya, Daniya, AQSH va Buyuk Britaniyalik olimlar mintaqa bo‘ylab mart oyining eng issiq besh kuni va kechasini o‘rganib chiqdi.
Ularning xulosalariga ko‘ra, inson faoliyati ta’sirida yuzaga kelgan iqlim o‘zgarishi bu issiqlik to‘lqinini taxminan 4°C ga issiqroq va deyarli uch baravar ko‘proq ehtimollik bilan sodir bo‘lishiga olib kelgan.
Shuningdek, olimlar iqlim modellari, ayniqsa, mart oyidagi erta mavsumiy issiqlikni yetarlicha baholay olmasligini ta’kidladilar.
Issiqlik to‘lqinining vaqti qishloq xo‘jaligi uchun jiddiy muammolar tug‘dirdi. Qozog‘istonda haroratning ko‘tarilishi bahorgi bug‘doy ekish boshlanishi bilan bir vaqtga to‘g‘ri keldi, qo‘shni mamlakatlarda esa mevali daraxtlar allaqachon gullab bo‘lgan edi, bu esa hosilning yo‘qolishi haqida xavotir uyg‘otdi.
Qishloq xo‘jaligi mintaqadagi muhim tarmoq bo‘lib qolmoqda, ba’zi mamlakatlarda ishchi kuchining 50 foizigacha band bo‘lib, yalpi ichki mahsulotga 5 foizdan 24 foizgacha hissa qo‘shadi.
Mintaqa, shuningdek, muzliklardan suv oladigan sug‘orish tizimlariga ham bog‘liq. Mavsumdan tashqari iliq ob-havo qor erishini tezlashtirishi mumkin. Bu esa mavsum oxirida qishloq xo‘jaligi talabining eng yuqori cho‘qqisida zarur bo‘lgan suv zaxiralarini kamaytiradi.
Muzlik hajmining kamayishiga javoban 2024-yilning kech kuzida Qirg‘iziston janubidagi Botken viloyatida kelajakdagi suv ehtiyojlarini qondirish uchun yettita sun’iy muzlik qurildi.
WWA tadqiqoti ogohlantirishicha, chiqindilarni sezilarli darajada kamaytirmasdan turib, bunday issiqlik to‘lqinlari tobora tez-tez va shiddatli bo‘lib boradi. Agar global isish 2,6 darajaga yetsa, 2025-yilning martidagidek noodatiy issiqlik tez-tez kuzatilishi mumkin.
Markaziy Osiyodagi hukumatlar harakatga tusha boshladi. Masalan, Qozog‘iston va Tojikiston issiqlik bilan bog‘liq xavflarni iqlimga moslashish bo‘yicha milliy rejalariga kiritgan. Shunga qaramay, mutaxassislar issiqlikka chidamli ekinlardan, kuchaytirilgan erta ogohlantirish tizimlaridan va iqlimni hisobga olgan holda shaharsozlik rejalashtirishdan foydalanishga chaqirib, kengroq, muvofiqlashtirilgan mintaqaviy javobni talab qilmoqda.
Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube
2025-yil mart oyida Markaziy Osiyoda misli ko‘rilmagan issiqlik to‘lqini kuzatildi.
Harorat odatda bahor oxiri yoki yoz oylarida kuzatiladigan darajaga ko‘tarildi. Butunjahon ob-havo ma’lumotlari tashkiloti (WWA) o‘tkazgan yangi tadqiqotga ko‘ra, O‘zbekiston, Qozog‘iston, Qirg‘iziston va Turkmanistonda kunduzi harorat 30°C atrofida yoki undan yuqori bo‘lib, mavsumiy me’yordan ancha oshib ketdi.
Qirg‘izistonning Jalolobod shahrida harorat 30,8°C ga yetdi, O‘zbekistonning Namangan va Farg‘ona shaharlarida esa mos ravishda 29,4°C va 29,1°C qayd etildi.
Qozog‘istonning Chordara shahrida tundagi eng past harorat 18,3°C ni tashkil etib, bu mamlakat tarixida mart oyining eng issiq kechasi bo‘ldi.
Niderlandiya, Shvetsiya, Daniya, AQSH va Buyuk Britaniyalik olimlar mintaqa bo‘ylab mart oyining eng issiq besh kuni va kechasini o‘rganib chiqdi.
Ularning xulosalariga ko‘ra, inson faoliyati ta’sirida yuzaga kelgan iqlim o‘zgarishi bu issiqlik to‘lqinini taxminan 4°C ga issiqroq va deyarli uch baravar ko‘proq ehtimollik bilan sodir bo‘lishiga olib kelgan.
Shuningdek, olimlar iqlim modellari, ayniqsa, mart oyidagi erta mavsumiy issiqlikni yetarlicha baholay olmasligini ta’kidladilar.
Issiqlik to‘lqinining vaqti qishloq xo‘jaligi uchun jiddiy muammolar tug‘dirdi. Qozog‘istonda haroratning ko‘tarilishi bahorgi bug‘doy ekish boshlanishi bilan bir vaqtga to‘g‘ri keldi, qo‘shni mamlakatlarda esa mevali daraxtlar allaqachon gullab bo‘lgan edi, bu esa hosilning yo‘qolishi haqida xavotir uyg‘otdi.
Qishloq xo‘jaligi mintaqadagi muhim tarmoq bo‘lib qolmoqda, ba’zi mamlakatlarda ishchi kuchining 50 foizigacha band bo‘lib, yalpi ichki mahsulotga 5 foizdan 24 foizgacha hissa qo‘shadi.
Mintaqa, shuningdek, muzliklardan suv oladigan sug‘orish tizimlariga ham bog‘liq. Mavsumdan tashqari iliq ob-havo qor erishini tezlashtirishi mumkin. Bu esa mavsum oxirida qishloq xo‘jaligi talabining eng yuqori cho‘qqisida zarur bo‘lgan suv zaxiralarini kamaytiradi.
Muzlik hajmining kamayishiga javoban 2024-yilning kech kuzida Qirg‘iziston janubidagi Botken viloyatida kelajakdagi suv ehtiyojlarini qondirish uchun yettita sun’iy muzlik qurildi.
WWA tadqiqoti ogohlantirishicha, chiqindilarni sezilarli darajada kamaytirmasdan turib, bunday issiqlik to‘lqinlari tobora tez-tez va shiddatli bo‘lib boradi. Agar global isish 2,6 darajaga yetsa, 2025-yilning martidagidek noodatiy issiqlik tez-tez kuzatilishi mumkin.
Markaziy Osiyodagi hukumatlar harakatga tusha boshladi. Masalan, Qozog‘iston va Tojikiston issiqlik bilan bog‘liq xavflarni iqlimga moslashish bo‘yicha milliy rejalariga kiritgan. Shunga qaramay, mutaxassislar issiqlikka chidamli ekinlardan, kuchaytirilgan erta ogohlantirish tizimlaridan va iqlimni hisobga olgan holda shaharsozlik rejalashtirishdan foydalanishga chaqirib, kengroq, muvofiqlashtirilgan mintaqaviy javobni talab qilmoqda.
Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube