Vatandosh TV

📊 Kelajak 75 yil ichida dengiz sathi uch metrga ko‘tarilishi mumkin

BMTning Iqlim o‘zgarishi bo‘yicha hukumatlararo ekspertlar guruhi (IPCC) yaqin 75 yil ichida dengiz sathi uch metrga ko’tarilish ehtimoli borligidan ogohlantirdi.

Bu Daniya davlati uchun haqiqiy tahdid hisoblanadi, chunki mamlakat qirg‘oqlarining ko‘p qismi suvga nisbatan ancha past joylashgan. Holat aholi punktlari va infratuzilmani jiddiy xavf ostiga qo‘yishi mumkin.

“Dengiz sathining ko‘tarilishiga yetarlicha tayyormizmi va siyosatchilar bunga jiddiy e’tiob qaratyaptimi — meni shu tashvishga soladi. Bizdagi ishonchli ma’lumotlarga ko‘ra, agar harorat 2-3 darajaga ko‘tarilsa, dunyo muz qatlamlarining ayrim qismlari muqarrar yemiriladi. Natijada, dengiz sathi bu asrda IPCC tomonidan “eng yomon ssenariy” sifatida baholangan 1 metrdan ancha ko‘proqqa ko‘tarilishi mumkin”, deydi Kopengagen universiteti professori Dorte Dal-Yensen.

Uning so‘zlariga ko‘ra, dengiz sathining bir necha metrga ko‘tarilishi asta-sekin emas, balki keskin yemirilish bilan sodir bo‘ladi.

Ushbu tadqiqot xulosalarini jami 28 nafar okeanolog qo‘llab-quvvatlagan. Olimlar siyosatchilar va jamoatchilikni bu masalaga jiddiy yondashishga chaqirmoqda. Ularning aytishicha, agar bu jarayonga yetarlicha e’tibor qaratilmasa, kelajakda ko‘plab hududlarni suv bosishi va ekologik muvozanat buzilishi mumkin.

Dengiz muz qoplamining kamayishi

Yana bir jiddiy masala - okeanlarda dengiz muz qoplamining kamayib borayotganidir.

Yevropa Ittifoqining iqlim o‘zgarishi bo‘yicha Copernicus xizmati ma’lumotlariga ko‘ra, 2024-yil fevral oyida Arktika va Antarktidadagi dengiz muz qoplamining umumiy maydoni 16,04 million kvadrat kilometrni tashkil etgan. Bu 1979-yildan beri kuzatilgan eng past ko‘rsatkichdir.

Iqlimshunos olimlar va ekspertlarning ta’kidlashicha, bunday o‘zgarishlarga qarshi kurashish uchun bir qator chora-tadbirlar zarur. Ular orasida uglerod chiqindilarini kamaytirish, ekologik barqarorlikni ta’minlash, iqlimga moslashish bo‘yicha strategik rejalarni ishlab chiqish kabi vazifalar bor.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❔ Istanbul hokimi hibsda, lira qulamoqda, ijtimoiy tarmoqlarga kirish cheklangan – Turkiyada nimalar bo‘lmoqda?

19-mart kuni Turkiya politsiyasi Istanbul shahri meri, muxolifatdagi Respublika xalq partiyasi (CHP) vakili Akrom Imomo‘g‘lini hibsga oldi. Turkiya rasmiylarining bu harakati korrupsiya va jinoiy tashkilotga rahbarlik qilish, shuningdek, taqiqlangan Kurdiston Ishchilar partiyasini qo‘llab-quvvatlash gumonlari bo‘yicha keng ko‘lamli tergovning yakuni bo‘ldi.

Voqealar tez rivojlandi. Turk politsiyasi seshanba kuni Imomo‘g‘lining uyida reyd o‘tkazdi, bu hibsga olishlarning birinchisi bo‘lib, ular orasida merning matbuot kotibi va 100 ga yaqin shahar meriyasi xodimi ham bor. Imomog‘li qo‘lga olindi va hozir politsiya shtabida saqlanmoqda, deb xabar bergan AFP.

Oradan ko‘p o‘tmay, Istanbul universiteti Bosh prokuratura so‘roviga ko‘ra, uning universitet diplomini bekor qilib, Turkiya qonunchiligiga ko‘ra, uni prezidentlik saylovlarida ishtirok etish huquqidan mahrum qildi.

Imomog‘li tarafdorlari va ko‘plab muxolifat vakillari uning hibsga olinishini davlat to‘ntarishiga urinish sifatida baholagan. Shu tariqa muxolifatdagi Jumhuriyat Xalq partiyasi raisi O‘zg‘ur O‘zel shahar hokimining hibsga olinishini “to‘ntarish” deb atadi va hukumat xalqning navbatdagi prezidentni tanlashiga to‘sqinlik qilish niyatida ekanini da’vo qildi.

Ayni paytda Imomog‘lining yordamchilari va tarafdorlari ijtimoiy tarmoqlarda videomurojaatlarni joylashtirdi.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

🔥 Ko‘pkari-Navro‘zning eng asosiy o‘yinlaridan biri

Ko‘pkari o’zbek xalqi orasida keng tarqalgan, ta’sirchan tomoshabin qalbini junbushga keltiradigan hayajonli bellashuv.

Tomoshabopligi nuqtai nazaridan ko‘pkari musobaqasini ispan ensyerrosi va buqalar ishtirokidagi Amerika rodeosi bilan taqqoslash mumkin.

Tabiat yashillikka burkanib, havo iliqlashib borgani sari ko‘pkari ishqibozlari jonlanib qoladi.

“Jang” bo‘ladigan maydon atrofidagi tepaliklar tomoshabinlar bilan to‘la boshlaydi. Ko‘pkari udumiga binoan, chavandozlar atay taklif etilmaydi, uloqqa ularning o‘zlari keladi va ko‘pkari oldidan to‘y egasi tomonidan el qatori yaxshilab mehmon qilinadi. Bu xalqimizning qon-qoniga singib ketgan qadimiy odatdir.

Minglab chavandozlar chang-to‘zon ichida, mardlarcha, ishtiyoq bilan yangi so‘yilgan yosh echki yoki qo‘chqorning tanasi (uloq) uchun kurashadilar.

O‘yinlarda hamma ham qatnasha olmaydi, faqat yaxshi o‘rgatilgan otda jismonan baquvvat va epchil chavandoz ishtirok eta oladi. Chaqqon, chidamli, shijoatli o‘yinchilar g‘olib bo'ladilar. Shuningdek, har qanday ot ham bunday musobaqaga mos kelavermaydi.

Qoida tariqasida, odatda, ko‘pkarida nufuzli qorabayir zotidan bo‘lgan otlar qatnashadi.

Bunday otlar alohida e'tibor va parvarish talab qiladi. Ular tanani to‘g‘ri tutish, raqiblar qurshovidan chiqib ketish va kerakli tezlikda chopishga o‘rgatiladi. Uloqchi otning qishda sovqotishi yoki issiqdan azob chekishiga yo‘l qo‘yish mumkin emas, uning ozuqasi muvozanatlashtirilgan ratsionga ega bo‘lishi kerak hamda qorabayir o‘z vaqtida toza havoda yugurishi zarurdir.

Ko‘pkari boshlanishidan oldin “maslahat” kengashi yig‘ilib, tashkiliy masalalar hal qilinadi, ya’ni sovrinlar va musobaqa o‘tkaziladigan joy belgilanadi.

Qoidaga ko‘ra, o‘yin qishloqda, tepaliklar bilan o‘ralgan keng tekislikda bo‘lib o‘tadi. Bu tomoshabinlar tepalikda o‘tirib, o‘yinni kuzatib borishlari uchun qulaydir. Shuningdek, uloq uchun qo‘chqor yoki echki tayyorlab olinadi: jigari va yuragidan tashqari, barcha ichki a’zolari olib tashlanib, oyoqlari tizzagacha chopib tashlanadi.

Tana go‘shtining vazni 50 kilogrammdan oshmasligi kerak, agar u belgilangan vazndan kam bo‘lsa, tana go‘shtiga tuz yoki tuproq qo‘shiladi.

Musobaqa ishtirokchilari maxsus qavilgan chopon va himoyalovchi bosh kiyimi kiyishadi. O‘yin boshlanishidan oldin bakovul (hakam) sovrinni e'lon qiladi va belgilangan doiraning o‘rtasiga qo‘chqor yoki echkining (uloq) tana go‘shtini qo‘yadi, shundan so‘ng musobaqa boshlanadi. Ot ustidagi barcha ishtirokchilar uloqni olish va marraga yetkazish uchun davraga shoshiladilar. Faqat eng chaqqon, epchil va chapdast chavandoz olomondan o‘tib, o‘ljani qo‘lga kiritishga muvaffaq bo‘ladi. Keyin chavandoz o‘z o‘ljasini marra chizig‘iga yetkazish uchun shoshiladi. Ayni paytda o‘nlab ishtirokchilar undan qimmatbaho uloqni tortib olishga harakat qiladilar. Shu bilan birga, turnirning barcha qoidalariga rioya qilinadi, birinchi navbatda, g‘alabaning halol bo‘lishi muhim ahamiyat kasb etadi. G‘olibga tantanali ravishda sovrinlar topshiriladi va endi u o‘z hududida mashhurlikka erishadi, mahallasida esa hurmat va obro‘ qozonadi.

– Ko‘pkari – O‘rta Osiyo xalqlari tamaddunida katta ahamiyatga ega mardonavor o‘yin, – deydi tarix fani o'qituvchisi Bekzod Himmatov. – Uni tashkil etishda alohida tayyorgarlik, arzigulik sabab bo‘lishi kerak. Qadimdan sayillar, hosil va Navro‘z bayramlarida umumxalq o‘yinlari qatorida ko‘pkari o'ynalgan. Buni chavandozlar yaxshi biladi va elga tomosha ko‘rsatib, ko‘pkari uyushtirsa, mohir chavandozlarni mehnatiga yarasha rag‘batlantirsa, go‘yoki muqaddas ot pirlari oldidagi qarzlarini ado etgandek bo‘ladi.

Ko‘pkari oddiy ko‘ngilochar o‘yin emas, u erni er qiladigan, unda mardlik, jasurlik, epchillik va dovyuraklikni shakllantiradigan jiddiy mashg‘ulot. Asosiy masala sovringa qo‘yilgan qimmatbaho narsa emas, aksincha, bakovulning adolati, nomdor chavandozning abjirligi, haqiqat g‘alaba qozonishi, omad doim mardniki bo‘lishidir.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❔ Putin va Tramp suhbati: ular nimaga kelishishdi?

Donald Tramp AQSH prezidenti lavozimiga kirishib, Ukrainadagi urushni tugatish rejasini amalga oshirishni boshlaganidan beri Vladimir Putin bilan ikkinchi marta telefon orqali suhbatlashdi.

Kreml ma’lumotlariga ko‘ra, Putin va Tramp telefon orqali “Ukraina atrofidagi vaziyat bo‘yicha batafsil va ochiq fikr almashishni davom ettirgan” va mojaroni hal qilish bo‘yicha sa’y-harakatlarni davom ettirish niyatini tasdiqlagan.

Putin AQSH prezidentining Rossiya va Ukrainaning energetika infratuzilmasiga zarba berishdan 30 kun davomida o‘zaro voz kechishi haqidagi g‘oyasini qo‘llab-quvvatlagan va harbiylarga shunday buyruq bergan.

Putin, shuningdek, Trampga 19-mart kuni 175 ga 175 asirlar almashinuvi o‘tkazilishini aytgan.

Kreml bayonotida aytilishicha, tomonlar Rossiya va Amerika ekspert guruhlarini tuzadi.

Oq uy bayonoti ancha qisqaroq bo‘ldi. Suhbat davomida AQSH prezidentining matbuot kotibi Den Skavino ish "yaxshi ketayotganini" aytgan bo‘lsa-da, Oq uyning yakuniy bayonotida Ukrainadagi urushga ikki abzas bag‘ishlandi.

Ulardan birida shunday deyiladi: “Liderlar tinchlik sari harakatni energetika va infratuzilma sohalarida o‘t ochishni to‘xtatish, shuningdek, Qora dengizda o‘t ochishni to‘xtatish, to‘liq o‘t ochishni to‘xtatish va doimiy tinchlik bo‘yicha texnik muzokaralar boshlanishiga kelishib oldi. Bu muzokaralar yaqin orada Yaqin Sharqda boshlanadi”.

Tramp va Putin, shuningdek, “strategik qurollar tarqalishini to‘xtatish zarurati”, “kelajakdagi mojarolarning oldini olish uchun potensial hamkorlik hududi sifatidagi Yaqin Sharq” va “Isroilni yo‘q qilishga qodir bo‘lmasligi kerak” bo‘lgan Eronni muhokama qilishgan.

Keyinroq Donald Tramp o‘zining Truth Social ijtimoiy tarmog‘ida yana Putin bilan suhbatini "juda yaxshi va samarali" deb ta’riflagan. Tramp Putin bilan energetika ob’yektlarida o‘t ochishni zudlik bilan to‘xtatish bo‘yicha kelishuvga erishganini yozgan.

Zelenskiyning bunga munosabati
Putin va Tramp o‘rtasidagi suhbatdan bir necha soat o‘tgach, Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy Amerika tomonidan suhbatning aniq tafsilotlarini kutayotganini aytgan.

Xelsinkida bo‘lib turgan Vladimir Zelenskiy jurnalistlarga Rossiya energetika infratuzilmasiga hujumlarni to‘xtatish taklifini (Rossiyaning o‘zaro harakati evaziga) qo‘llab-quvvatlashini, ammo AQSH va Rossiya yetakchilari o‘rtasidagi muzokaralar haqida ko‘proq ma’lumot olishni istashini aytdi.

Keyinroq Zelenskiy Putinning Tramp bilan suhbati paytida tinchlikka tayyorligi haqidagi bayonotlariga qaramay, Rossiya Ukraina fuqarolik infratuzilmasiga hujum qilishda davom etayotganini ma’lum qilgan.

“Bugun Putin to‘liq o‘t ochishni to‘xtatish taklifini amalda rad etdi. Dunyo Putinning urushni uzaytirish bo‘yicha har qanday urinishlarini rad etsa, to‘g‘ri bo‘lardi”, — degan Ukraina prezidenti.

Putin bilan suhbati arafasida AQSH prezidenti Air Force One bortida jurnalistlarga Rossiya prezidenti bilan suhbatda hududlar, Rossiya va Ukraina o‘rtasidagi “ayrim aktivlarni taqsimlash” masalasini muhokama qilishni rejalashtirayotganini aytgan edi.

“Biz yer haqida, elektr stansiyalari haqida gaplashamiz", dedi Rossiya harbiylari nazorati ostidagi Zaporojьye atom elektr stansiyasini nazarda tutgan Tramp har ikki tomonning yon berishlari haqidagi savolga javob berar ekan. Oq uy matbuot kotibi ham Putin bilan suhbatda Zaporojьye AES atrofidagi vaziyat muhokama qilinishi rejalashtirilganini tasdiqladi.

Tramp Rossiya prezidenti bilan Ukraina bo‘yicha tinchlik kelishuvining ko‘plab elementlari kelishib olinganini ta’kidlab, “hali qilinishi kerak bo‘lgan ko‘p narsa borligini” qo‘shimcha qilgan.

BBC muxbiri Elizabet Foxt shunday yozadi: “Kreml va Oq uyning bir yarim soat davom etgan suhbatdan so‘ng e’lon qilgan bayonotlari, albatta, juda muhim narsani o‘z ichiga oladi. Avvalo, Rossiya va Ukrainaning energetika infratuzilmasiga o‘zaro hujumlarini darhol to‘xtatish bo‘yicha kelishuv.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❓ “Ozodlik radiosi” va “Amerika ovozi” faoliyatining to‘xtatilishi dunyo matbuotiga “jazo”mi yoki “mukofot”?

AQSH prezidenti Donald Tramp 15-mart kuni AQSH Global media agentligi (USAGM) ni qisqartirish bo‘yicha farmon imzoladi. Natijada AQSH Kongressi “Amerika ovozi”,“Ozodlik radiosi” va “Ozod Osiyo radiosi”ni moliyalashtirishni to‘liq to‘xtatdi.

Ushbu farmon bo‘yicha dunyoning bir qancha nufuzli nashrlari turlicha munosabat bildirdi. Asosiy masala “Ozodlik radiosi” va “Amerika ovozi”ning dunyo jurnalistikasi uchun ahamiyati bo‘ldi.

❓ Avvalo “Amerika ovozi” va “Ozodlik radiosi” qanday tashkilotlar va ular nima maqsadda tashkil qilingan?

“Amerika ovozi” (“Voice of America”) - 1942-yil 24-fevralda tashkil qilingan. Dastlab, u Ikkinchi jahon urushi davrida natsistlar propagandasiga qarshi kurash maqsadida tashkil qilingan. Bugungi kunda tashkilotning asosiy maqsadi AQSH tashqi siyosati va dunyodagi voqealarni amerikacha nuqtai nazardan taqdim etish edi.

Radio ilk eshittirishlarini nemis tilida amalga oshirib, 1947-yildan rus va sobiq Ittifoqning boshqa tillarida ham faoliyat yurita boshlagan. Tashkilotda umumiy 50 ga yaqin tilda efirga uzatish yo’lga qo’yilgan edi.

“Ozodlik radiosi” (“Radio Liberty”)- 1950-yil 1-iyulda tashkil etilgan.

Dastlab radiostansiya Sovet Ittifoqining senzura tizimiga qarshi kurashish va mintaqadagi mamlakatlarda erkin axborotni tarqatish maqsadida tashkil etilgan.

“Ozodlik radiosi” tashkil qilingan paytda Sovet Ittifoqi respublikalari va sotsialistik lager mamlakatlarida axborot erkinligi va demokratiya g‘oyalarini targ‘ib qilishni maqsad qilgan. Shu bilan birga, radiostansiya odamlarni real voqealar bilan tanishtirishga yordam berish uchun tashqi manbalardan yangiliklarni taqdim etgan.

Yanada tushunarli qilib aytganda, “Ozodlik radiosi” bugungi kunga kelib matbuoti hukumat tomonidan cheklangan, avtoritar tuzumda yashovchi 28 mamlakatga o‘z eshittirishlarini tarqatayotgan edi.

Radiostansiyaning o’zbek xizmati rahbari bo‘lgan Alisher Siddiq “Amerika ovozi” jurnalisti Navbahor Imomova bilan suhbatda shunday deydi: “Qaniydi bir kuni “Ozodlik radiosi”ga ehtiyoj qolmasa! Qayerdaki “Ozodlik” bor, o’sha yerda ‘muammoli matbuot’ bor”. Statistikaga ko‘ra, tashkilotlar dunyo bo‘ylab jami 450 million o‘quvchi, tomoshabin va tinglovchini qamrab olgan. USAGM esa 2024-yilda 886 million dollar byudjet bilan 3500 ga yaqin xodimni ish bilan ta’minlagan.

Yuqorida ta’kidlanganidek, bu ikki tashkilotning yopilishi orqasidan turli qarama-qarshi fikrlar yuzaga keldi. Xususan, “Sovuq urush” davrida ilk translatsiyani Sovet Ittifoqiga amalga oshirgan sobiq “Ozodlik radiosi”ning sobiq rahbari Stiven Kapus bu qaror “Amerikaning dushmanlariga ulkan sovg‘a” bo‘lganini aytdi. Hozirgi prezidenti va bosh direktori Bey Fen qarorni “diktatorlar va mustabidlarga, ayniqsa, Xitoy kommunistik partiyasiga mukofot” deb atadi.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❗️ Tramp farmoni bilan “Amerika Ovozi” va “Ozodlik radiosi”ni moliyalashtirish to‘xtatildi

Prezident Donald Tramp AQSh Global media agentligi (USAGM)ni qisqartirish to‘g‘risida farmon imzolagach, «Amerika ovozi» va «Ozod Yevropa/Ozodlik radiosi»ning kelajagi so‘roq ostida qoldi. “Amerika Ovozi” xodimlariga keyingi ogohlantirishgacha pullik ta’tilga chiqarilgani haqida xabar berildi.

“Amerika Ovozi” direktori Maykl Abramovitzning aytishicha, 1300 ga yaqin xodim ma'muriy ta'til haqida ogohlantiruvchi xat olgan. "Afsonaviy "Amerika Ovozi" 83 yil ichida birinchi marta jim qoldi", - deb yozadi u.

"Amerika Ovozi islohotga muhtoj va bu yo'nalishda qadamlar tashlangan. Ammo bugungi harakatlar “Amerika Ovozi”ning hayotiy missiyasini bajarishiga to‘sqinlik qiladi. Amerikaning Eron, Xitoy va Rossiya kabi dushmanlari AQShni obro'sizlantirish uchun turli yolg'onlar yaratish uchun milliardlab dollar sarflayotganda, bu missiya ayniqsa muhimdir”, deb qo'shimcha qilgan Abramowitz.

Abramovits shuningdek, barcha xodimlarga mehnatlari uchun minnatdorchilik bildirib, avtoritar rejimlar hukm surgan, jurnalistika bilan erkin shug‘ullanish imkoniga ega bo‘lmagan mamlakatlardan kelgan “Amerika Ovozi” jurnalistlari ko‘pligini ta’kidlagan.

Xalqaro jurnalistik tashkilotlar, jumladan, “Chegara bilmas muxbirlar” ham “Amerika Ovozi”ni himoya qilib, Trampning qarori “butun dunyo boʻylab matbuot erkinligiga tahdid solayotgani va Amerikaning maʼlumotlarning erkin oqimini qoʻllab-quvvatlash boʻyicha 80 yillik saʼy-harakatlarini bekor qilishini” taʼkidlagan edi.

Amerika Qo'shma Shtatlarining Global Media agentligi Amerikaning beshta xorijiy radioeshittirish tarmoqlarini, jumladan Ozod Yevropa/Ozodlik radiosi va Amerika Ovozi radiosini nazorat qiladi. Ikkala tuzilma ham Rossiyada "xorijiy agentlar" deb e'lon qilingan va "Ozodlik" radiosi ham "nomaqbul tashkilotlar" ro'yxatiga kiritilgan.

Shanba kuni USAGM Ozod Osiyo va Ozod Yevropa/Ozodlik radiosiga agentlik media platformalarni moliyalashtirishni darhol to‘xtatishi haqida xabar berdi. “Ozod Osiyo” radiosi Xitoy propagandasiga qarshi kurashda hukumatning asosiy vositalaridan biri bo‘lib kelgan.

POLITICO juma kuni xabar berishicha, RFA kelgusi haftada ba'zi xodimlarni ish haqi to'lanmagan ta'tilga chiqarishni boshlashi kutilmoqda.

Shanba kuni e'lon qilingan bayonotda RFE bosh direktori Stiven Kapus agentlikni moliyalashtirishning to‘xtatilishi "Amerika dushmanlari uchun katta sovg'a bo'ladi", deb yozdi. “Moskva va Minskdagi avtokratlar, Eron oyatullolari, Xitoyning kommunistik yetakchilari Ozodlik radiosining 75 yildan so‘ng o‘limini nishonlaydi. Agar biz raqiblarimizga g‘alaba qozonishlariga imkon bersak, ular kuchliroq bo‘ladi, Amerika esa zaiflashadi”, degan Kapus.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❔ Kuniga bitta aspirin saraton kasalligini to‘xtata oladimi?

O‘nlab yillar davomida aspirindan universal og‘riq qoldiruvchi vosita sifatida foydalanib kelingan. Yangi tadqiqotlar u saraton kasalligiga qarshi kurashda ham yordam berishini ko‘rsatmoqda.

Oldingi tadqiqotlar aspirinni qabul qilish va saratondan omon qolish o‘rtasidagi bog‘liqlikni ko‘rsatgan bo‘lsa-da, o‘tgan hafta Nature jurnalida chop etilgan maqola buning sababini tushuntiradi. Biroq, mutaxassislar aspirin ichki qon ketish kabi nojo‘ya ta’sirlarni keltirib chiqarishi mumkinligi haqida ham ogohlantiradi.

❓Xo‘sh, aspirin qanday qilib saraton tarqalishining oldini oladi? Va bu kelajakdagi davolanish usullariga ta’sir qiladimi?

So‘nggi tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, keng tarqalgan og‘riq qoldiruvchi vosita bo‘lgan aspirin saraton kasalligining tarqalishini oldini olishga yordam beradi, ammo bu kasallikning barcha turlari uchun bir xil darajada samarali bo‘ladimi yoki yo‘qmi aniq emas.

Tadqiqotchilar bu ta’sirni o‘nlab yillar davomida o‘rganishdi. 1988-yilda nashr etilgan birinchi klinik sinov shuni ko‘rsatdiki, aspirinni muntazam iste’mol qilish kolorektal saraton xavfini sezilarli darajada kamaytiradi, ammo buning asosiy sababi noaniq bo‘lib qolmoqda.

Kembrij universitetining yangi tadqiqoti bu haqida ko‘proq ma’lumot beradi. U aspirinning metastaza deb ataladigan saraton kasalligining tarqalishini oldini olish mexanizmini ochib berdi.

Metastaza saraton kasalligidan o‘limning aksar sababidir, chunki saraton hujayralari asl o‘simtadan ajralib, tananing boshqa qismlarida o‘zini o‘rnatishga harakat qiladi.

Ushbu “adashib yuruvchi” saraton hujayralari nazoratdan chiqib ketganda, aspirin tananing tabiiy kurashish qobiliyatini kuchaytiradi va saraton hujayralarining boshqa organlarga kirib kelishining oldini oladi.

❓Aspirin saraton tarqalishini qanday oldini oladi?

Aspirinning saraton kasalligiga qanday ta’sir qilishini tushunishning kaliti tananing immunitet tizimida - infeksiyalar, kasalliklar va zararli mikroorganizmlardan himoya qiluvchi hujayralar va oqsillarning murakkab tarmog‘ida yotadi.

Saraton hujayralari o‘simtadan ajralib chiqqanda, ular qon oqimiga kiradi, bu yerda immunitet tizimi, xususan, T-hujayralari deb nomlanuvchi oq qon hujayralari (leykositlar) - odatda ularni ovlaydi va yo‘q qiladi. Biroq, trombositlar - qon ivishiga yordam beradigan qondagi hujayralarning mayda bo‘laklari - bu jarayonga xalaqit berishi mumkin.

Saraton trombositlarni o‘z foydasiga ishlatadi, bu jarohat paytida ko‘rinadigan javobga o‘xshash reaksiyani keltirib chiqaradi. Trombositlar erkin suzuvchi saraton hujayralarini aniqlaganda, ular qon ketishini to‘xtatish uchun yarani qoplagandek, ularni yopishga shoshilishadi.

Bu immunitet tizimining saraton hujayralarini tanib olish va hujum qilishini qiyinlashtiradigan himoya to‘siqni yaratadi. Bundan tashqari, trombositlar T-hujayralarini bostiruvchi signallarni chiqaradi va ularning vazifalarini bajarishiga to‘sqinlik qiladi.

Aspirin trombositlar immun faolligini bostirish uchun foydalanadigan molekula ishlab chiqarishni kamaytirish orqali saraton kasalligining immun tizimini aldashga urinishlariga to‘sqinlik qiladi. Trombositlar zaiflashganda, T-hujayralari yangi o‘smalarni hosil qilishdan oldin saraton hujayralarini tanib olish va yo‘q qilish qobiliyatini tiklaydi.

❓Aspirinni saraton kasalligiga qarshi qanday ishlatish mumkin?

Tadqiqot shuni ko‘rsatadiki, aspirinni o‘smalarni jarrohlik yo‘li bilan olib tashlash kabi amaliyotlardan keyin foydalanish mumkin.

Buning sababi shundaki, ba’zi saraton hujayralari o‘simtadan tashqariga tarqalib, tananing boshqa qismlariga joylasha boshlagan bo‘lishi mumkin. Kichkina saraton hujayralari yangi joylarga kirib, keyinchalik o‘smaga aylanishi mumkin bo‘lgan metastaza deb ataladigan bu jarayon "urug‘lanish" deb ataladi.

Biroq, mutaxassislar aspirinni qo‘shimcha tadqiqotlarsiz saraton kasalligini davolash sifatida ko‘r-ko‘rona ishlatishdan ogohlantiradilar.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

🇱🇷 Tramp 43 davlat fuqarolarining AQSHga kirishini cheklamoqchi

AQSH prezidenti Donald Tramp ma’muriyati 43 davlat fuqarolari uchun AQSHga kirishga cheklovlar joriy etish imkoniyatini ko‘rib chiqmoqda, 11 davlat fuqarolariga esa kirish butunlay taqiqlanadi. Bu haqda Amerikaning The New York Times gazetasi 15-mart kuni xabar berdi.

Amerika diplomatik va xavfsizlik idoralari tomonidan tayyorlangan “qizil” ro‘yxatga ko‘ra, quyidagi 11 davlat fuqarolari uchun AQSHga kirish butunlay taqiqlanadi: Afg‘oniston, Butan, Kuba, Eron, Liviya, Shimoliy Koreya, Somali, Sudan, Suriya, Venesuela va Yaman.

10 ta davlatga, jumladan Rossiyaga nisbatan qisman cheklovlar joriy etiladi va 22 davlatga “nuqsonlar”ni tuzatish uchun 60 kun beriladi.

Fuqarolari Qo‘shma Shtatlarga kirishlari cheklangan, ammo taqiqlanmagan 10 ta davlatning "to‘q sariq" ro‘yxatiga Belarus, Eritreya, Gaiti, Laos, Myanma, Pokiston, Rossiya, Serra-Leone, Janubiy Sudan va Turkmaniston kirgan.
Ushbu ro‘yxatdagi fuqarolar viza olish uchun shaxsan suhbatdan o‘tishlari ham talab qilinadi. Bu davlatlarning tadbirkorlari va badavlat fuqarolari AQSHga kirishlari mumkin bo‘lsa ham, biroq turistik yoki immigrasion vizaga ega fuqarolar kira olmaydi.

22 davlatdan iborat "sariq" ro‘yxatga aniqlangan kamchiliklarni tuzatish uchun 60 kun beriladigan davlatlar kiritilgan. Agar ularni tuzatmasalar, ular boshqa – "qizil" yoki "to‘q sariq" ro‘yxatlarga o‘tkaziladi. “Kamchiliklar” deganda fuqarolar ma’lumotlari, pasport berish jarayoni bilan bog‘liq xavfsizlik masalalari va hokazolar bo‘yicha AQSH bilan yetarli darajada hamkorlik qilinmaganligi tushuniladi.

🔗 Loyihaga ko‘ra, “sariq” ro‘yxatga quyidagilar kiradi: Angola, Antigua va Barbuda, Benin, Burkina-Faso, Kambodja, Kamerun, Kabo-Verde, Chad, Kongo Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Dominika, Ekvatorial Gvineya, Gambiya, Liberiya, Malavi, Mali, Mavritaniya, Sent-Kits va Nevis, Sent-Lyusiya, San-Tome va Prinsipi, Vanuatu hamda Zimbabve.

Tramp 20-yanvar kuni lavozimga kirishgach, Davlat departamentidan “ma’lumotlarni tekshirish ishonchsiz bo‘lgan davlatlar fuqarolarini qabul qilishni qisman yoki to‘liq to‘xtatib turish uchun malakatlar ro‘yxatini tuzishni talab qiluvchi farmoyishni imzoladi.

Manbalarning ta’kidlashicha, ro‘yxat Davlat departamenti tomonidan bir necha hafta oldin tuzilgan va Oq uyga taqdim etilishidan oldin o‘zgartirilishi mumkin.

Amaldagi vizaga ega mamlakatlar fuqarolari taqiqdan ozod qilinadimi yoki ularning vizalari bekor qilinadimi, hozircha aniq emas. Shuningdek, ma’muriyat grinkard bilan qaytgan va AQSHda doimiy yashash huquqiga ega bo‘lganlarni yangi cheklovlardan ozod qilmoqchimi yoki yo‘qligi ham noma’lum.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

🚖 Dunyo shaharlarida jamoat transporti

Jamoat transporti shahar aholisi va mehmonlarining samarali harakatlanishini ta’minlash, yo‘l infratuzilmasi yukini kamaytirish va atrof-muhitga salbiy ta’sirni kamaytirishda muhim hissasi bor. Jamoat transportining turli turlari orasida metro va tramvay o‘zining sig‘imi, tezligi va ekologik tozaligi bilan alohida o‘rin tutadi. Ushbu maqolada biz metro va tramvay tizimlari yuqori rivojlanish darajasiga erishgan va eng yaxshilaridan biri sifatida tan olingan dunyodagi sakkizta shaharni ko‘rib chiqamiz.

⏺1. Gonkong

Gonkong jamoat transporti tizimi bir necha bor dunyodagi eng yaxshilaridan biri sifatida tan olingan. Gonkong metrosi (MTR) o‘zining aniqligi, tozaligi va samaradorligi bilan mashhur. U shaharning asosiy hududlarini qamrab oladi va ular o‘rtasida tezkor sayohatni ta’minlaydi. "Ding Ding" nomi bilan tanilgan tramvay tizimi 1904-yildan beri ishlaydi va dunyodagi eng eskilaridan biri hisoblanadi. U nafaqat transport vositasi, balki tarixiy ahamiyati va o‘ziga xos dizayni bilan sayyohlik maskani hamdir. Tadqiqotlarga ko‘ra, Gonkong aholisining 92 foizi jamoat transportiga ijobiy baho beradi.

⏺2.Syurix

Syurix tramvay tizimi Yevropadagi eng yaxshilaridan biri hisoblanadi. U 13 ta shahar marshrutlarini o‘z ichiga oladi va Shveytsariyadagi eng katta yo‘nalish hisoblanadi. Tramvay tarmog‘ining uzunligi 113,1 km, yo‘l eni esa 1000 mm. Syurix tramvaylari o‘zining aniqligi va muntazamligi bilan mashhur bo‘lib, ularni ko‘plab shahar aholisi uchun asosiy transport turiga aylantirgan. Bundan tashqari, Syurix o‘z tramvay tarmog‘ini boshqa jamoat transporti turlari bilan faol ravishda uyg‘unlashtiradi, qulay transferlar va yagona tariflarni ta’minlaydi.

⏺ 3. Stokgolm

Stokgolm jamoat transporti tizimiga metro (Tunnelbana), tramvaylar, avtobuslar va shaharlararo poyezdlar kiradi. Stokgolm metrosi shaharning ko‘p qismini va uning atrofini qamrab oluvchi uchta asosiy yo‘nalishdan iborat. Stokgolm metrosining o‘ziga xos jihati uning san’at asarlari bilan bezatilgan bekatlari bo‘lib, uni nafaqat transport vositasi, balki madaniy maskanga ham aylantiradi. Stokgolm tramvay tarmog‘i ham kengayib bormoqda, bu markaziy hududlar va shahar atrofi o‘rtasidagi aloqani ta’minlaydi. Tadqiqotlarga ko‘ra, Stokgolm jamoat transporti rivojlanishi bo‘yicha dunyoda uchinchi o‘rinda turadi.

⏺4. Singapur

Singapurning Mass Rapid Transit (MRT) tizimi samaradorligi, tozaligi va xavfsizligi bilan mashhur. Metro shaharning asosiy hududlarini qamrab oladi va kengayishda davom etmoqda, yangi hududlar va shahar atrofi bilan bog‘lanishni ta’minlaydi. Singapurning tramvay tizimi 1962-yilda yopilgan, ammo shahar avtobuslarning keng tarmog‘i va MRT tizimi bilan integratsiyalangan, qulay transferlar va yagona tariflarni ta’minlaydigan yengil temir yo‘l tranziti (LRT) tizimi bilan qoplanadi. Singapur eng yaxshi jamoat transportiga ega shaharlar bo‘yicha dunyoda to‘rtinchi o‘rinda turadi.

⏺5. Xelsinki

Xelsinki jamoat transporti metro, tramvay, avtobus va shahar atrofidagi poyezdlarni o‘z ichiga oladi. Shahar tramvay tarmog‘i dunyodagi eng eski tarmoqlardan biri bo‘lib, markaziy hududlar va shahar atrofini qamrab oluvchi 11 ta yo‘nalishga ega. Xelsinki metrosi shaharning sharqiy va g‘arbiy qismlari o‘rtasidagi aloqani ta’minlovchi shoxlari bo‘lgan bitta chiziqdan iborat. Turli transport turlarining yuqori darajadagi integratsiyasi va yagona to‘lov tizimi shahar bo‘ylab harakatlanishni qulay va tez qiladi. Xelsinki jamoat transporti reytingi bo‘yicha dunyoda beshinchi o‘rinda turadi.

⏺6. Oslo

Oslo jamoat transporti metro (T-bane), tramvaylar, avtobuslar va shaharlararo poyezdlardan iborat. Oslo metrosi markaziy hududlarni va shahar atrofini qamrab olgan beshta liniyadan iborat. Tramvay tarmog‘i shaharning markaziy hududlari orqali o‘tadigan va boshqa transport turlariga qulay o‘tkazmalarni ta’minlaydigan oltita yo‘nalishni o‘z ichiga oladi. Oslo eng yaxshi jamoat transporti tizimiga ega shaharlar bo‘yicha dunyoda oltinchi o‘rinda turadi.

Batafsil

"Erkin millat bo‘lish uchun tolerantroq bo‘lishimiz kerak emasmi?" – Kamoliddin Rabbimov jamiyatdagi Xitoy fobiyasi haqida


O‘zbekistonda Xitoydan qo‘rqish, "xitoyfobiya" – noproporsional ravishda katta. Biz, O‘zbekiston – dunyodagi eng ihotalangan davlatmiz. Dunyo dengizlariga chiqish uchun O‘zbekiston kamida ikki davlatdan o‘tishi kerak. Birinchi ma’muriyat davrida biz faqat fobiyalar bilan yashadik. O‘zimizni saqlash hissiyoti total izolyatsionizm bilan chegaradosh darajaga borib qolayapti. Milliy psixologiyamizda ham izolyatsionizm va fobiyalar juda kuchli.

Yevropada yuz minglab turk va arab "kebab"lari bor, Fransiyada har bir shaharda kamida 2-3 xitoy restorani bor. Parijning katta rayoni "aziatik" (osiyoliklar/xitoy) kvartali deyiladi. AQSHda "chaynataunlar" tiqilib yotibdi. AQSHga o‘qishga kelayotgan xorijiy studentlarning yarmiga yaqini – xitoyliklar. Ancha konservativ bo‘lgan arab davlatlarida xitoy, hind va boshqa davlat va millat bizneslari, vakillari jon boshiga ancha ko‘p.

Bundan keyin global bog‘liqlik. Bir tomondan o‘zlikni saqlash, yutilmaslik, boshqa tomondan iqtisodiy rivojlanish, sarmoyalar va madaniy hamkorlik o‘rtasida muvozanat bo‘lishi kerak. Agar ihotalanish ustun bo‘lsa ham – yutqazamiz, agar pozitsiyalarni berib qo‘ysak ham... Toshkent parkida xitoyliklar tomonidan hech qanday siyosiy yoki madaniy targ‘ib bo‘lmagan. Bu – sport mashg‘uloti edi. Sal kengroq bo‘laylik. AQSHdagi Oq uy oldida har kuni hohlagan davlat vakillari o‘z bayroqlari va transparantlari bilan namoyish qilish mumkin. Parijni Bastiliya maydoni yoki Yaponiya, Koreya, Germaniya va Britaniyada ham.

Hindiston o‘zining hindlari uchun Toshkentta bitta butxona ochishni so‘raydi. "Endi shu butxona yetishmayotgan edi..." deymiz. Hindistonning o‘zida 300 mingdan ortiq masjid bor. Bizga investor kelmaydi deymiz. Gaz sektorimizga Yevropa va AQSH kelmaydi – ular uchun bu loyihalar juda kichik va kam daromadli. Ruslar kelsa – dod deymiz. Xitoy kelsa va bitta sport yugurishi qilsa – yana qo‘rqamiz... Erkin millat bo‘lish uchun va boshqa joylarda ham o‘z haq-huquqlarimizni himoya qila olishimiz uchun – adolatli, malakali va tolerantroq bo‘lishimiz kerak emasmi?!

Kamoliddin Rabbimov, siyosatshunos

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

🏦 T-Bankdan arzon va qulay aviachiptalar!

🟡T-Bank saytida aviachiptalar 7% gacha keshbek bilan.
🟡Arzon chiptalarni qo'ldan chiqarmang. Hozir T-Bank saytida rasmiylashtiring va keyinroq to'lang.
🟡40 000 rublgacha bo'lgan chiptalar uchun 4 ga bo'lib to'lash imkoniyati.
🟡500 000 rublgacha bo'lgan chiptalar uchun "rassrochka". T-Bank saytida boshlang'ich to'lovsiz 12 oygacha muddat.

✨Chipta sotib olish⬇️
https://partners.tbank.ru/click/6f4e4da3-27f8-40ad-ac23-331db96e681b

📞 Keshbek olish uchun Black kartasini rasmiylashtiring ⬇️
https://partners.tbank.ru/click/0782c2f6-df7e-41fb-88e8-325119355fed

«Реклама. АО «ТБанк», ИНН 7710140679, лицензия ЦБ РФ №2673»

📊 O‘zbekiston aholisi 105 yilda 4 milliondan 37 milliongacha ko‘paydi – demografik statistika

O‘zbekiston Milliy statistika qo‘mitasi mamlakatning so‘nggi 105 yildagi demografik holatiga oid ma’lumotlarni e’lon qildi. Bu ma’lumotlarga ko‘ra, 1920-yilda hozirgi O‘zbekiston hududida atigi 4,4 million kishi yashagan. O‘tgan asrda aholi soni 8 barobardan ortiq o‘sib, 2024-yilda 37,5 million kishiga yetdi. Ushbu o‘sish tarixiy, ijtimoiy va iqtisodiy omillar natijasidir.

So‘nggi yillarda O‘zbekistonda aholi soni barqaror o‘sib bormoqda. Agar 2020-yilda aholi soni 33,9 million kishini tashkil etgan bo‘lsa, 2024-yilga borib bu ko‘rsatkich 3,6 millionga oshdi. Gender balansi deyarli tengligicha qolmoqda: aholining 50,4 foizi erkaklar (18,9 million) va 49,6 foizi ayollar (18,6 million). Shahar aholisi qishloq aholisidan bir oz ko‘proq: 51% (19,1 million) shaharlarda, 49 foizi (18,4 million) qishloq joylarda yashaydi.

👥 2024-yilda mamlakatimizda 926,4 ming bola tug‘ildi, bu o‘tgan yilga nisbatan 3,7 foizga kam.

🔗 Tarixiy ma’lumotlar shuni ko‘rsatadiki, so‘nggi 100 yil ichida O‘zbekiston aholisi o‘sishning bir necha bosqichlarini boshidan kechirgan. 1920-yilda, turli notinchliklar va fuqarolar urushidan keyin mamlakatda atigi 4,4 million kishi yashagan. 1990-yilga kelib, SSSR parchalanishi arafasida aholi soni 20,2 millionga, 2000-yilga kelib esa 24,5 millionga ko‘paydi. 21-asrda o‘sish sur’ati yuqoriligicha qoldi: 2010-yilda aholi soni 28 millionga, 2020-yilda esa 33,9 million kishiga yetdi.
Aholining o‘sishiga sabab bo‘luvchi asosiy omillar tug‘ilishning an’anaviy yuqoriligi, tibbiy xizmat sifatining yaxshilanishi va chaqaloqlar o‘limining kamayishi hisoblanadi.

Aholi sonining o‘sishi mamlakat rivojlanishi uchun ham imkoniyatlar, ham muammolarni keltirib chiqaradi. Bir tomondan, mehnatga layoqatli aholi ulushining oshishi iqtisodiy o‘sish va iste’mol bozorining kengayishiga yordam beradi. Boshqa tomondan, bu ta’lim, sog‘liqni saqlash, uy-joy infratuzilmasini qurish va yangi ish o‘rinlari yaratishga katta miqdorda sarmoya kiritishni talab qiladi.

Migratsiya mamlakatdagi demografik vaziyatga ham ta’sir qiladi. O‘zbekiston mintaqadagi, xususan, Rossiya va Qozog‘istonga mehnat muhojirlarini yetkazib beruvchi eng yirik davlatlardan biri hisoblanadi. Bu pul o‘tkazmalari orqali ma’lum iqtisodiy foyda keltirsa-da, balki malakali ishchi kuchining chiqib ketishiga olib keladi. Qishloqdan shaharga ichki migratsiya ham aholining taqsimlanishi va hududiy rivojlanishiga ta’sir qiladi.

Aholi o‘sish sur’atlari bo‘yicha O‘zbekiston mintaqaning ko‘plab davlatlaridan oldinda. Masalan, Qozog‘iston va Qirg‘izistonda aholi o‘sish sur’ati pastroq, bu esa tug‘ilish va migratsiyadagi farqlar bilan bog‘liq. Shu bilan birga, O‘zbekiston rivojlangan mamlakatlarga nisbatan yuqori o‘sish sur’atlarini ko‘rsatmoqda, chunki bu mamlakatlarda aholi qarib, tug‘ilish kamayib bormoqda.

Aholi sonining o‘sishi mamlakatdagi ekologik vaziyatga qo‘shimcha bosim yaratadi. Resurslar, ayniqsa, suv iste’molining ortishi, shuningdek, chiqindilarni utilizatsiya qilish masalalari tobora dolzarb bo‘lib bormoqda. O‘zbekiston hukumati ushbu muammolarni hal qilish, jumladan, ekologik standartlarni joriy etish va yashil energiyani rivojlantirish choralarini ko‘rmoqda.

🔗 Taxminlarga ko‘ra, 2050-yilga borib O‘zbekiston aholisi 50 million kishidan oshishi mumkin. Biroq, o‘sish sur’ati tug‘ilishning pasayishi va aholining yosh tarkibining o‘zgarishi tufayli sekinlashishi ehtimoli ham bor. Keksa odamlar sonining o‘sishi kuzatilayotgani ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash va sog‘liqni saqlash tizimini rivojlantirishni talab qiladi.

O‘zbekiston aholisining o‘sishi iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish uchun yangi imkoniyatlar ochadi, shu bilan birga demografik jarayonlarni boshqarishga kompleks yondashishni ham talab qiladi. Ushbu o‘zgarishlarga muvaffaqiyatli moslashish mamlakatning barqaror rivojlanishini ta’minlash va barcha fuqarolarning hayot sifatini oshirish imkonini beradi.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

🎤 “Markaziy Osiyo davlatlari o‘zaro vizasiz rejimni, boshqa davlatlardan kelgan mehmonlar uchun esa yagona vizani joriy etish jarayonini boshlashi kerak...” – Prezident Sadir Japarov

1924-yildan 101-yil o‘tib Qirg‘iziston va Tojikiston o‘rtasidagi chegara masalasi nihoyat hal qilindi. Erishilgan kelishuv nafaqat ikki qo‘shni davlat o‘rtasidagi uzoq yillik kelishmovchilikni yo‘qotibgina qolmay, balki mintaqadagi barcha davlatlar nihoyat o‘z chegaralarini belgilab olgan yangi tartib o‘rnatadi.

Mutaxassislarning ta’kidlashicha, ushbu voqeani tarixiy deb hisoblash mumkin, chunki mintaqada uzoq muddatli barqarorlik va tinchlik uchun poydevor endigina qo‘yildi.

Qirg‘iziston prezidenti Sadir Japarov Markaziy Osiyo davlatlari o‘rtasida vizasiz rejim joriy etish va xorijlik sayyohlar uchun yagona viza yaratishni taklif qildi. Ushbu viza xuddi Yevropadagi Shengen vizasi kabi mintaqa bo‘ylab erkin harakatlanish imkonini beradi.

“Endi Markaziy Osiyo davlatlari o‘zaro vizasiz, boshqa mamlakatlardan kelgan mehmonlar uchun esa Shengen vizasiga o‘xshash mintaqaning barcha mamlakatlari bo‘ylab erkin harakatlanish imkonini beruvchi yagona viza rejimni joriy etish jarayonini boshlash lozim”, — deyiladi Facyebook postida.

💬 Bitimni ratifikatsiya qilish va ochiq muloqot

19-mart kuni Qamchibek Qidirshayevich kelishuvni ratifikatsiya qilish uchun Jogorku Keneshga taqdim etadi. Hozircha Qirg‘iziston rasmiylari hujjat tafsilotlarini oshkor etmagan. Ammo kelishuvning barcha jihatlari endi parlament majlisida batafsil tushuntiriladi.

Qirg‘iziston hukumati jamoatchilik va siyosatchilarni konstruktiv muloqotga chaqiradi. Ommaviy axborot vositalari vakillari, fuqarolik faollari, siyosatchilar nafaqat o‘z fikr-mulohazalarini bildirish, balki atroflicha va to‘g‘ri javob olish uchun o‘zlarini qiziqtirgan savollarni berish taklif etiladi. Muhokama populizm va siyosiy manipulyasiyalarsiz o‘tishi muhim deb hisoblanmoqda.

So‘nggi o‘n yilliklarda, hukumat ta’kidlaganidek, Qirg‘izistonda siyosiy mashhurlik ko‘pincha real harakatlarga emas, balki baland ovozda aytiladigan bayonotlarga bog‘liq bo‘lgan noqulay tendensiya yuzaga keldi. Biroq, eng muhim davlat masalalari hal etilayotgan bugungi kunda yondashuv oqilona va muvozanatli bo‘lishi kerak.

👥 Aholini ko‘chirish va davlat kafolatlari
|
Shartnomada ayrim chegaradosh qishloqlar aholisini, jumladan, Dostuk aholisini ko‘chirish ko‘zda tutilgan. Qirg‘iziston rasmiylariga ko‘ra, bu chegarani aniq belgilash va kelajakda uni qo‘riqlashni soddalashtirish uchun zarur choradir.
Qirg‘iziston ko‘chirilganlarni yangi uy-joy bilan ta’minlash majburiyatini oladi va alohida aholi punktlari manfaatlari davlat ustuvorligidan ustun bo‘lmasligini ta’kidlaydi.

O‘tgan 30 yil ichida Qirg‘iziston va Tojikiston o‘rtasidagi chegaradagi mojarolarda minglab odamlar halok bo‘ldi. Endi kelishuv imzolanishi bilan tomonlar bu fojiali davr o‘tmishda qolishiga, yangi avlodlar tinchlik va barqarorlikda yashashiga umid qilmoqda.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube