#longread
Har kuni eski menimning bir qismi o’lib, yangi men tug’ilajak
Yunon mifalogiyasini o’qigan kimsa borki, Tesey nomiga duch kelgan. Qahramonliklari haqida boshqa payt so’ylab bergum, hozir esa yigitcha bilan bog’liq paradoks xususida mushohada qilgaymiz. Voqea quyidagicha:
Teseyning kemasi bo’lib, uzoq safardan qaytayotgan bo’ladi. Vaqtlar o’tib, kema dengiz to‘lqinlarining shiddati va shamollar ta’sirida eskira boshlaydi. Shu sababli, uning yaroqsiz qismlari yangilariga almashtiriladi. Jarayon davom etib, yillar o’tgani sayin kemaning barcha qismlari almashtirilaveradi va kun kelib eski qismlaridan hech narsa qolmaydi. Aynan shu joyiga kelganda mantiqiy savol paydo bo’ladi: kema hali ham Teseyning kemasi bo‘lib qolaveradimi yoki mutlaqo yangi kema paydo bo‘ldimi ?
Tushunarliroq bo’lishi uchun, bu hikoyani odamga bog‘laylik. Bir necha yillar oldin sevimli filming “Qaynonasini zo’rlagan kuyov” bo‘lgan, hozir esa Kristofer Nolanning filmlaridan zavq olib yuribsan. Ayonki, fikrlaring o’zgargan. Shaxsiyat ham xuddi o‘sha kemaga o‘xshaydi: yillar o‘tishi bilan bizning qarashlarimiz, didimiz, qadriyatlarimiz tashqi ta’sirlar natijasida o‘zgarib boradi.
Xo’sh, bolalikdagi sen bilan hozirgi sen bir xil emas ekansan, unda savol tug‘iladi: hali ham aynan o’sha odammisan ? (bilaman, hikoyamiz biroz tushunarsiz davom etyapti - bu vaqtinchalik).
…ertalab uyg‘onib, kechagiga qaraganda biroz boshqacha odamga aylanasan. O‘qigan kitoblaring, ko‘rgan filmlaring, tinglagan musiqalaring seni har kuni ozgina bo‘lsa ham o‘zgartirib boradi. Demak, bugungi sen kechagi senga o‘xshab ketishi mumkin, lekin u aynan kechagi sen emas.
Shu bilan yakunlanmaydi. Tesey paradoksida yana bir savol o’rtaga tashlangan: Agar eski kemaning barcha taxtalarini yig‘ib, undan yangi kema yasashsa, qaysi biri haqiqiy Tesey kemasi bo‘ladi ? Eski taxtalardan tiklanganmi yoki asta-sekin yangilangan kemami ?
Ya’ni sening eski fikrlaring va qarashlaring qayerga ketadi ? Agar bugunga kelib, ilgari ishonadigan narsalaringdan voz kechgan bo’lsang, o‘zgacha inson bo‘lib qolasanmi ? Yoki o‘zgarish jarayoni shaxsiyatning tabiiy qismi bo‘lib, sen hamon o‘sha odamligingni saqlab qolasanmi ? Javob yo‘q. Shuning uchun ham bu paradoks.
Shaxsiyat bu doimiy yangilanish jarayoni. Har kuni eski “sen”ning bir qismi o‘lib, yangi “sen” tug‘iladi. Fikrlar, qarashlar, tushunchalar doim o‘zgarib boradi. Sen har kuni “yangilangan” bo‘lasan, lekin shunga qaramay, hanuz “sen”ligingni saqlab qolasan. Demak, insonning fikrida mahkam turishi ham – absurd. U o’zgarishi mumkin va bu tabiiy. Uch daqiqa oldingi Karl va bu postni o’qigan Karl umuman boshqa-boshqa odamlar.
@vasilbro
Har kuni eski menimning bir qismi o’lib, yangi men tug’ilajak
Yunon mifalogiyasini o’qigan kimsa borki, Tesey nomiga duch kelgan. Qahramonliklari haqida boshqa payt so’ylab bergum, hozir esa yigitcha bilan bog’liq paradoks xususida mushohada qilgaymiz. Voqea quyidagicha:
Teseyning kemasi bo’lib, uzoq safardan qaytayotgan bo’ladi. Vaqtlar o’tib, kema dengiz to‘lqinlarining shiddati va shamollar ta’sirida eskira boshlaydi. Shu sababli, uning yaroqsiz qismlari yangilariga almashtiriladi. Jarayon davom etib, yillar o’tgani sayin kemaning barcha qismlari almashtirilaveradi va kun kelib eski qismlaridan hech narsa qolmaydi. Aynan shu joyiga kelganda mantiqiy savol paydo bo’ladi: kema hali ham Teseyning kemasi bo‘lib qolaveradimi yoki mutlaqo yangi kema paydo bo‘ldimi ?
Tushunarliroq bo’lishi uchun, bu hikoyani odamga bog‘laylik. Bir necha yillar oldin sevimli filming “Qaynonasini zo’rlagan kuyov” bo‘lgan, hozir esa Kristofer Nolanning filmlaridan zavq olib yuribsan. Ayonki, fikrlaring o’zgargan. Shaxsiyat ham xuddi o‘sha kemaga o‘xshaydi: yillar o‘tishi bilan bizning qarashlarimiz, didimiz, qadriyatlarimiz tashqi ta’sirlar natijasida o‘zgarib boradi.
Xo’sh, bolalikdagi sen bilan hozirgi sen bir xil emas ekansan, unda savol tug‘iladi: hali ham aynan o’sha odammisan ? (bilaman, hikoyamiz biroz tushunarsiz davom etyapti - bu vaqtinchalik).
…ertalab uyg‘onib, kechagiga qaraganda biroz boshqacha odamga aylanasan. O‘qigan kitoblaring, ko‘rgan filmlaring, tinglagan musiqalaring seni har kuni ozgina bo‘lsa ham o‘zgartirib boradi. Demak, bugungi sen kechagi senga o‘xshab ketishi mumkin, lekin u aynan kechagi sen emas.
Shu bilan yakunlanmaydi. Tesey paradoksida yana bir savol o’rtaga tashlangan: Agar eski kemaning barcha taxtalarini yig‘ib, undan yangi kema yasashsa, qaysi biri haqiqiy Tesey kemasi bo‘ladi ? Eski taxtalardan tiklanganmi yoki asta-sekin yangilangan kemami ?
Ya’ni sening eski fikrlaring va qarashlaring qayerga ketadi ? Agar bugunga kelib, ilgari ishonadigan narsalaringdan voz kechgan bo’lsang, o‘zgacha inson bo‘lib qolasanmi ? Yoki o‘zgarish jarayoni shaxsiyatning tabiiy qismi bo‘lib, sen hamon o‘sha odamligingni saqlab qolasanmi ? Javob yo‘q. Shuning uchun ham bu paradoks.
Shaxsiyat bu doimiy yangilanish jarayoni. Har kuni eski “sen”ning bir qismi o‘lib, yangi “sen” tug‘iladi. Fikrlar, qarashlar, tushunchalar doim o‘zgarib boradi. Sen har kuni “yangilangan” bo‘lasan, lekin shunga qaramay, hanuz “sen”ligingni saqlab qolasan. Demak, insonning fikrida mahkam turishi ham – absurd. U o’zgarishi mumkin va bu tabiiy. Uch daqiqa oldingi Karl va bu postni o’qigan Karl umuman boshqa-boshqa odamlar.
@vasilbro