#hamshiralik #ikkinchi
115-Savol: Anemiyaning sabablari nima?
Anemiya – bu organizmda qizil qon hujayralari (eritrotsitlar) yoki gemoglobin miqdorining pasayishi bilan tavsiflanadigan holat. Gemoglobin kislorod tashishda asosiy rol o‘ynaydi, shuning uchun uning kamligi turli tizimlarning kislorod bilan ta’minlanishida yetishmovchilikka olib keladi. Anemiyaning sabablari turli xil bo‘lib, ular quyidagicha tasniflanadi:
1. Qon yo‘qotish (gemorragik sabablar):
• O‘tkir qon yo‘qotish:
o Travma yoki jarohatlar natijasida ko‘p miqdorda qon ketishi.
o Ichki qon ketish (masalan, oshqozon-ichak yarasi, bachadon qon ketishi).
• Surunkali qon yo‘qotish:
o Oshqozon-ichak yo‘llaridagi qon ketish (masalan, gemorroy, gastrit, kolit).
o Ayollarda og‘ir hayz ko‘rish (menorragiya).
o Parazitlar bilan infektsiyalanish (masalan, gijjalar qon ketishiga sabab bo‘lishi mumkin).
2. Eritrotsitlarning yetarli darajada ishlab chiqarilmasligi:
• Oziq moddalar yetishmovchiligi:
o Temir tanqisligi: Gemoglobin sintezi uchun zarur bo‘lgan temirning yetishmasligi (eng keng tarqalgan sabab).
o Vitamin B12 yetishmovchiligi: Pernitsioz anemiyaga olib keladi.
o Foliy kislotasi yetishmovchiligi: Qon ishlab chiqarilishining buzilishi.
• Gormonal muammolar:
o Qalqonsimon bez kasalliklari (gipotireoz).
o Eritropoetin ishlab chiqarilishining yetishmasligi (buyrak yetishmovchiligi sababli).
• Suyak ko‘migi kasalliklari:
o Aplastik anemiya (suyak ko‘migi faoliyatining buzilishi).
o Lezional kasalliklar (masalan, leykemiya).
3. Eritrotsitlarning ortiqcha parchalanishi (gemolitik sabablar):
• Irsi kasalliklar:
o O‘roq hujayrali anemiya (eritrotsitlarning shakli o‘zgargan).
o Talassemiya (gemoglobin sintezining buzilishi).
• Autoimmun gemolitik anemiya:
o Immun tizimining eritrotsitlarga qarshi antitela ishlab chiqarishi.
• Infektsiyalar:
o Malariya paraziti eritrotsitlarni yo‘q qiladi.
• Kimyoviy yoki dorilar ta’siri:
o Ba’zi dorilar eritrotsitlarning parchalanishiga olib kelishi mumkin.
4. Qonning tarkibiy buzilishlari:
• Kronik kasalliklar:
o Yurak-qon tomir yoki buyrak kasalliklari.
o Surunkali yallig‘lanish (masalan, artrit, sil, saraton).
• Zaharli moddalar ta’siri:
o Qo‘rg‘oshin zaharlanishi.
o Kimyoviy moddalarning ta’siri.
5. Ovqatlanish va turmush tarziga bog‘liq sabablar:
• Notekis ovqatlanish:
o Temir, vitamin B12, foliy kislotasi yetishmovchiligi.
• Vegetarian yoki vegan parhezlar:
o Temir va B12 manbai bo‘lgan oziq-ovqatlarning cheklanishi.
• Alkogolizm:
o Qon hujayralarini ishlab chiqarish uchun zarur bo‘lgan vitaminlar so‘rilishining buzilishi.
Anemiyaga olib keluvchi qo‘shimcha omillar:
• Homiladorlik: Qon hajmi oshishi sababli temirga ehtiyoj ortadi.
• Qon donorlari bo‘lish: Qonning tez-tez topshirilishi qizil qon hujayralarining kamayishiga olib kelishi mumkin.
• Surunkali infektsiyalar: Organizmning resurslari infektsiyaga qarshi kurashga sarflanadi.
• Gepatit va boshqa jigar kasalliklari: Qon hujayralari parchalanishining tezlashishi.
Xulosa:
Anemiyaning sabablari ko‘p qirrali bo‘lib, organizmning suyuqlik balansidan to gormonal va genetik omillargacha bo‘lgan jarayonlarga bog‘liq. Anemiyani davolash uchun uning sababini aniqlash juda muhim. Temir va vitaminlar bilan boyitilgan ovqatlanish, zarur bo‘lsa, dori vositalari bilan davolash va sog‘lom turmush tarziga rioya qilish anemiyadan himoyalanishda asosiy omillardir.
Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida
115-Savol: Anemiyaning sabablari nima?
Anemiya – bu organizmda qizil qon hujayralari (eritrotsitlar) yoki gemoglobin miqdorining pasayishi bilan tavsiflanadigan holat. Gemoglobin kislorod tashishda asosiy rol o‘ynaydi, shuning uchun uning kamligi turli tizimlarning kislorod bilan ta’minlanishida yetishmovchilikka olib keladi. Anemiyaning sabablari turli xil bo‘lib, ular quyidagicha tasniflanadi:
1. Qon yo‘qotish (gemorragik sabablar):
• O‘tkir qon yo‘qotish:
o Travma yoki jarohatlar natijasida ko‘p miqdorda qon ketishi.
o Ichki qon ketish (masalan, oshqozon-ichak yarasi, bachadon qon ketishi).
• Surunkali qon yo‘qotish:
o Oshqozon-ichak yo‘llaridagi qon ketish (masalan, gemorroy, gastrit, kolit).
o Ayollarda og‘ir hayz ko‘rish (menorragiya).
o Parazitlar bilan infektsiyalanish (masalan, gijjalar qon ketishiga sabab bo‘lishi mumkin).
2. Eritrotsitlarning yetarli darajada ishlab chiqarilmasligi:
• Oziq moddalar yetishmovchiligi:
o Temir tanqisligi: Gemoglobin sintezi uchun zarur bo‘lgan temirning yetishmasligi (eng keng tarqalgan sabab).
o Vitamin B12 yetishmovchiligi: Pernitsioz anemiyaga olib keladi.
o Foliy kislotasi yetishmovchiligi: Qon ishlab chiqarilishining buzilishi.
• Gormonal muammolar:
o Qalqonsimon bez kasalliklari (gipotireoz).
o Eritropoetin ishlab chiqarilishining yetishmasligi (buyrak yetishmovchiligi sababli).
• Suyak ko‘migi kasalliklari:
o Aplastik anemiya (suyak ko‘migi faoliyatining buzilishi).
o Lezional kasalliklar (masalan, leykemiya).
3. Eritrotsitlarning ortiqcha parchalanishi (gemolitik sabablar):
• Irsi kasalliklar:
o O‘roq hujayrali anemiya (eritrotsitlarning shakli o‘zgargan).
o Talassemiya (gemoglobin sintezining buzilishi).
• Autoimmun gemolitik anemiya:
o Immun tizimining eritrotsitlarga qarshi antitela ishlab chiqarishi.
• Infektsiyalar:
o Malariya paraziti eritrotsitlarni yo‘q qiladi.
• Kimyoviy yoki dorilar ta’siri:
o Ba’zi dorilar eritrotsitlarning parchalanishiga olib kelishi mumkin.
4. Qonning tarkibiy buzilishlari:
• Kronik kasalliklar:
o Yurak-qon tomir yoki buyrak kasalliklari.
o Surunkali yallig‘lanish (masalan, artrit, sil, saraton).
• Zaharli moddalar ta’siri:
o Qo‘rg‘oshin zaharlanishi.
o Kimyoviy moddalarning ta’siri.
5. Ovqatlanish va turmush tarziga bog‘liq sabablar:
• Notekis ovqatlanish:
o Temir, vitamin B12, foliy kislotasi yetishmovchiligi.
• Vegetarian yoki vegan parhezlar:
o Temir va B12 manbai bo‘lgan oziq-ovqatlarning cheklanishi.
• Alkogolizm:
o Qon hujayralarini ishlab chiqarish uchun zarur bo‘lgan vitaminlar so‘rilishining buzilishi.
Anemiyaga olib keluvchi qo‘shimcha omillar:
• Homiladorlik: Qon hajmi oshishi sababli temirga ehtiyoj ortadi.
• Qon donorlari bo‘lish: Qonning tez-tez topshirilishi qizil qon hujayralarining kamayishiga olib kelishi mumkin.
• Surunkali infektsiyalar: Organizmning resurslari infektsiyaga qarshi kurashga sarflanadi.
• Gepatit va boshqa jigar kasalliklari: Qon hujayralari parchalanishining tezlashishi.
Xulosa:
Anemiyaning sabablari ko‘p qirrali bo‘lib, organizmning suyuqlik balansidan to gormonal va genetik omillargacha bo‘lgan jarayonlarga bog‘liq. Anemiyani davolash uchun uning sababini aniqlash juda muhim. Temir va vitaminlar bilan boyitilgan ovqatlanish, zarur bo‘lsa, dori vositalari bilan davolash va sog‘lom turmush tarziga rioya qilish anemiyadan himoyalanishda asosiy omillardir.
Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida