#hamshiralik #ikkinchi
82-Savol: Yangi tug`ilgan chaqaloqni parvarish qilishda hamshira taktikasi nimalardan iborat?
Yangi tug‘ilgan chaqaloqni parvarish qilishda hamshira muhim rol o‘ynaydi. U chaqaloqning fiziologik ehtiyojlarini qondirish, gigienani ta’minlash, kasalliklarning oldini olish va onaga chaqaloqni parvarish qilishni o‘rgatish bilan shug‘ullanadi. Quyida yangi tug‘ilgan chaqaloqni parvarish qilishda hamshira taktikasi asosiy bosqichlari keltirilgan.
1. Chaqaloqning holatini baholash
• Tug‘ilgandan so‘ng darhol baholash:
o Apgar shkalasi bo‘yicha chaqaloqning umumiy holatini baholash (nafas olish, yurak urishi, mushak tonusi, reflekslar, terining rangi).
o Nafas yo‘llarining ochiqligini tekshirish.
• Tana haroratini tekshirish:
o Normal harorat: 36,5–37,5°C bo‘lishi kerak.
• Chaqaloqning hayotiy belgilarini monitoring qilish:
o Yurak urishi, nafas olish tezligi va qon bosimini kuzatish.
2. Gigienik parvarish
• Tug‘ilganidan so‘ng birlamchi tozalash:
o Chaqaloqning terisini steril latta bilan muloyim artib, quruq holga keltirish.
o Steril matolar bilan o‘rash.
• Kundalik gigiena:
o Ko‘zlarni gigienik eritma (masalan, furatsillin yoki fiziologik eritma) bilan tozalash.
o Burun yo‘llarini fiziologik eritma va aspirator bilan tozalash.
o Kindik qolipini antiseptik bilan ishlov berish (masalan, 1% yod eritmasi yoki xlorofillipt).
o Tananing burmalariga bolalar yog‘i yoki krem surtish.
• Muntazam cho‘miltirish:
o Iliq qaynatilgan suvda yoki chaqaloq sovuni bilan 36,5–37°C haroratda cho‘miltirish.
3. Issiqlikni ta’minlash
• Termoneutral muhit yaratish:
o Chaqaloqni maxsus issiq krovatda yoki inkubatorda joylashtirish.
o Xona haroratini 22–26°C darajada saqlash.
• Tana haroratini kuzatish:
o Haroratning pasayishi yoki oshib ketishi bo‘yicha muntazam nazorat qilish.
4. Oziqlantirish
• Ko‘krak suti bilan oziqlantirishni tashkil qilish:
o Tug‘ilgandan keyin birinchi 30–60 daqiqada chaqaloqni onaning ko‘kragiga qo‘yish.
o Talabga ko‘ra oziqlantirish (kuniga 8–12 marta).
• Sun’iy oziqlantirish:
o Agar ona suti mavjud bo‘lmasa, shifokor tavsiyasiga ko‘ra moslashtirilgan sut aralashmalaridan foydalanish.
5. Nafas olishni qo‘llab-quvvatlash
• Nafas yo‘llarini ochiqligini ta’minlash:
o Burun va og‘izni mukus va qusindilardan tozalash.
• Havoning namligi va haroratini nazorat qilish:
o Xona ichidagi namlikni 50–70% darajada saqlash.
• Shoshilinch yordam:
o Agar chaqaloq nafas olmasa yoki qiyinchilik bo‘lsa, reanimatsion yordam ko‘rsatish.
6. Kindik parvarishi
• Antiseptik ishlov:
o Kindik qolipini kundalik antiseptik vositalar bilan (masalan, 1% yod eritmasi) ishlov berish.
• Gigiena qoidalariga rioya qilish:
o Kindikni toza va quruq holda saqlash.
7. Immunoprofilaktika va skrining
• Vaksinalar:
o Tug‘ilganidan so‘ng chaqaloqqa BCG (silga qarshi) va gepatit B vaksinalari qilish.
• Skrining:
o Tug‘ilgandan keyin 48 soat ichida tug‘ma kasalliklar (masalan, fenilketonuriya, gipotireoz)ni aniqlash uchun qon tahlillari o‘tkaziladi.
8. Onaga maslahat va yordam
• Chaqaloqni parvarish qilishni o‘rgatish:
o To‘g‘ri ko‘krak suti bilan oziqlantirish texnikasi.
o Chaqaloqni cho‘miltirish, kiyintirish va yotqizish.
• Gigiena va xavfsizlik bo‘yicha maslahat:
o Teri parvarishi va infektsiyadan himoya qilish choralarini tushuntirish.
o Uyda xavfsizlik choralarini ko‘rish (masalan, chaqaloqni yotoqda xavfsiz joylashtirish).
9. Psixologik qo‘llab-quvvatlash
• Ona va bolaning hissiy bog‘lanishini kuchaytirish:
o "Teri bilan teriga" usuli orqali ona va bolaning emotsional aloqasini rivojlantirish.
• Onaga ijobiy ruhiy yordam ko‘rsatish:
o Onaning qo‘rquv va xavotirlarini kamaytirish uchun maslahatlashuvlar o‘tkazish.
82-Savol: Yangi tug`ilgan chaqaloqni parvarish qilishda hamshira taktikasi nimalardan iborat?
Yangi tug‘ilgan chaqaloqni parvarish qilishda hamshira muhim rol o‘ynaydi. U chaqaloqning fiziologik ehtiyojlarini qondirish, gigienani ta’minlash, kasalliklarning oldini olish va onaga chaqaloqni parvarish qilishni o‘rgatish bilan shug‘ullanadi. Quyida yangi tug‘ilgan chaqaloqni parvarish qilishda hamshira taktikasi asosiy bosqichlari keltirilgan.
1. Chaqaloqning holatini baholash
• Tug‘ilgandan so‘ng darhol baholash:
o Apgar shkalasi bo‘yicha chaqaloqning umumiy holatini baholash (nafas olish, yurak urishi, mushak tonusi, reflekslar, terining rangi).
o Nafas yo‘llarining ochiqligini tekshirish.
• Tana haroratini tekshirish:
o Normal harorat: 36,5–37,5°C bo‘lishi kerak.
• Chaqaloqning hayotiy belgilarini monitoring qilish:
o Yurak urishi, nafas olish tezligi va qon bosimini kuzatish.
2. Gigienik parvarish
• Tug‘ilganidan so‘ng birlamchi tozalash:
o Chaqaloqning terisini steril latta bilan muloyim artib, quruq holga keltirish.
o Steril matolar bilan o‘rash.
• Kundalik gigiena:
o Ko‘zlarni gigienik eritma (masalan, furatsillin yoki fiziologik eritma) bilan tozalash.
o Burun yo‘llarini fiziologik eritma va aspirator bilan tozalash.
o Kindik qolipini antiseptik bilan ishlov berish (masalan, 1% yod eritmasi yoki xlorofillipt).
o Tananing burmalariga bolalar yog‘i yoki krem surtish.
• Muntazam cho‘miltirish:
o Iliq qaynatilgan suvda yoki chaqaloq sovuni bilan 36,5–37°C haroratda cho‘miltirish.
3. Issiqlikni ta’minlash
• Termoneutral muhit yaratish:
o Chaqaloqni maxsus issiq krovatda yoki inkubatorda joylashtirish.
o Xona haroratini 22–26°C darajada saqlash.
• Tana haroratini kuzatish:
o Haroratning pasayishi yoki oshib ketishi bo‘yicha muntazam nazorat qilish.
4. Oziqlantirish
• Ko‘krak suti bilan oziqlantirishni tashkil qilish:
o Tug‘ilgandan keyin birinchi 30–60 daqiqada chaqaloqni onaning ko‘kragiga qo‘yish.
o Talabga ko‘ra oziqlantirish (kuniga 8–12 marta).
• Sun’iy oziqlantirish:
o Agar ona suti mavjud bo‘lmasa, shifokor tavsiyasiga ko‘ra moslashtirilgan sut aralashmalaridan foydalanish.
5. Nafas olishni qo‘llab-quvvatlash
• Nafas yo‘llarini ochiqligini ta’minlash:
o Burun va og‘izni mukus va qusindilardan tozalash.
• Havoning namligi va haroratini nazorat qilish:
o Xona ichidagi namlikni 50–70% darajada saqlash.
• Shoshilinch yordam:
o Agar chaqaloq nafas olmasa yoki qiyinchilik bo‘lsa, reanimatsion yordam ko‘rsatish.
6. Kindik parvarishi
• Antiseptik ishlov:
o Kindik qolipini kundalik antiseptik vositalar bilan (masalan, 1% yod eritmasi) ishlov berish.
• Gigiena qoidalariga rioya qilish:
o Kindikni toza va quruq holda saqlash.
7. Immunoprofilaktika va skrining
• Vaksinalar:
o Tug‘ilganidan so‘ng chaqaloqqa BCG (silga qarshi) va gepatit B vaksinalari qilish.
• Skrining:
o Tug‘ilgandan keyin 48 soat ichida tug‘ma kasalliklar (masalan, fenilketonuriya, gipotireoz)ni aniqlash uchun qon tahlillari o‘tkaziladi.
8. Onaga maslahat va yordam
• Chaqaloqni parvarish qilishni o‘rgatish:
o To‘g‘ri ko‘krak suti bilan oziqlantirish texnikasi.
o Chaqaloqni cho‘miltirish, kiyintirish va yotqizish.
• Gigiena va xavfsizlik bo‘yicha maslahat:
o Teri parvarishi va infektsiyadan himoya qilish choralarini tushuntirish.
o Uyda xavfsizlik choralarini ko‘rish (masalan, chaqaloqni yotoqda xavfsiz joylashtirish).
9. Psixologik qo‘llab-quvvatlash
• Ona va bolaning hissiy bog‘lanishini kuchaytirish:
o "Teri bilan teriga" usuli orqali ona va bolaning emotsional aloqasini rivojlantirish.
• Onaga ijobiy ruhiy yordam ko‘rsatish:
o Onaning qo‘rquv va xavotirlarini kamaytirish uchun maslahatlashuvlar o‘tkazish.