#Соя
63-қисм
“Сенга нима Мавлуда? Ёшлар бир тортишар бир яхши келишиб кетар. Малика асл шуни айт сенга муомаласи қанақа?” Опамнинг саволи мени ўйлантириб қўйди. Ғайратнинг муомаласи мен унга юз бермай қўнғироқ ва смсларига жавоб бермай юрганимда тинмай мен билан гаплашишга уринарди. Аммо совчилари келган куни чақирганида чиққанимдан бери дом дараксиз устига устак бугун ёлғонини ҳам билиб қолдим. Бошқалар у ҳақида гапирса ишонмаслигимни айтганди. Ўзининг гапичи унда? Унга қандай ишонаман? Польшага кетаман деганди, бориб келган бўлса менга айтмаяпти десам уйига ҳам келгани йўқ.
“Муомаласи яхши опа ҳазилкаш жуда кўп ҳазил қилади.” дедим аслида ҳазилкаш маъносини ёлғончи маъносида айтганимни фақат ўзим билардим.
“Малика юзинга қараган киши Ғайрат билан оранг унчалик ҳам яхши эмаслигини билади. Лекин ҳаммаси яхшидек кўрсатишинг таҳсинга лойиқ синглим. Энг яқининг бўлсада муаммонгни дастурхон қилмаганинг сенинг фойдангга нега десанг? Агар у йигит билан умрингни давом эттириш режанг бўлса ва жиддий бир ҳолат бўлмаса ичингда тут дардингни. Ҳал бўлмайдиган ҳеч қандай муаммо йўқ токи у ҳаёт йўлини бирга давом эттиришни истаганингча. Агар ҳар муаммонгни бировларга айтадиган бўлсанг,камчиликларни айтиб уни достон қиладиган бўлсанг-у аммо янада у билан яшаб кетишини танласанг унда сен дардингни айтган инсонлар кўзида аллақачон қадрсизликни қабул қилган ҳисобланиб бирор гап бўлганида “ўзи шунга лойиқ билиб туриб яшади “деган дашномни эшитасан. Айтганимдек жиддий бир нарса бўлмаса тилингни тий дардингни достон қилма. Яқинларининг бизга ҳам тегишли бу гап. Агар бизга танлаган жуфтинингни ёмонласанг ва у билан бир келажак қуришда давом этсанг. Сен хафа бўлганингни унутиб яшаб кетишинг мумкин аммо биз уни осонликча кечирмаслигимиз ва ҳурмат қилмай қўйишимиз мумкин. Дард ташвиш тушунмовчилик кимда сўрасанг қоп қоп. Бировга айтган билан озаймайди. Албатта айтиладиган гап бор айтилмайдиган. Мени тушунияпсан тўғрими? Агар сени ҳозирдан хафа қиладиган ғурурингни эзадиган бир иш қилса буни бизга билдир ва алоқани бутунлай уз. Аммо бизлар аралашиб ҳар риштани бузганимизда яна келажак хаёллари қуриб ярашиб кетадиган бўлсанг тилингни тишла ва ҳеч нима дема. “ опам олий маълумотли бўлмасада ёши ва одамлар билан кўп мулоқотда бўлгани уни улуғайтирган эди. Унинг гапларида жон бор агар бир риштани бутунлай узишга кўзим етсагина кескин қарор қабул қилиб орқага қайтмай ўзимни иродали тутишим лозим. Аммо ҳар нима бўлсада ҳали ҳам кўнглим Ғайрат дейдиган бўлса тилимни тийганим маъқул.
“Опам тоғри айтди Малика. Бизинг удумларда фақат қиз йигит оила қурмайди уларнинг оиласи ҳам бир ришта боғлаб бир бирига узвий алоқадор бўлади. Ҳеч қанча қолмади турмуш қуришинга бегона уй нотаниш рўзғорга борасан. Икки томонда ҳам ҳурматинг бўлишини истасанг тилингдан имо ишоранг ва ифодангга эътиборли бўл. Турмуш икки ёшнинг бир неча ойлик асал ойидан иборат эмас. Узун йўл. Сезги органларининг кўз, қулоқ тилинг керак бўлса бурнингни ҳам сезги кучини тўйгача энг юқори даргача чиқар чунки нимаики қароринг фикринг ва таҳлилинг бўлса тўйгача қилиб тарозингда тортиб ол. Агар ўзинга маъқул келиб турмуш қурдингми ундан кейин сезгиларинг даражасини камайтир бир кўзинг очиқ бўлса бирини ёп бир қулоғинг билан эшит иккинчи эшитган ҳар гапга эътибор қилма, тилни энди гапирмай қўявер. Биз турмуш қурганда ҳаёт тажрибамиз ақлимиз ҳозиргидек эмас эди. Шунинг учун ҳамма синовдан қийналиб ўтдик. Сенга эса ўз кузатув ва холис фикрлар билан айтяпмиз. Қишлоқда нима кўп гап сўз кўп эл оғзига элакни ўз қўинг билан тутқазма” икки опамнинг мени ўйлаб тўғри гапларни айтиши аслида менга бир йўл харитаси каби эди. Онам билан бунчалик ичдан гаплаша олмаймиз балки орамиздаги ёш тафовути ва онамнинг аввалги авлод фикрлашлари сабабдир аммо опаларим билан фикрлашимиз бошқа эди.
Опамлар билан бўлган сухбат орасида тикиш тикиб бир икки сўм ишлаб сепимга у бу нарса қилишим ҳақида ҳам гапириб ўтган эдик. Шунда Мавлуда опам шаҳарда Турк фирмаси билан ҳамкорликда кийим кечак цехи очилганини ва малакали тикувчилар олишини айтди.
63-қисм
“Сенга нима Мавлуда? Ёшлар бир тортишар бир яхши келишиб кетар. Малика асл шуни айт сенга муомаласи қанақа?” Опамнинг саволи мени ўйлантириб қўйди. Ғайратнинг муомаласи мен унга юз бермай қўнғироқ ва смсларига жавоб бермай юрганимда тинмай мен билан гаплашишга уринарди. Аммо совчилари келган куни чақирганида чиққанимдан бери дом дараксиз устига устак бугун ёлғонини ҳам билиб қолдим. Бошқалар у ҳақида гапирса ишонмаслигимни айтганди. Ўзининг гапичи унда? Унга қандай ишонаман? Польшага кетаман деганди, бориб келган бўлса менга айтмаяпти десам уйига ҳам келгани йўқ.
“Муомаласи яхши опа ҳазилкаш жуда кўп ҳазил қилади.” дедим аслида ҳазилкаш маъносини ёлғончи маъносида айтганимни фақат ўзим билардим.
“Малика юзинга қараган киши Ғайрат билан оранг унчалик ҳам яхши эмаслигини билади. Лекин ҳаммаси яхшидек кўрсатишинг таҳсинга лойиқ синглим. Энг яқининг бўлсада муаммонгни дастурхон қилмаганинг сенинг фойдангга нега десанг? Агар у йигит билан умрингни давом эттириш режанг бўлса ва жиддий бир ҳолат бўлмаса ичингда тут дардингни. Ҳал бўлмайдиган ҳеч қандай муаммо йўқ токи у ҳаёт йўлини бирга давом эттиришни истаганингча. Агар ҳар муаммонгни бировларга айтадиган бўлсанг,камчиликларни айтиб уни достон қиладиган бўлсанг-у аммо янада у билан яшаб кетишини танласанг унда сен дардингни айтган инсонлар кўзида аллақачон қадрсизликни қабул қилган ҳисобланиб бирор гап бўлганида “ўзи шунга лойиқ билиб туриб яшади “деган дашномни эшитасан. Айтганимдек жиддий бир нарса бўлмаса тилингни тий дардингни достон қилма. Яқинларининг бизга ҳам тегишли бу гап. Агар бизга танлаган жуфтинингни ёмонласанг ва у билан бир келажак қуришда давом этсанг. Сен хафа бўлганингни унутиб яшаб кетишинг мумкин аммо биз уни осонликча кечирмаслигимиз ва ҳурмат қилмай қўйишимиз мумкин. Дард ташвиш тушунмовчилик кимда сўрасанг қоп қоп. Бировга айтган билан озаймайди. Албатта айтиладиган гап бор айтилмайдиган. Мени тушунияпсан тўғрими? Агар сени ҳозирдан хафа қиладиган ғурурингни эзадиган бир иш қилса буни бизга билдир ва алоқани бутунлай уз. Аммо бизлар аралашиб ҳар риштани бузганимизда яна келажак хаёллари қуриб ярашиб кетадиган бўлсанг тилингни тишла ва ҳеч нима дема. “ опам олий маълумотли бўлмасада ёши ва одамлар билан кўп мулоқотда бўлгани уни улуғайтирган эди. Унинг гапларида жон бор агар бир риштани бутунлай узишга кўзим етсагина кескин қарор қабул қилиб орқага қайтмай ўзимни иродали тутишим лозим. Аммо ҳар нима бўлсада ҳали ҳам кўнглим Ғайрат дейдиган бўлса тилимни тийганим маъқул.
“Опам тоғри айтди Малика. Бизинг удумларда фақат қиз йигит оила қурмайди уларнинг оиласи ҳам бир ришта боғлаб бир бирига узвий алоқадор бўлади. Ҳеч қанча қолмади турмуш қуришинга бегона уй нотаниш рўзғорга борасан. Икки томонда ҳам ҳурматинг бўлишини истасанг тилингдан имо ишоранг ва ифодангга эътиборли бўл. Турмуш икки ёшнинг бир неча ойлик асал ойидан иборат эмас. Узун йўл. Сезги органларининг кўз, қулоқ тилинг керак бўлса бурнингни ҳам сезги кучини тўйгача энг юқори даргача чиқар чунки нимаики қароринг фикринг ва таҳлилинг бўлса тўйгача қилиб тарозингда тортиб ол. Агар ўзинга маъқул келиб турмуш қурдингми ундан кейин сезгиларинг даражасини камайтир бир кўзинг очиқ бўлса бирини ёп бир қулоғинг билан эшит иккинчи эшитган ҳар гапга эътибор қилма, тилни энди гапирмай қўявер. Биз турмуш қурганда ҳаёт тажрибамиз ақлимиз ҳозиргидек эмас эди. Шунинг учун ҳамма синовдан қийналиб ўтдик. Сенга эса ўз кузатув ва холис фикрлар билан айтяпмиз. Қишлоқда нима кўп гап сўз кўп эл оғзига элакни ўз қўинг билан тутқазма” икки опамнинг мени ўйлаб тўғри гапларни айтиши аслида менга бир йўл харитаси каби эди. Онам билан бунчалик ичдан гаплаша олмаймиз балки орамиздаги ёш тафовути ва онамнинг аввалги авлод фикрлашлари сабабдир аммо опаларим билан фикрлашимиз бошқа эди.
Опамлар билан бўлган сухбат орасида тикиш тикиб бир икки сўм ишлаб сепимга у бу нарса қилишим ҳақида ҳам гапириб ўтган эдик. Шунда Мавлуда опам шаҳарда Турк фирмаси билан ҳамкорликда кийим кечак цехи очилганини ва малакали тикувчилар олишини айтди.