Suriya muvaqqat Prezidenti Ahmad ash-Sharaa(al-Joʻloniy)ning Turkiyaga tashrifidan kutilmalar
Maʼlumki, Ahmad ash-Sharaa ikkinchi xorijiy tashrif bilan Turkiyaga bordi. Suriya muvaqqat Prezidentining Turkiyaga tashrifi Rejeb Tayyip Erdog‘anning taklifiga binoan amalga oshirilmoqda. E’tiborga molik boʻlgan jihatlardan biri, Ahmad ash-Sharaani birinchi tashrifi Saudiya Arabistoniga bo‘lgan edi. Al-Jo‘loniy tomonidan amalga oshrilayotgan tashriflar shundan dalolat beradiki, uning Bashar Asad hokimiyatini ag‘darishida Saudiya va Turkiyaning “xizmati” katta bo‘lgan. Aytish mumkinki, uning bu tashrifi Suriyada inqilob davrida Turkiyaning muxolifat kuchlariga ko‘rsatgan yordami uchun minnatdorlik bildirish ramzi sifatida amalga oshirilmoqda.
Bundan tashqari, tashrif chog‘ida kun tartibida ko‘tariladigan mavzular har ikki tomonning bu hamkorlikdan (Asad hokimiyatini tugatilishi) koʻzlagan maqsadlari ko‘p ehtimol bilan ayon boʻladi. Bu “hamkorlikda” Anqara katta imkoniyatlarga ega boʻldi, deyish mumkin. Zero, Anqara uchun qo‘shni Suriyada hokimiyatda o‘ziga yaqin kishilarni bo‘lishi har tomonlama manfaatli hisoblanadi. Qolaversa, Turkiya hukumati Suriyani qayta tiklash, yangi konstitutsiya ishlab chiqish va davlat tuzilmalarini shakllantirishda yangi ma’muriyatga yordam berishni va’da qilgan. Turkiya rasmiylari, jumladan, Tashqi ishlar vaziri Xoqon Fidan va Razvedka rahbari Ibrohim Kalin, Damashqda Ahmad al-Sharaa bilan uchrashuvlar o‘tkazgan.
Siyosatshunos H.Azimovning qayd etishicha, Turkiya va Suriya o‘rtasidagi munosabatlar o‘tgan davrlar davomida ba’zan ziddiyatli, ba’zan yaqin qo‘shnichilik tamoyillari asosida rivojlanib bordi. Ammo ikki davlat o‘rtasidagi munosabatlar tarozisida ziddiyatlar ko‘lami “tosh bosishi”ni kuzatish mumkin. Suriyaning shimoliy hududlari Turkiyaning quruqlikdagi eng katta janubiy chegarasi hisoblanadi. Suriyaning shimolidagi har qanday ijtimoiy-siyosiy vaziyat o‘z-o‘zidan Turkiyaning ham ijtimoiy-siyosiy holatiga jiddiy ta’sirini o‘tkazadi. Bu borada ikki davlat o‘rtasidagi chegara tortishuvlari (Hatay), etnik (Kurdiston ishchi partiyasi – KIP), diniy-mazhabiy va siyosiy muammolar (Bashar Asad rejimi), suv muammosi (Janubi-sharqiy Onadoʻli loyihasi – Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP)) hamda “Arab bahori” voqealari o‘zaro munosabatlarning sovuqlashishiga olib kelgan sabablar sifatida izohlanadi.
Darhaqiqat, Suriyada hokimiyat almashinuvi Turkiya uchun yuqoridagi muammolarni bartaraf etish uchun muhim ahamiyat kasb etadi. Shuningdek, Turkiya Suriyaga elektr energiyasi yetkazib berish orqali mamlakatdagi energiya taqchilligini yengillashtirish masalasida muzokaralar o‘tkazishga tayyorgarlik ko‘rmoqda. Bu tashrif davomida ikki davlat o‘rtasidagi hamkorlikni mustahkamlash va mintaqaviy barqarorlikni ta’minlash masalalari muhokama qilinishi kutilmoqda.
Bizningcha, mazkur tashrif davomida ko‘p ehtimol bilan yuqoridagi muammolarni bartaraf etish masalasi ham muhokama etiladi. Damashq esa Saudiya Arabistoni va Turkiya bilan aloqalarda yangi hokimiyatni oyoqqa turg’izishda (iqtisodiy) hamda (harbiy) jihatdan yordam olish masalasi ham kun tartibidan joy olishidan manfaatdor bo‘ladi.
✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook
📱Instagram 📱Telegram
Maʼlumki, Ahmad ash-Sharaa ikkinchi xorijiy tashrif bilan Turkiyaga bordi. Suriya muvaqqat Prezidentining Turkiyaga tashrifi Rejeb Tayyip Erdog‘anning taklifiga binoan amalga oshirilmoqda. E’tiborga molik boʻlgan jihatlardan biri, Ahmad ash-Sharaani birinchi tashrifi Saudiya Arabistoniga bo‘lgan edi. Al-Jo‘loniy tomonidan amalga oshrilayotgan tashriflar shundan dalolat beradiki, uning Bashar Asad hokimiyatini ag‘darishida Saudiya va Turkiyaning “xizmati” katta bo‘lgan. Aytish mumkinki, uning bu tashrifi Suriyada inqilob davrida Turkiyaning muxolifat kuchlariga ko‘rsatgan yordami uchun minnatdorlik bildirish ramzi sifatida amalga oshirilmoqda.
Bundan tashqari, tashrif chog‘ida kun tartibida ko‘tariladigan mavzular har ikki tomonning bu hamkorlikdan (Asad hokimiyatini tugatilishi) koʻzlagan maqsadlari ko‘p ehtimol bilan ayon boʻladi. Bu “hamkorlikda” Anqara katta imkoniyatlarga ega boʻldi, deyish mumkin. Zero, Anqara uchun qo‘shni Suriyada hokimiyatda o‘ziga yaqin kishilarni bo‘lishi har tomonlama manfaatli hisoblanadi. Qolaversa, Turkiya hukumati Suriyani qayta tiklash, yangi konstitutsiya ishlab chiqish va davlat tuzilmalarini shakllantirishda yangi ma’muriyatga yordam berishni va’da qilgan. Turkiya rasmiylari, jumladan, Tashqi ishlar vaziri Xoqon Fidan va Razvedka rahbari Ibrohim Kalin, Damashqda Ahmad al-Sharaa bilan uchrashuvlar o‘tkazgan.
Siyosatshunos H.Azimovning qayd etishicha, Turkiya va Suriya o‘rtasidagi munosabatlar o‘tgan davrlar davomida ba’zan ziddiyatli, ba’zan yaqin qo‘shnichilik tamoyillari asosida rivojlanib bordi. Ammo ikki davlat o‘rtasidagi munosabatlar tarozisida ziddiyatlar ko‘lami “tosh bosishi”ni kuzatish mumkin. Suriyaning shimoliy hududlari Turkiyaning quruqlikdagi eng katta janubiy chegarasi hisoblanadi. Suriyaning shimolidagi har qanday ijtimoiy-siyosiy vaziyat o‘z-o‘zidan Turkiyaning ham ijtimoiy-siyosiy holatiga jiddiy ta’sirini o‘tkazadi. Bu borada ikki davlat o‘rtasidagi chegara tortishuvlari (Hatay), etnik (Kurdiston ishchi partiyasi – KIP), diniy-mazhabiy va siyosiy muammolar (Bashar Asad rejimi), suv muammosi (Janubi-sharqiy Onadoʻli loyihasi – Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP)) hamda “Arab bahori” voqealari o‘zaro munosabatlarning sovuqlashishiga olib kelgan sabablar sifatida izohlanadi.
Darhaqiqat, Suriyada hokimiyat almashinuvi Turkiya uchun yuqoridagi muammolarni bartaraf etish uchun muhim ahamiyat kasb etadi. Shuningdek, Turkiya Suriyaga elektr energiyasi yetkazib berish orqali mamlakatdagi energiya taqchilligini yengillashtirish masalasida muzokaralar o‘tkazishga tayyorgarlik ko‘rmoqda. Bu tashrif davomida ikki davlat o‘rtasidagi hamkorlikni mustahkamlash va mintaqaviy barqarorlikni ta’minlash masalalari muhokama qilinishi kutilmoqda.
Bizningcha, mazkur tashrif davomida ko‘p ehtimol bilan yuqoridagi muammolarni bartaraf etish masalasi ham muhokama etiladi. Damashq esa Saudiya Arabistoni va Turkiya bilan aloqalarda yangi hokimiyatni oyoqqa turg’izishda (iqtisodiy) hamda (harbiy) jihatdan yordam olish masalasi ham kun tartibidan joy olishidan manfaatdor bo‘ladi.
✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook
📱Instagram 📱Telegram