HAMAS va Isroil oʻrtasidagi sulh bitimi.
Sulh kelishuvlari.15-yanvar kuni
Qatar poytaxti Dohada AQSh,
Qatar va
Misr vositachiligida boʻlib oʻtgan muzokaralar natijasida tomonlar oʻrtasida oʻt ochishni toʻxtatish boʻyicha sulhga erishildi. Unga koʻra 19-yanvardan sulh kuchga kirishi kerak. Kelishuv
3 bosqichdan iborat:
1-bosqich: har ikki tomon 42 kun davomida oʻt ochishni toʻxtatadi. HAMAS bu vaqt davomida 33 nafar asirlar(asosan, ayollar bolalar va keksalar)ni ozod qiladi. Isroil armiyasi Gʻazodan olib chiqiladi.
2-bosqich: ikki tomon ham barcha asirlarni ozod qiladi. Isroil kuchlari hududdan toʻliq olib chiqiladi.
3-bosqich: garovda boʻlgan va halok boʻlganlarning jasadlari qaytariladi, Gʻazoni tiklash rejasi ishlab chiqiladi, yangi boshqaruv tizimi tashkillashtiriladi.
Xalqaro doirada ushbu sulh olqishlar bilan kutib olindi. Chunki
Yaqin Sharq arxitekturasini oʻzgartirib yuborgan,
40 mingdan ziyod insonning umriga zomin boʻlgan 15 oylik urush yakuniga yetishini koʻpchilik intiqlik bilan kutayotgan edi. Ammo tarixda tomonlarning
bir-biriga ishonchsizligi bunday sulhlarning tezda buzilishini va mojarolarning davom etishini koʻrsatgan. Xabarlarga koʻra Isroil Gʻazoni oʻqqa tutishni kuchaytirgan. B. Netanyahu HAMAS ni sulhning ba'zi bandlarini buzishda ayblagan. HAMAS rasmiysi
Izzat ar-Rashaq esa harakatning sulhga sodiq ekanligini ta'kidladi. Shuningdek, sulh Isroil hukumati oʻrtasida boʻlinish sodir boʻlmoqda. Oʻta oʻng moliya vaziri
B. Smotrich va milliy xavfsizlik vaziri I
. Ben-gvir sulhga qarshi chiqmoqda. Ular sulh imzolangan taqdirda iste'fo berishlarini ma'lum qildilar. Bundan tashqari, turli manbalarga koʻra sulhning 1-bosqichi yakunlangach B. Netanyahu Gʻazodagi urushni qayta boshlamoqchi.
Sulh har ikki tomon uchun ham foydalimi?Urushda har ikki tomonni ham strategik gʻalaba yoki magʻlubiyatga uchradi deyish qiyin. Har ikki tomon ham muvaffaqiyat va yoʻqotishlarga uchradi. HAMAS urushda oʻz harbiy infratuzilmasi va qoʻmondonlik tarkibida jiddiy yoʻqotishlarga uchradi. Shunga qaramay, oʻzidan bir-necha barobar kuchli Isroil hujumlariga qarshi turib oʻzining chidamliligini koʻrsata oldi. HAMAS oʻzini Falastin xalqining himoyachisi sifatida koʻrsata olishi uning yirik strategik yutugʻi sanaladi.
Isroil urush davomida HAMAS harakatining bir qancha yirik rahbarlari va qoʻmondonlarini yoʻq qildi. Harakatning infratuzilmasi va qoʻmondonlik tarkibidagi yoʻqotishlar, uning jiddiy zaiflashuviga olib keldi. Bundan tashqari 7-oktyabr hujumi ortidan boshlangan proksi urushlarda Eronni
geostrategik magʻlubiyatga uchratdi. Shunga qaramay, HAMAS ni toʻliq yoʻq qilish maqsadiga erisha olmadi. Qolaversa xalqaro maydonda oʻzini jinoyatchi davlat sifatida koʻrsatdi. U va uni qoʻllagan Gʻarb davlatlarining xalqaro maydondagi obroʻsi jiddiy zarar koʻrdi.
Yuqoridagi natijalar va tomonlar ishonchsizligidan xulosa chiqarish mumkinki, sulh har ikki tomonidan buzilishi ehtimoli bor. Isroil hukumatidagi kelishmovchiliklar tufayli sulhni ratifikatsiya qilmasligi ham mumkin. Chunki
hukumat partiyalar koalitsiyasi tarzida shakllangan, agar vazirlar iste'fo bersa, koalitsion hukumat pozitsiyasi zaiflashadi.
Xulosa15-yanvarda Yaqin Sharqning koʻrinishini oʻzgartirib yuborgan mojaroga barham beruvchi sulhga erishildi. 19-yanvardan boshlab kuchga kirishi moʻljallangan edi, ammo uning kuchga kirish ehtimoli savol ostida qolmoqda.
HAMAS oʻz pozitsiyasini mustahkamlashga erishdi. Isroil uchun hozirgi holat vaqtinchalik gʻalaba boʻlishi mumkin. Ammo uning strategik holati qanday boʻlishi noma'lum. Sulhning Isroil hukumatini parchalab yuborish ehtimoli mavjud. Shu sababli Isroil uni qabul qilmasligi mumkin. Bu esa konfliktning davom etishiga sabab boʻladi. Agar sulh qabul qilinsa Isroil hukumati almashishi mumkin.
✅
Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz📱
Twitter 📱
YouTube 📱
Facebook 📱
Instagram 📱
Telegram
