Realizm maktabi
Realizm maktabi – bu nazariy yondashuv bo‘lib, davlatlarning harakatlarini kuch, manfaat va xavfsizlik bilan bog‘liq omillar asosida tahlil qiladi. Realizm maktabi xalqaro siyosatni anarxik tizim sifatida ko‘radi, ya’ni unda yagona oliy hukmron organ mavjud emas va davlatlar o‘z manfaatlarini himoya qilish uchun o‘z kuchiga tayanadi. Realizmning otasi sifatida Nikkolo Makiavelli koʻriladi. Aynan u va uning "Hukmdor" kitobi realizm keng yoritilgan. Aynan "Hukmdor" asari Makiavelli realizmning asoslarini va mohiyatini ochib bergan.
Realizmning quyidagi asosiy tamoyillari mavjud:
- Davlatlar markaziy rol o‘ynaydi: Realizm davlatlarni xalqaro tizimning asosiy va eng muhim ishtirokchilari deb biladi. Ularning asosiy maqsadi omon qolishdir.
- Kuchlar muvozanati: Xalqaro munosabatlarda kuch (harbiy va iqtisodiy qudrat) muhim omil hisoblanadi. Davlatlar qudrat muvozanatini saqlash orqali urush va agressiyani oldini olishga harakat qiladi.
- Manfaatlar 1-o‘rinda: Davlatlar o‘z milliy manfaatlarini har narsadan ustun qo‘yadi. Ushbu manfaatlar odatda xavfsizlik va iqtisodiy farovonlik bilan bog‘liq.
- Anarxiya va o‘ziga tayanish: Xalqaro tizimda hukmronlik qiluvchi markaziy organ yo‘qligi sababli davlatlar o‘z manfaatlarini himoya qilishda faqat o‘z kuchiga tayanadi.
Realizmning vaqt oʻtishi bilan rivojlandi va unga yangi yoʻnalishlar va gʻoyalar qoʻshildi. Quyida uning asosiy turlarini koʻrishingiz mumkin:
1. Klassik realizm: Davlatlarning harakati inson tabiati bilan bog‘liq bo‘lib, insonning o‘z manfaatlari va kuchga intilishi xalqaro munosabatlarga ham aks etadi. (Misol: Hans Morgenthau).
2. Neorealizm (strukturaviy realizm): Davlatlar harakatlarini xalqaro tizimning anarxik tabiati belgilaydi. Kuch muvozanati xalqaro tizimni tushunishning asosiy omilidir (Misol: Kenned Volts).
3. Hujumkor realizm: Davlatlar o‘z xavfsizligini ta’minlash uchun imkon qadar ko‘proq quvvat to‘plashga harakat qiladi (Misol: John Mesheimer).
4. Himoyaviy realizm: Davlatlar kuch muvozanatini saqlash va mavjud resurslarini himoya qilishga ko‘proq e’tibor qaratadi.
✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz 👇
📝 Twitter 📹 YouTube 📝 Facebook 📷 Instagram 📨 Telegram
Realizm maktabi – bu nazariy yondashuv bo‘lib, davlatlarning harakatlarini kuch, manfaat va xavfsizlik bilan bog‘liq omillar asosida tahlil qiladi. Realizm maktabi xalqaro siyosatni anarxik tizim sifatida ko‘radi, ya’ni unda yagona oliy hukmron organ mavjud emas va davlatlar o‘z manfaatlarini himoya qilish uchun o‘z kuchiga tayanadi. Realizmning otasi sifatida Nikkolo Makiavelli koʻriladi. Aynan u va uning "Hukmdor" kitobi realizm keng yoritilgan. Aynan "Hukmdor" asari Makiavelli realizmning asoslarini va mohiyatini ochib bergan.
Realizmning quyidagi asosiy tamoyillari mavjud:
- Davlatlar markaziy rol o‘ynaydi: Realizm davlatlarni xalqaro tizimning asosiy va eng muhim ishtirokchilari deb biladi. Ularning asosiy maqsadi omon qolishdir.
- Kuchlar muvozanati: Xalqaro munosabatlarda kuch (harbiy va iqtisodiy qudrat) muhim omil hisoblanadi. Davlatlar qudrat muvozanatini saqlash orqali urush va agressiyani oldini olishga harakat qiladi.
- Manfaatlar 1-o‘rinda: Davlatlar o‘z milliy manfaatlarini har narsadan ustun qo‘yadi. Ushbu manfaatlar odatda xavfsizlik va iqtisodiy farovonlik bilan bog‘liq.
- Anarxiya va o‘ziga tayanish: Xalqaro tizimda hukmronlik qiluvchi markaziy organ yo‘qligi sababli davlatlar o‘z manfaatlarini himoya qilishda faqat o‘z kuchiga tayanadi.
Realizmning vaqt oʻtishi bilan rivojlandi va unga yangi yoʻnalishlar va gʻoyalar qoʻshildi. Quyida uning asosiy turlarini koʻrishingiz mumkin:
1. Klassik realizm: Davlatlarning harakati inson tabiati bilan bog‘liq bo‘lib, insonning o‘z manfaatlari va kuchga intilishi xalqaro munosabatlarga ham aks etadi. (Misol: Hans Morgenthau).
2. Neorealizm (strukturaviy realizm): Davlatlar harakatlarini xalqaro tizimning anarxik tabiati belgilaydi. Kuch muvozanati xalqaro tizimni tushunishning asosiy omilidir (Misol: Kenned Volts).
3. Hujumkor realizm: Davlatlar o‘z xavfsizligini ta’minlash uchun imkon qadar ko‘proq quvvat to‘plashga harakat qiladi (Misol: John Mesheimer).
4. Himoyaviy realizm: Davlatlar kuch muvozanatini saqlash va mavjud resurslarini himoya qilishga ko‘proq e’tibor qaratadi.
✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz 👇
📝 Twitter 📹 YouTube 📝 Facebook 📷 Instagram 📨 Telegram