Qit’alar geografik jihatdan bir-biridan juda farq qiladi. Afrika Yevropadan ikki baravar katta boʻlsa-da, Yevropa sohili uzunligi Afrikanikidan minglab kilometrga uzunroq. Bu imkonsizdek tuyulishi mumkin, ammo gap shundaki, Yevropa qirg‘oqlari tekis emas, u son-sanoqsiz burilishlarga ega. Oddiy misol Yunoniston qirg‘oqlari.
Bu noto‘g‘ri chiziqlar kemalar xavfsiz langar tashlovchi, ochiq dengiz to‘fonlaridan himoyalangan portlar qurish uchun ayni muddao. Yevropa qirg‘oq chizig‘i ko‘plab orollar va yarim orollarga ega bo‘lib, ular qit’a umumiy maydonining uchdan birini tashkil qiladi.
Yevropadan farqli o‘laroq, Afrika qirg‘oq chizig'i ancha tekis. Orollar va yarim orollar Afrika qit’asining atigi 2 foiz hududini tashkil etadi. Bu yerdagi portlar soni ham Yevropadagidan ancha kam. Ushbu fakt nega yevropaliklar afrikaliklarga qaraganda dengiz savdosiga katta e’tibor bergani va u bilan faol shug‘ullanganini tushuntiradi. Yevropaliklarda azaldan portlar qurish uchun geografik qulaylik bor edi va Yevropaning uyg‘onishi ham port shaharlar (Antverpen, Venetsiya, Genuya) atrofida yuz berdi.
Adam Smit bu geografik farqni XVIII asrdayoq qayd etgan va afrikaliklarning irqiy jihatdan qoloqligi haqidagi da’volarni rad etgan. Boshqa olimlar ham Afrikaning Sahroyi Kabirdan janub qismidagi jiddiy geografik noqulayliklarni ta’kidlagan. Xususan, mashhur fransuz tarixchisi Fernand Braudel shunday xulosa bergan: “Qora Afrikani tushunishda geografiya tarixdan muhimroq”.
@pan_diplomat
Bu noto‘g‘ri chiziqlar kemalar xavfsiz langar tashlovchi, ochiq dengiz to‘fonlaridan himoyalangan portlar qurish uchun ayni muddao. Yevropa qirg‘oq chizig‘i ko‘plab orollar va yarim orollarga ega bo‘lib, ular qit’a umumiy maydonining uchdan birini tashkil qiladi.
Yevropadan farqli o‘laroq, Afrika qirg‘oq chizig'i ancha tekis. Orollar va yarim orollar Afrika qit’asining atigi 2 foiz hududini tashkil etadi. Bu yerdagi portlar soni ham Yevropadagidan ancha kam. Ushbu fakt nega yevropaliklar afrikaliklarga qaraganda dengiz savdosiga katta e’tibor bergani va u bilan faol shug‘ullanganini tushuntiradi. Yevropaliklarda azaldan portlar qurish uchun geografik qulaylik bor edi va Yevropaning uyg‘onishi ham port shaharlar (Antverpen, Venetsiya, Genuya) atrofida yuz berdi.
Adam Smit bu geografik farqni XVIII asrdayoq qayd etgan va afrikaliklarning irqiy jihatdan qoloqligi haqidagi da’volarni rad etgan. Boshqa olimlar ham Afrikaning Sahroyi Kabirdan janub qismidagi jiddiy geografik noqulayliklarni ta’kidlagan. Xususan, mashhur fransuz tarixchisi Fernand Braudel shunday xulosa bergan: “Qora Afrikani tushunishda geografiya tarixdan muhimroq”.
@pan_diplomat