БИР ЖУРНАЛИСТНИНГ КЎНГЛИДАН КЕЧИРГАНЛАРИ
Элтузга йўлланган қуйидаги мактуб мазмунан жуда мукаммал, диққатни ўзига тортувчи, долзарб ва жиддий бир масалага бағишланган. Унда муаллиф ўз фикрини аниқ, мантиқий изчиллик билан баён этган. Матнда фақат ҳолатлар таҳлили эмас, балки уларнинг оқибатлари ва ечимлари ҳақида ҳам ўйлаб кўрилган. Шу жиҳатларни эътиборга олиб, мактубни тўлалигича ва таҳрирсиз нашр қилишга қарор қилдик:
Ҳурматли Элтуз жамоаси,
Авваламбор кириб келган янги йил Сизлар учун ҳам самарали, омадли бўлишини тилайман.
Мен аввалбошда воқеаларни газета ва журналлардан, “Ахборот”, “Давр”, “Время” каби расмий кўрсатувлардан кузатиб борган бўлсам-да, сўнгги бир неча йил ичида уларнинг ҳеч биридан ўзимни қониқтирувчи ахборот ололмай қўйгач, муқобил манбалар қидира бошладим. Сизларнинг маиериалларингизнинг тили ва услуби менинг эътиборимни тортди. Бора-бора мунтазам кузата бошладим.
Мунтазам кузатувларим ва таҳлилларим натижасида Сизларнинг материалларингизнинг жамиятда ҳам акс-садо бераётганига гувоҳ бўлдим. Айниқса, уларнинг таъсирчанлиги давлат идораларида қабул қилинаётган қарорларга ҳам таъсир қилаётгани менинг диққатимни тортди.
Шу нуқтаи назардан, жамиятда ва давлат идоралари фаолиятида бўлаётган бир муаммони ўзимнинг қандайдир мақолам орқали эмас, сизнинг дастурларингиз орқали узатилганда кўпроқ самара беради, деган хулосага келдим. Негаки, менинг ёзганларимни аудитория ўзларининг орасидан бир кишининг гаплари сифатида қараб, ортиқча парво қилмайди. Ташқаридан, Сизнинг таъсирчан услубингизда айтилганида кўпроқ эътибор қаратилади. Хуллас, мақсадга ўтсам...
Халқимиз орасида имловий саводсизлик авж олган, десам муболаға эмас. Инсонларнинг ўзаро ёзишмаларидан кўчадаги турли шаклдаги лавҳаларга қадар давлат тили талабларини бузишдан ташқари, энг хунук имлоларда ёзилаётгани тил билан ишлайдиган мутахассисларнинг ғашини келтиришдан ўтиб, ғазабини қўзғамоқда.
Энг алам қиладигани, давлат идораларидаги ёзишмаларда ҳам чидаб бўлмас хатолар учрайди. Баъзиларини Сизлар ҳам ижтимоий тармоқларда кузатиб тургандирсиз. Айниқса, давлат идораларининг ҳужжатлари тўлиқ лотин алифбосига ўтгач, бу ҳолат яна-да бўртиб чиқди. Мен мамлакатимизнинг энг катта ва нуфузли Иқтисодиёт ва молия вазирлиги фаолиятига доир баъзи материаллар мисолида буни кўрсатиб беришга ҳаракат қиламан. Бу вазирликни танлаганимнинг бир қанча залворли сабаблари бор.
Биринчидан, ушбу вазирлик ҳаммага ўрнак бўладиган йирик ва таъсири кучли вазирлик бўлгани учун энг кўп ёзишмалар олиб борадиган давлат идорасидир.
Иккинчидан, фақат шу вазирликда “Давлат тили масалалари бўйича меъёрий талабларга риоя қилишни таъминлаш бўлими” ташкил этилган. Бу дегани, вазирлик раҳбарияти томонидан соҳа мутахассислари тайёрлаган матеиаллар тўғридан тўғри эмас, балки тил бўйича мутахассисларнинг элагидан ўтгач, манзилга юбориладиган пишиқ тизим йўлга қўйилган. Очиғи, бу хабарни эшитганимда жуда қувонган эдим, афсуски қувончим узоққа чўзилмади.
Учинчидан, Иқтисодиёт ва молия вазири Жамшид Қўчқоровнинг нутқларини, мулоқотларини журналист сифатида кузатиб, таҳлил қилганимда, жумлаларининг эга-кесими жойида, нутқ маданиятига эътибор қиладиган нодир раҳбарлардан бири сифатида тасаввур ҳосил қилганман.
Хабарингиз бор, ҳар бир вазирлик, идора ва ташкилотларда раҳбарнинг Маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш, давлат тили тўғрисидаги қонун ҳужжатларига риоя этилишини таъминлаш бўйида маслаҳатчиси лавозими жорий қилинган. Аммо бу масаладаги Вазирлар Маҳкамасининг қарорини ўқиганимда мазкур лавозим бир кишидан иборат бўлиб, қўл остида ҳеч қандай бошқарма, бўлим ёки ходим бўлиши назарда тутилмаганидан бироз хафа бўлдим.
Шунга қарамай, раҳбарият Иқтисодиёт ва молия вазирлигида давлат тилига риоя этилишига кучли эътибор берганми, вазирнинг тил бўйича маслаҳатчисига тўғридан-тўғри бўйсунувчи “Давлат тили масалалари бўйича меъёрий талабларга риоя қилишни таъминлаш бўлими” ташкил этилган.
Элтузга йўлланган қуйидаги мактуб мазмунан жуда мукаммал, диққатни ўзига тортувчи, долзарб ва жиддий бир масалага бағишланган. Унда муаллиф ўз фикрини аниқ, мантиқий изчиллик билан баён этган. Матнда фақат ҳолатлар таҳлили эмас, балки уларнинг оқибатлари ва ечимлари ҳақида ҳам ўйлаб кўрилган. Шу жиҳатларни эътиборга олиб, мактубни тўлалигича ва таҳрирсиз нашр қилишга қарор қилдик:
Ҳурматли Элтуз жамоаси,
Авваламбор кириб келган янги йил Сизлар учун ҳам самарали, омадли бўлишини тилайман.
Мен аввалбошда воқеаларни газета ва журналлардан, “Ахборот”, “Давр”, “Время” каби расмий кўрсатувлардан кузатиб борган бўлсам-да, сўнгги бир неча йил ичида уларнинг ҳеч биридан ўзимни қониқтирувчи ахборот ололмай қўйгач, муқобил манбалар қидира бошладим. Сизларнинг маиериалларингизнинг тили ва услуби менинг эътиборимни тортди. Бора-бора мунтазам кузата бошладим.
Мунтазам кузатувларим ва таҳлилларим натижасида Сизларнинг материалларингизнинг жамиятда ҳам акс-садо бераётганига гувоҳ бўлдим. Айниқса, уларнинг таъсирчанлиги давлат идораларида қабул қилинаётган қарорларга ҳам таъсир қилаётгани менинг диққатимни тортди.
Шу нуқтаи назардан, жамиятда ва давлат идоралари фаолиятида бўлаётган бир муаммони ўзимнинг қандайдир мақолам орқали эмас, сизнинг дастурларингиз орқали узатилганда кўпроқ самара беради, деган хулосага келдим. Негаки, менинг ёзганларимни аудитория ўзларининг орасидан бир кишининг гаплари сифатида қараб, ортиқча парво қилмайди. Ташқаридан, Сизнинг таъсирчан услубингизда айтилганида кўпроқ эътибор қаратилади. Хуллас, мақсадга ўтсам...
Халқимиз орасида имловий саводсизлик авж олган, десам муболаға эмас. Инсонларнинг ўзаро ёзишмаларидан кўчадаги турли шаклдаги лавҳаларга қадар давлат тили талабларини бузишдан ташқари, энг хунук имлоларда ёзилаётгани тил билан ишлайдиган мутахассисларнинг ғашини келтиришдан ўтиб, ғазабини қўзғамоқда.
Энг алам қиладигани, давлат идораларидаги ёзишмаларда ҳам чидаб бўлмас хатолар учрайди. Баъзиларини Сизлар ҳам ижтимоий тармоқларда кузатиб тургандирсиз. Айниқса, давлат идораларининг ҳужжатлари тўлиқ лотин алифбосига ўтгач, бу ҳолат яна-да бўртиб чиқди. Мен мамлакатимизнинг энг катта ва нуфузли Иқтисодиёт ва молия вазирлиги фаолиятига доир баъзи материаллар мисолида буни кўрсатиб беришга ҳаракат қиламан. Бу вазирликни танлаганимнинг бир қанча залворли сабаблари бор.
Биринчидан, ушбу вазирлик ҳаммага ўрнак бўладиган йирик ва таъсири кучли вазирлик бўлгани учун энг кўп ёзишмалар олиб борадиган давлат идорасидир.
Иккинчидан, фақат шу вазирликда “Давлат тили масалалари бўйича меъёрий талабларга риоя қилишни таъминлаш бўлими” ташкил этилган. Бу дегани, вазирлик раҳбарияти томонидан соҳа мутахассислари тайёрлаган матеиаллар тўғридан тўғри эмас, балки тил бўйича мутахассисларнинг элагидан ўтгач, манзилга юбориладиган пишиқ тизим йўлга қўйилган. Очиғи, бу хабарни эшитганимда жуда қувонган эдим, афсуски қувончим узоққа чўзилмади.
Учинчидан, Иқтисодиёт ва молия вазири Жамшид Қўчқоровнинг нутқларини, мулоқотларини журналист сифатида кузатиб, таҳлил қилганимда, жумлаларининг эга-кесими жойида, нутқ маданиятига эътибор қиладиган нодир раҳбарлардан бири сифатида тасаввур ҳосил қилганман.
Хабарингиз бор, ҳар бир вазирлик, идора ва ташкилотларда раҳбарнинг Маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш, давлат тили тўғрисидаги қонун ҳужжатларига риоя этилишини таъминлаш бўйида маслаҳатчиси лавозими жорий қилинган. Аммо бу масаладаги Вазирлар Маҳкамасининг қарорини ўқиганимда мазкур лавозим бир кишидан иборат бўлиб, қўл остида ҳеч қандай бошқарма, бўлим ёки ходим бўлиши назарда тутилмаганидан бироз хафа бўлдим.
Шунга қарамай, раҳбарият Иқтисодиёт ва молия вазирлигида давлат тилига риоя этилишига кучли эътибор берганми, вазирнинг тил бўйича маслаҳатчисига тўғридан-тўғри бўйсунувчи “Давлат тили масалалари бўйича меъёрий талабларга риоя қилишни таъминлаш бўлими” ташкил этилган.