Bir narsa ayonki, erkin matbuot va yangi kommunikatsiya texnologiyalari inklyuziv institutlar uchun kurashayotgan kishilarni xabardor qilish va ularning talablariyu xatti-harakatlarini muvofiqlashtirish orqali qisman yordam berishi mumkin. Bu yordam tom maʼnodagi oʻzgarishga olib kelishi uchun jamiyatning keng qatlamlari siyosiy reforma yoʻlida harakatga kelishi va uyushishi lozim. Va albatta, bu harakat diniy mansublikka koʻra yoki ekstraktiv institutlar jilovini qoʻlga olish uchun boʻlmasdan, ekstraktiv institutlarni inklyuziv institutlarga aylantirish maqsadida amalga oshirilishi kerak. Bu jarayon boshlanishi, kelgusida huquqlarning kengayishi va oxir-oqibat davomli siyosiy islohotlar uchun eshiklar ochilishi esa turfa xil misollarda koʻrganimizdek, iqtisodiy va siyosiy institutlar boʻyicha tarixiy tajribaga, ahamiyat kasb etadigan turli-tuman mayda farqlarga va tarixning kutilmagan shartli burilishlariga bogʻliq.
👾 Kitob juda oddiy savolga javob berish ustiga qurilgandek tuyildi menga. "Mamlakatlarning tanazzulga uchrashida asosiy omil nima?" -degan. Shu bilan birga bu savolga aniq misollar orqali javob berib ketilgan. Nimaga chegaradosh bo'lgan ba'zi davlatlar ikki xil turmush tarzida, sharoitlarda, farqli davlat tizimlarida yashashadi? Nega ularning birida yashash ko'pchilik boshqasida yashayotganlar uchun orzu? Nahotki, rivojlangan mamlakatlarning muvaffaqiyatiga sabab ularning geografik o'rni, yerusti va yerosti boyliklari yoki ularni boshqarayotgan davlat rahbarlarni super qobilyat egalari ekanligida bo'lsa?
🔥 Aslo unday emasligi aynan mana shu kitob sizga tushuntiradi. Chunki, hozirgi mavjud voqealiklardan kelib chiqib, hamda bir qancha statistikalar orqali ma'lum bo'lgan turli sohalardagi mamlakatlarning yetakchilik o'rinlarini asosiy omili ularning siyosiy boshqariluv shaklida. Shunday siyosiy institutlarning to'g'ri ishlashi mamlakatni bir necha o'n baravar yaxshi iqtisodiy farovonlikka olib borishi mumkin.
⚪️ Nobel mukufoti sovrindorlari bu kitob orqali boy va qambag'al mamlakatlardagi bitta umumiy farq sabab ular ikkiga bo'linganligi isbotlashga harakat qiladi. Ular bir necha yillik tarjibalarga asoslanib, tarixiy voqealiklardan ham misollar keltirib, bu jarayonni o'quvchiga yaxshiroq yetkazishgan. Ayniqsa, kitobning oxirgi ikki bobi juda ko'p yangiliklarni taqdim qiladi. O'zim shu ikki bobni sevib o'qidim. Mualliflarimiz aynan mamlakatlar tanazzuliga sabab deb quyidagi fikrlarni ham yozib ketishgan :
Mamlakatlar iqtisodiy tanazzulga ekstraktiv institutlar tufayli yuz tutadi. Bu institutlar qashshok mamlakatlarni qashshoqlikda ushlab turadi va ularning iqtisodiy taraqqiyot yoʻliga chiqib olishlariga xalal beradi. Bugungi kunda buning haqligini Afrikadagi Zimbabve va Syerra-Leone, Janubiy Amerikadagi Kolumbiya va Argentina, Osiyodagi Shimoliy Koreya va Oʻzbekiston hamda Yaqin Sharqdagi Misr misolida koʻrish mumkin. Bu mamlakatlar oʻrtasida sezilarli tafovutlar mavjud. Ayrimlari tropik mintaqadan boʻlsa, boshqalari moʻtadil iqlimli oʻlkalar. Ayrimlari Britaniyaning, baʼzilari esa Yaponiya, Ispaniya yoki Rossiyaning mustamlakasi boʻlishgan. Ularning tarixi, tili va madaniyati bir-biridan butunlay farq qiladi. Ularning hammasini bogʻlab turadigan umumiy jihat esa ekstraktiv institutlar hisoblanadi. Bu mamlakatlarning barchasida institutlarning ildizi iqtisodiy institutlarni jamiyatning aksariyat aʼzolari hisobiga oʻzlariga boylik orttirish va hokimiyatni saqlab turishga moslab kurgan elitaga borib taqaladi.
Dunyoni yaxshiroq tushunishingiz uchun zarur kitoblardan biri. ✅
#taqriz #review
@booktional