Мен бахтсизман.

Шу сўзларни ўзингизга ҳеч айтиб кўрганмисиз? Аслида рақамли дунёда яшаб турибмиз, ҳатто замонамиздаги энг камбағал инсон ҳам Ўрта асрлардаги қироллардан 500 баробар яхши яшамоқда экан, лекин шунга қарамай инсонларда ички бахт йўқ.

Мен бахтлиман-ку деб ўзингизни алдаманг, ҳозир бу бахтсизликнинг сабабини тушунтириб бераман.

Рақамли дунё одамларга кўплаб қулайликлар ва янги имкониятлар тақдим этган бўлса-да, кўп ҳолатларда бу дунё одамларни ўзларини бахтсиз ҳис қилишларига сабаб бўлиши мумкин. Бунинг бир неча асосий сабаблари бор:

1. Ижтимоий таққослаш (Social Comparison)

• Ижтимоий тармоқларда одамлар асосан ўзларининг энг яхши лаҳзаларини кўрсатадилар. Бошқаларнинг “идеал” ҳаётини кўриш ўз ҳаётингизни унга таққослашга олиб келади ва бу ўзини паст баҳолаш ёки норозилик ҳисларини пайдо қилади.
• Масалан, “Ҳамма мендан яхшироқ яшаяпти” деган фикр ёлғон тасаввур бўлишига қарамай, ўзини бахтсиз ҳис қилишга олиб келади.

2. Муваффақият босими

• Рақамли дунё, хусусан ижтимоий тармоқлар, одамларни доимо ижобий ва муваффақиятли бўлишга ундовчи муҳит яратади. Бу доимий босим стресс ва тушкунликка сабаб бўлади.
• Мисол учун, ёшлар “ҳаётда нимага эришдим?” каби саволлар билан ўзларини қийнайдилар.

3. Маънавий бўшлиқ

• Рақамли муҳитда инсонлар кўп вақтларини экран қаршисида ўтказадилар, лекин бу уларга чуқур маънавий қониқиш бермайди. Чунки чинакам бахт кўпинча ҳақиқий муносабатлар ва шахсий ривожланишдан келиб чиқади.
• Ҳаддан ташқари виртуаллик жисмоний дунёни унутиб қўйишга ва маънавий алоқаларнинг камайишига олиб келиши мумкин.

4. Доимий ахборот оқими ва чарчоқ

• Интернет ва рақамли платформалар орқали келаётган ахборотнинг катталиги одамларни руҳий чарчоқ ҳолатига солади. Ҳар доим янгиликлар ёки хабарлардан хабардор бўлишга ҳаракат қилиш, ақлий оромнинг йўқолишига олиб келади.
• Бу доимий ҳозирги вақтда яшаш ҳиссини йўқотиб, инсонни ғамгин қилади.

5. Хақиқий алоқаларнинг йўқолиши

• Рақамли дунёда мулоқот асосан виртуал шаклда бўлади. Бу одамлар ўртасидаги хақиқий, юракдан юракка бўлган алоқаларнинг камайишига сабаб бўлади.
• Инсон ўзини атрофда кўп одам бордек ҳис қилса-да, чинакам яқин муносабатларнинг етишмаслиги уни ёлғизликка олиб келади.

6. Допамин тушкунилиги (Digital Dopamine Addiction)

• Ижтимоий тармоқлар ва рақамли дунёдан фойдаланиш инсонда допамин (ҳаловат гормони) миқдорини тез-тез оширишга хизмат қилади. Аммо бу доимий равишда такрорланганда, инсоннинг табиий равишда қониқиш ҳисси пасаяди.
• Буни “рақамли чанқоқ” деб аташ мумкин: инсон кўпроқ “лайк” ёки эътибор кутган ҳолда ўзини қониқтиролмайди.

7. Вақтни самарасиз ўтказиш ҳисси

• Одамлар кўп вақтларини ижтимоий тармоқларда ва телефонда ўтказганликлари учун кун охирида “мен бугун нимага эришдим?” деган савол билан ўзларини айбдор ҳис қилишлари мумкин.

Нима қилиш мумкин?

• Рақамли вақтни назорат қилиш: Мақсадли вақт белгилаш ва телефондан ортиқча фойдаланишдан қочиш.
• Ҳақиқий алоқаларни ривожлантириш: Оила ва дўстлар билан кўпроқ шахсий мулоқотга эътибор бериш.
• Табиатда вақт ўтказиш: Жисмоний фаоллик ва табиатда бўлиш руҳий ҳолатни яхшилайди.
• Ахборот парҳези: Фақат муҳим маълумотларни қабул қилишни ўрганиш.

Шундай қилиб, рақамли дунёдан фойдаланишни соғлом ва мувозанатли шаклда амалга ошириш инсонни бахтлироқ қилиши мумкин.

@bektoshkhatamov