ҲУРМАТЛИ ЎҚУВЧИЛАР!
Ушбу ўқишни бошлаётганингизни ҳикоя дейдиган бўлсам, ҳажми катталашиб кетди, шунинг учун уни қисса деб атай қоламан. Энди ана шу қиссани нима сабабдан “Бир кам дунё” деб атадим? Бу ном қаердан келиб қолди, ўзим ҳам билмайман. “Бир кам дунё” қандай маънони беради? Уни ким қандай тушунади? Менинг таърифим сизнинг таърифингиз билан қовушмаслиги ҳам мумкин. Лекин ушбу қиссани шундай ном билан ўқийверинг, бир гап бўлар! Айбу нуқсонларини кечиришингизни сўраб қоламан.
Сизларга саломлар билан: Ҳамиджон ШОДИБОЕВ.
БИР КАМ ДУНЁ
Қисса
Бир нуроний отахон оламдан ўтганида қабристонга одамзод сиғмай кетди. Одамларнинг анчагина қисми қабристон ичига кирган бўлса, қолганлар шундоққина қабрлар ёнидан девор қилиб ажратилган ҳовлига киришди. Иккита тоғорадаги тўла тупроқдан бир кафт-бир кафт олиб, унга суфлашдида, бўш турган тоғорага солишди. Ҳомийлар томонидан чиройли қилиб ясалган ўриндиқлар қатор қилиб айвон тагига териб қўйилган. Хонақоҳ деб масжиддаги намоз ўқиладиган бинони айтишади, лекин одамлар манашу айвонни ҳонақох деб атайдилар. Бу катта айвон иккита узун-узун қилиб қурилган уйлар билан биргаликда қишлоқ аҳолисидан пул йиғиб қурилган. Қабристоннинг катта кўча томонидаги хом ғишт билан урилган деворлари бузилиб, унинг ўрнига пишган ғиштдан чиройли шаклда девор қурилган. Деворга қатор қилиб қисқа масофаларда электр чироқлари ўрнатилган бўлиб, кечаси билан улар ҳамма ёқни ёритиб туради. Болалик вақтларимизда қабристон деворлари пахса ва кесаклар билан қурилган, вақт ўтган сайин унинг кўп қисми ағдарилиб ётган, бутун жойлари ҳам пастак бўлиб қабристон ичидаги ҳеч қандай ишлов берилмаган, дўппайган гўрлар мозорбувони босиб ётган қуруқ ўтлар ичида қўрқинчли тарзда кўриниб турарди. Ёритиш учун чироқ деган нарсанинг ўзи йўқ, қоронғу тушганида якка-ёлғиз тупроқ кўчадан юргани қўрқардик. Чунки эналаримиз бизга ажиналар тўғрисида кўп гапирган, бизнинг ҳаёлларимизни ажиналар эгаллаб олган, ҳозир биттаси чиқиб келиб бизни қабристонга етаклаб олиб кириб кетадигандек эди.
- Биласанми, - деб гап бошларди энамни кўргани келган аммам, - бир куни шундоқ мозорбувонинг олдидан ўтиб келаётсам, мозорнинг ичидан ка-а-атта, баландлиги ўн метр келадиган қоп-қора ажина чиқиб келяпти...
- Кечқурунми? – деб сўрайман унинг гапини бўлиб.
- Кечқурун-да! Ажина кундуз куни кўринмайди.
Тинглайман, қизиқиб ўтириб тинглайман. Аммам айтаётган ажиналар менинг кўз ўнгимдан ўтади.
Аммамдан кейин ажиналар тўғрисидаги ажабтовур ҳикояларни энам бошлар эдилар.
- Бир куни шомдан кейин дўхтирдан ўкил (укол) олиб келаётувдим, мозорни олдида чарчаб қолдим. Бирпас ўтирайин деб ариқнинг бўйига ўтирдим. Мундоқ қарасам деворнинг бузилиб, очилиб қолган жойида эканман. Шу пайт мозор ичидан ўзим тенги бир кампир чиқиб келиб, ёнимга ўтирди. Бир вақт қарасам ҳалиги кампир эшакка айланиб қолса бўладими? Менга тикилиб гапирмоқчи бўлувди, лабини биттаси чўзилиб ариқни ичига тушди. Шунда ариқнинг ичидан битта катта илон тумшуғини чиқарувди, қандоқ қилиб ўрнимдан турганимни, қандоқ қилиб югуриб кетганимниям билмайман. Нимага орқамга қарадим, ўзим ҳам билмайман, ўша илон аждарҳо бўлиб келяпти. Овозимнинг борича “до-од!” дедим. Нариги кўчадан Набижон домла чиқиб келиб:
- Ҳа апа, тинчликми? Нега додлаяпсиз? – деди. Мен унга қараб орқа томонимни кўрсатиб:
- Мени аждарҳо қувиб келяпти, қаранг, ана... – дедиму, орқамдаги аждарҳони кўрмадим. Шунда домла:
- Апа, сиз қўрқибсиз, кўзингизга алламбалолар кўринибди. Юринг, мен сизни уйингизгача кузатиб қўяман, - деб кўча эшигимизгача олиб келиб қўйди.
Эшитиб бўлганимча бўлдим. Ана сизга ажина, ҳоҳласа одам бўлади, ҳоҳласа эшакка айланади, ҳоҳласа илон ёки аждар...
