➡️ Vaksina ("vaccina" – sigirga oid) emlashda ishlatiladigan moddalar — infeksion kasalliklarning oldini olish yoki davolash maqsadida qo'llaniladigan preparatlar.
Mikroorganizmlar, shuningdek, ularning zararsizlantirilgan toksinlaridan tayyorlanadi, organizmga yuborilganda tegishli yuqumli kasalliklarga nisbatan sun'iy orttirilgan faol immunitet vujudga keladi. Tirik, o'ldirilgan, kimyoviy vaksinalar va anatoksinlar farq qilinadi. Tirik vaksinalar (chechak, poliomielit, qizamiq, gripp, toun, tulyaremiya, silga qarshi vaksinalar) kasallik qo'zg'atish xususiyatini yo'qotgan, biroq immunogen xossalari ega bo'lgan, qo'zg'atuvchiga qarshi himoya antitelolar hosil qiladigan maxsus kuchsizlantirigan mikroorganizmlardan tayyorlanadi. Bunda mikroorganizmlar sun'iy ozuqa muhitida yoki hayvon organizmida uzoq undiriladi. Tirik vaksinalar qo'llanilganda immunitet barqaror bo'lib, uzoq saqlanadi. O'ldirilgan vaksinalar bakteriyalar va viruslarga yuqori harorat, ultrabinafsha nurlar, ultratovush, formalin, spirt yoki b. moddalar ta'sir ettirib tayyorlanadi (ich terlama, ko'kyo'tal va boshqa kasalliklarga qarshi). Kimyoviy vaksinalar (ich terlama, toshmali terlama, paratiflar, vabo, difteriya, qoqshol va boshqa kasalliklarga qarshi), mikroorganizmlar yoki ularning mahsulotlaridan maxsus ajratib olingan faol komponent (antigen)lardir.
Anatoksinlar bakterialekzotoksilardan ularning zaharli xossalarini formalinda zararsizlantirish yo'li bilan olinadi. Tibbiyot amaliyotida bitta (monovaksina), ikkita (divaksina) yoki undan ko'p (polivaksina) mikroorganizm komponentlaridan iborat vaksinalardan foydalaniladi. Mikroblarning bir necha turidan tayyorlanib bitta yuqumli kasallikka qarshi qo'llaniladigan vaksina polivalent vaksina deyiladi. Dorilar turli yo'llar bilan yuboriladi; mushak ichiga (qizamiq), teri ostiga (ich terlama, toshmali terlama, paratiflar, dizenteriya, vabo, o'lat va boshqalar), teri yuzasiga (chechak, sil, tulyaremiya, kuydirgi), burunga (gripp) yoki og'iz orqali (poliomielit).
Ayrim yuqumli kasalliklar (chechak, sil, difteriya va b.)ning oldini olish uchun vaksina reja asosida, boshqa hollarda esa epidemik ko'rsatkichlar bo'yicha yuboriladi.
📌 #Vaksina
✅ Foydali manzil: @Tibbiy_lugat
Mikroorganizmlar, shuningdek, ularning zararsizlantirilgan toksinlaridan tayyorlanadi, organizmga yuborilganda tegishli yuqumli kasalliklarga nisbatan sun'iy orttirilgan faol immunitet vujudga keladi. Tirik, o'ldirilgan, kimyoviy vaksinalar va anatoksinlar farq qilinadi. Tirik vaksinalar (chechak, poliomielit, qizamiq, gripp, toun, tulyaremiya, silga qarshi vaksinalar) kasallik qo'zg'atish xususiyatini yo'qotgan, biroq immunogen xossalari ega bo'lgan, qo'zg'atuvchiga qarshi himoya antitelolar hosil qiladigan maxsus kuchsizlantirigan mikroorganizmlardan tayyorlanadi. Bunda mikroorganizmlar sun'iy ozuqa muhitida yoki hayvon organizmida uzoq undiriladi. Tirik vaksinalar qo'llanilganda immunitet barqaror bo'lib, uzoq saqlanadi. O'ldirilgan vaksinalar bakteriyalar va viruslarga yuqori harorat, ultrabinafsha nurlar, ultratovush, formalin, spirt yoki b. moddalar ta'sir ettirib tayyorlanadi (ich terlama, ko'kyo'tal va boshqa kasalliklarga qarshi). Kimyoviy vaksinalar (ich terlama, toshmali terlama, paratiflar, vabo, difteriya, qoqshol va boshqa kasalliklarga qarshi), mikroorganizmlar yoki ularning mahsulotlaridan maxsus ajratib olingan faol komponent (antigen)lardir.
Anatoksinlar bakterialekzotoksilardan ularning zaharli xossalarini formalinda zararsizlantirish yo'li bilan olinadi. Tibbiyot amaliyotida bitta (monovaksina), ikkita (divaksina) yoki undan ko'p (polivaksina) mikroorganizm komponentlaridan iborat vaksinalardan foydalaniladi. Mikroblarning bir necha turidan tayyorlanib bitta yuqumli kasallikka qarshi qo'llaniladigan vaksina polivalent vaksina deyiladi. Dorilar turli yo'llar bilan yuboriladi; mushak ichiga (qizamiq), teri ostiga (ich terlama, toshmali terlama, paratiflar, dizenteriya, vabo, o'lat va boshqalar), teri yuzasiga (chechak, sil, tulyaremiya, kuydirgi), burunga (gripp) yoki og'iz orqali (poliomielit).
Ayrim yuqumli kasalliklar (chechak, sil, difteriya va b.)ning oldini olish uchun vaksina reja asosida, boshqa hollarda esa epidemik ko'rsatkichlar bo'yicha yuboriladi.
📌 #Vaksina
✅ Foydali manzil: @Tibbiy_lugat
