Bugun, 20-yanvar kuni AQShda Donald Trampning 47-prezidenti lavozimiga kirishish marosimi bo‘lib o‘tadi. Bu haqda bilish muhim bo‘lgan narsalar:
Ana'nalar. Inauguratsiya doimo 20-yanvarda o‘tkaziladi, bu AQSH Konstitutsiyasiga kiritilgan tuzatishlardan birining talabi. Bugungi tadbirning g‘ayrioddiy tomoni, u odatdagidek Kapitoliy oldidagi maydonda emas, balki ichkarida, AQSH Kapitoliysi rotondasida bo‘lib o‘tadi. Tramp va marosim tashkilotchilari bunday qarorga kelishining sababi - Vashingtongdagi qattiq sovuq (-11 darajagacha). Inauguratsiya paytida odamlar odatda tashqarida uzoq vaqt kutishadi, politsiyachilar itlar va otlar bilan tartibni saqlashadi; Tramp bunday sovuqda hammaning xavf ostida qolishini tushuntirdi. U inauguratsiya paradini ham bekor qildi. Buning o‘rniga Capital One Arenada 20 mingga yaqin odam sig‘adigan katta namoyish bo‘lib o‘tadi.
Inauguratsiya mehmonlari. AQShda xorijiy davlatlar vakillarini inauguratsiya marosimiga taklif qilish an’anasi yo‘q. Ammo Tramp bir nechtasini, jumladan, Argentina rahbari Xaver Mileyni taklif etdi. Xitoydan Vashingtonga XXR vitse-prezidenti Xan Chjen tashrif buyurdi - bu kamdan-kam uchraydigan hodisa deb baholanmoqda.
Mehmonlar orasida amerikalik milliarderlar ko‘p bo'ladi: Trampning yaqin gumashtasiga aylangan Ilon Maskdan tashqari Mark Sukerberg (Meta), Jef Bezos (Amazon), Sem Altman (Open AI), hamda TikTok rahbari Shou Tsi Chu tashrif buyurishi kutilmoqda.
Kimning hisobiga ziyofat? Inauguratsiya bilan bog'liq rasmiy tadbirlar AQSH byudjeti tomonidan moliyalashtiriladi, norasmiy ziyofat va qabullar uchun esa homiylar (yuqoridagi milliarderlar) mablag‘ ajratgan. Tramp bu tadbirlar uchun taxminan 200 million dollar yig‘di, bu to‘rt yil avval Baydenga qaraganda uch baravar ko‘p. Inauguratsiya tadbirlariga IT-kompaniyalar hamda Ford, GM, Goldman Sachs, Johnson & Johnson, Delta, McDonald’s kabi yirik biznes bajonidil hissa qo‘shishdi. Ba’zi tadbirkorlar uchun bu Tramp va uning jamoasi a’zolari bilan munosabatlarni yo‘lga qo‘yish va inauguratsiya ziyofatlarida ular bilan muloqot qilish imkoniyati sifatida ko'rilmoqda. Tramp vakillari OAV bilan suhbatda bu ixtiyoriy-majburiy hayriyalarni Trampdan kechirim so‘rash usuli deb atashgan.
Birinchi kunning 100 ta farmoni. Tramp va uning jamoasi a’zolari prezident inauguratsiyadan so‘ng uning saylovoldi va’dalarini amalga oshiradigan 100 ga yaqin farmonni imzolashi haqida e’lon qilishdi. Farmonlarning aniq mazmuni hozircha noma’lum, ammo boshqa narsalar qatorida Trampdan quyidagilar kutilmoqda:
- AQShda, shu jumladan Alyaskada neft qazib olishni osonlashtirish;
- Noqonuniy muhojirlarni deportatsiya qilish va tug‘ilganlik bo‘yicha fuqarolik huquqini bekor qilish (lekin bu huquq Konstitutsiyada belgilangan, shuning uchun bu borasda hali janglar bo‘ladi);
- Meksika bilan chegarada favqulodda holat e’lon qilish;
- AQSH Demokratik partiyasi va Bayden ma'muriyati targ'ib qilgan DEI (tenglik, inklyuzivlik va turfalik siyosatidan qisman voz kechish, hususan Qurolli Kuchlar safida;
- Elektromobillarga dotatsiyalarni bekor qilish;
- To'rt yil oldin Kapitoliyga uyushtirilgan hujumdan keyin hukm qilingan ko‘plab Tramp tarafdorlarini afv etish (Tramp ularni "garovga olinganlar" deb ataydi; ehtimol, politsiyaga hujum qilganlar afv etilmaydi).
- Tramp, shuningdek, Jon Kennedi, Robert Kennedi va Martin Lyuter Kingning o‘ldirilishi haqidagi hujjatlarni oshkor qilishga va’da bergan.
E’lon qilingan ko‘plab farmonlar Tramp ijro hokimiyati vakolatlaridan maksimal darajada foydalanib, hokimiyatning boshqa tarmoqlarini - qonun chiqaruvchi va sud organlarini chetga surib qo'yishga harakati deb hisoblanmoqda.
Inauguratsiyani qayerda ko‘rish mumkin? Marosimning rasmiy sahifasi - bu
yerda . Mana
bu yerda C-SPAN kanalida translyatsiya. Bu yerda esa
MSNBC translyatsiyasi.
