#Bir_kitob_haqida
TO‘LMAYDIGAN VAQT
"Hech" vaqtni, yo‘qlikni, bo‘shliqni nimadir bilan to‘ldirishni istayotgan ruhan qari va miyang‘i musavvirning tush va o‘ng orasidagi alahlashi...
Chovushning «Hech»ini tugatib qog‘ozchaga shuni yozdim va stolim ustiga tashlab qo‘ydim. Albatta, bu mening oxirgi xulosam emas. Asarni uchinchi marta o‘qidim va hozir uchinchi marta xulosalayapman. Birinchi martasi aniq esimda: yozishni istagan odamning o‘zini o‘qqa-cho‘qqa urishi degandim o‘shanda. O‘zim shu holatda bo‘lganim uchun xulosam shu taqlid bo‘lgan bo‘lsa, ehtimol. Ammo baribir juda ta’sirlangandim. Muallif bilan tanishish va suhbatlashishni istaganim hali yodimda.
Tanishuv
O‘shanda biz birga ishlardik. To‘g‘rirog‘i, yaqindagina o‘tgan ish joyining jurnalida u ishlashi haqida eshitib qolgandim. Ammo ularning binosi markazdan ancha chetdaydi, faqat navro‘z bayramidagina ko‘rishgandik. U yonidagi sherigiga bir nimalarni tinimsiz gapirardi, yoniga bordim va o‘zimni tanishtirib, uning Hechini o‘qiganimni va qattiq ta’sirlanganimni, qanday yozganini bilishni istashimni aytdim. Ahmoqona savol, hozir o‘zim kulaman. Chovush Hechni yetti kunda bitirganini bildirdi. Keyin men ham yozishimni va hikoyalarimga fikr bildirishini istashimni aytdim, telegramiga ikkita hikoyamni tashladim. U shu kuni telegramdan sigaret so‘raganicha boshqa yozmadi, men ham unga buni boshqa eslatmadim. Keyinroq, to‘g‘rirog‘i o‘tgan yili usta Hamid Ismoildan bir narsani o‘rgandim: senga hech kim yozishni o‘rgatmaydi, chunki buni o‘rgatib bo‘lmaydi.
Chovushning avloddoshi Sanjar Nazarning avlodlarning ko‘rinishi, kiyim-kechagi, soch turmagi va boshqa aksessuarlari haqida maqolasi borligini eshitgandim. Bunga plyus sifatida bir xayol kelgandi, balki Sanjar Nazar buni kiritib ketgan hamdir, bu avlodlarning hayotiy quvvati, psixologik portreti, e’tibori. Gap shundaki, o‘tish davri avlodining o‘ziga xos psixologiyasi bo‘ladi, umuman buni har bir davrga to‘g‘irlash mumkin. Masalan, bizning avlodning ham psixologiyasini o‘rganib chiqsa yomon bo‘lmasdi. Xullas, ulardagi e’tiborsizlik orqasida ulkan nigilizm, ishonchsizlik turganligini his qilgan va bundan ba’zida hurkigan, ba’zida o‘sha ritmga tushib nigilistga aylangan paytlarim ko‘p. Ammo bu absurddan chiqish uchun ular ko‘p tirishganini his qilaman, deylik o‘sha avlodning ovozi bo‘lmish Chovush ham.
Kechagina Lavkraftning «Ktulxu chaqirig‘i» hikoyasini o‘qib chiqdim. Ko‘pchilik kosmik horror otasi sifatida ko‘radigan Lavkraft o‘zbek o‘quvchisiga notanish, ammo bir gap: uning ulug‘ligi butun boshli mifologiyani ipidan ignasigacha o‘zi yaratgani: bu kosmik iblislarning sayyoraga tushib kelishiyu, xalqlar uning kichik statetkasiga sig‘inishi, uning ko‘rinishi, uni so‘zlash tili, qanday qilib o‘lib tirilishi… xullas, u ummon tagidagi uyidan ko‘tarilgan mahal dunyoda turli o‘zgarishlar bo‘la boshlaydi. Huddi qirolicha asalari o‘z qo‘lostidagilarga ta’sir qilgani kabi, uning o‘lik tanasi ummon ustiga chiqishi ham shoir va yozuvchilarga, musavvirlarga qattiq ta’sir qiladi. Ijodkorlar allaqanday g‘alati trans holatiga o‘tib ktulxu haqda tush ko‘radilar, uning ko‘rinishi, qaydan kelgani, hozir nimani kutib nimani tush ko‘rib yotganini tasvirlay boshlashadi. Lavkraft ijodkorlar ishchi asalarilar kabi atrofga buncha ta’sirchanligini bilganmi yo bu shunchaki yozuvchining xayolimi, ahamiyatsiz, muhimi o‘sha ijodkorlar absurddan ta’sirlanadilar.
Davomi bor.
Alisher Fayzullayev, 2024, mart
📚 @kitoblar_apk
TO‘LMAYDIGAN VAQT
"Hech" vaqtni, yo‘qlikni, bo‘shliqni nimadir bilan to‘ldirishni istayotgan ruhan qari va miyang‘i musavvirning tush va o‘ng orasidagi alahlashi...
Chovushning «Hech»ini tugatib qog‘ozchaga shuni yozdim va stolim ustiga tashlab qo‘ydim. Albatta, bu mening oxirgi xulosam emas. Asarni uchinchi marta o‘qidim va hozir uchinchi marta xulosalayapman. Birinchi martasi aniq esimda: yozishni istagan odamning o‘zini o‘qqa-cho‘qqa urishi degandim o‘shanda. O‘zim shu holatda bo‘lganim uchun xulosam shu taqlid bo‘lgan bo‘lsa, ehtimol. Ammo baribir juda ta’sirlangandim. Muallif bilan tanishish va suhbatlashishni istaganim hali yodimda.
Tanishuv
O‘shanda biz birga ishlardik. To‘g‘rirog‘i, yaqindagina o‘tgan ish joyining jurnalida u ishlashi haqida eshitib qolgandim. Ammo ularning binosi markazdan ancha chetdaydi, faqat navro‘z bayramidagina ko‘rishgandik. U yonidagi sherigiga bir nimalarni tinimsiz gapirardi, yoniga bordim va o‘zimni tanishtirib, uning Hechini o‘qiganimni va qattiq ta’sirlanganimni, qanday yozganini bilishni istashimni aytdim. Ahmoqona savol, hozir o‘zim kulaman. Chovush Hechni yetti kunda bitirganini bildirdi. Keyin men ham yozishimni va hikoyalarimga fikr bildirishini istashimni aytdim, telegramiga ikkita hikoyamni tashladim. U shu kuni telegramdan sigaret so‘raganicha boshqa yozmadi, men ham unga buni boshqa eslatmadim. Keyinroq, to‘g‘rirog‘i o‘tgan yili usta Hamid Ismoildan bir narsani o‘rgandim: senga hech kim yozishni o‘rgatmaydi, chunki buni o‘rgatib bo‘lmaydi.
Chovushning avloddoshi Sanjar Nazarning avlodlarning ko‘rinishi, kiyim-kechagi, soch turmagi va boshqa aksessuarlari haqida maqolasi borligini eshitgandim. Bunga plyus sifatida bir xayol kelgandi, balki Sanjar Nazar buni kiritib ketgan hamdir, bu avlodlarning hayotiy quvvati, psixologik portreti, e’tibori. Gap shundaki, o‘tish davri avlodining o‘ziga xos psixologiyasi bo‘ladi, umuman buni har bir davrga to‘g‘irlash mumkin. Masalan, bizning avlodning ham psixologiyasini o‘rganib chiqsa yomon bo‘lmasdi. Xullas, ulardagi e’tiborsizlik orqasida ulkan nigilizm, ishonchsizlik turganligini his qilgan va bundan ba’zida hurkigan, ba’zida o‘sha ritmga tushib nigilistga aylangan paytlarim ko‘p. Ammo bu absurddan chiqish uchun ular ko‘p tirishganini his qilaman, deylik o‘sha avlodning ovozi bo‘lmish Chovush ham.
Kechagina Lavkraftning «Ktulxu chaqirig‘i» hikoyasini o‘qib chiqdim. Ko‘pchilik kosmik horror otasi sifatida ko‘radigan Lavkraft o‘zbek o‘quvchisiga notanish, ammo bir gap: uning ulug‘ligi butun boshli mifologiyani ipidan ignasigacha o‘zi yaratgani: bu kosmik iblislarning sayyoraga tushib kelishiyu, xalqlar uning kichik statetkasiga sig‘inishi, uning ko‘rinishi, uni so‘zlash tili, qanday qilib o‘lib tirilishi… xullas, u ummon tagidagi uyidan ko‘tarilgan mahal dunyoda turli o‘zgarishlar bo‘la boshlaydi. Huddi qirolicha asalari o‘z qo‘lostidagilarga ta’sir qilgani kabi, uning o‘lik tanasi ummon ustiga chiqishi ham shoir va yozuvchilarga, musavvirlarga qattiq ta’sir qiladi. Ijodkorlar allaqanday g‘alati trans holatiga o‘tib ktulxu haqda tush ko‘radilar, uning ko‘rinishi, qaydan kelgani, hozir nimani kutib nimani tush ko‘rib yotganini tasvirlay boshlashadi. Lavkraft ijodkorlar ishchi asalarilar kabi atrofga buncha ta’sirchanligini bilganmi yo bu shunchaki yozuvchining xayolimi, ahamiyatsiz, muhimi o‘sha ijodkorlar absurddan ta’sirlanadilar.
Davomi bor.
Alisher Fayzullayev, 2024, mart
📚 @kitoblar_apk