📜Mulohazalarim

​Ibn Sino (980-1037).

Abu Ali al-Husayn Ibn Abdulloh ibn al-Hasan Ibn Sino kunyasi Abu Alidir. Xalq orasida Ibn Sino, Yevropada Avisenna, allomalar orasida esa Shayx ur-rais nomlari bilan mashhurdir. Jahon fani taraqqiyotiga ulkan hissa qo‘shgan, Markaziy Osiyolik buyuk qomusiy Olim, mutafakkir, tabib, faylasuf, mantiqshunos, shoir.

980-yil avgust oyida (370-yil hijriy yili safar oyining boshida) Buxoro yaqinidagi Afshona qishlog‘ida amaldor oilasida tug‘ilgan. Ibn Sinoning otasi Abdulloh Balx shahridan bo‘lib, Somoniylar amiri Nur ibn Mansur (967-997) davrida Buxoroga ko‘chib kelgan, Xurmaysan qishlog‘iga moliya amaldori etib tayinlagan. Abdulloh afshonalik Sitora ismli qizga uylanib ikki o‘g‘il farzand ko‘radi. O‘g‘illarining kattasi Husayn(Ibn Sino), kenjasi Mahmud edi…

Ibn Sino Buxoroda o‘qiy boshlaydi. Zaruriy bilimlarni barjasini Buxoroda oladi. 10 yoshga yetganda Qur’oni karimni yod olib, adab darslarini ham to‘la o‘zlashtirib oladi. Ayni vaqtda u hisob va aljabr bilan shug‘ullanadi, so‘ngra arab adabiyotiga oid kitoblarni o‘qib chiqadi. Ibn Sino bir joyda doimiy yashab ijod qilolmaydi, u bir necha bora taqib tufayli qochishga majbur bo‘ladi.

Ibn Sino jismonan juda baquvvat bo‘lsa-da, biroq shaharma-shahar darbadarlikda yurish, bir necha bora hibsda yotishning oqibati olimning salomatligiga jiddiy ta’sir etadi. Shuning natijasida 1037-yilda Hamadonda 57(58-yoshda) vafot etadi. Alloma asarlarini o‘sha davrda Yaqin va O‘rta Sharqning ilmiy tili bo‘lgan arab tilida, ba’zilarini Fors tilida yozgan.Turli manbalarga ko‘ra uning 450 dan ziyod asar yozgan bo‘lib, zamonlar o‘tishi bilan ularning ko‘pi yoqolib ketgan va bizgacha 242 tasi yetib kelgan.

Ibn Sino barchamizniki(🇰🇿🇰🇬🇦🇿🇹🇯🇺🇿🇹🇲🇹🇷)

👉 https://t.me/mulohazalarim_m

​Chorizm mustamlakachilik siyosati.

Sharqda qon va qilich bilan joriy qilgan generallardan biri M.D.Skobelev: “Millatni yo‘q qilish uchun uni qirish shart emas, uning madaniyatini, tilini, san’atini yo‘q qilsang bas, tez orada o‘zi tanazzulga uchraydi “ deya “bashorat” qilgan edi.

...O‘zbek tili bir chekkaga surib tashlandi, uning mavqei pasayib ketdi. Natijada xalq orasida rus tilini bilmaydigan odam mas’ul idoralarda ishlamaydi, degan tushuncha yuzaga keldi. Aslida xam ahvol shunday edi, ijtimoiy hayotdagi muomalalar va davlat muassasalaridagi mavjud sharoit, holat faqat rus tilini bilishni talab qilardi. Natijada o‘zbeklar orasida o‘zbek tilini bilmaydiganlar, o‘zbek tilida yozolmaydiganlar va o‘zbekcha fikrlay olmaydiganlar ko‘payib ketdi. Holat shu darajaga yetdiki, o‘z ona tilini bilmaslik ayb sanalmaydigan bo‘lib qoldi. Mustabid tuzum siyosatining talabi va zo‘ravonligi asosida ma’naviyatimizning muhim qirralaridan bo‘lmish alifbomiz ketma-ket uch marta o‘zgartirildi. 1929-yilda arab alifbosidan lotin alifbosiga utildi. Oradan 12 yil o‘tgach, kirill alifbosi qabul qilindi. Shu tariqa xalqimiz o‘zining 1000-1200-yillik ko‘hna tarixidan, o‘tmishidan, ma’naviy merosidan mahrum bo‘ldi. Ota-bobolarimizdan qolgan kitoblar asosan arab va fors tillarida yozilgan. Imloning o‘zgartirilishi natijasida ana shu kitoblarni o‘qiy olmaydigan bo‘lib qoldik. Yaqin o‘tmishimizning riyokor siyosati natijasida mo‘g‘ul bosqini keltirgan yo‘qotishdan xam ko‘ra kattaroq ma’naviy falokatga uchradik. Bu tariximizni, madaniyatimizni, milliy-ma’naviy merosimizni yo‘qotishga urinishning yangicha yo‘li edi.

📚Olam va Odam Din va Ilm

#iqtibos

👉 https://t.me/mulohazalarim_m