Sheʼriy sanʼatlarJonlantirish — jonsiz predmetlarga, tabiat hodisalariga va jonivorlarga odamlarga xos xislatlarni koʻchirish.
Jonlantirish ikki xil koʻrinishda boʻladi:
1. Tashxis – jonsiz narsalarni jonlantirish
2. Intoq – gapirmaydigan narsalarni gapirtirish
Mubolagʻa — tasvirlanayotgan shaxsni yoki voqea-hodisani, narsani boʻrttirib, kuchaytirib tasvirlash mubolagʻa deyiladi.
Talmeh — bu arabcha "bir nazar tashlash" degan maʼnoni anglatib, sheʼriyatda mashhur shaxslarga, adabiy qahramonlarga, mashhur narsalarga ishora qilish usuli. Masalan:
Al-Beruniy, Al-Xorazmiy,
Al-Forob avlodidan.
Asli nasli balki oʻzluq,
Balki Tarxon, oʻzbegim.(E. Vohidov)
Ishtiqoq — soʻzdan soʻzni ajratmoq maʼnosini ifodalovchi sheʼr sanʼati boʻlib, bu usulda sheʼr baytlarida oʻzakdosh soʻzlar qoʻllanadi. Masalan:
Bu chaman gullarga kondir,
Ochilib yashang mudom.
Gul boʻlib, gul-gul yonib,
Gulshan aro Gulchehralar.(E. Vohidov, "Gulchehralar")
Tazod — "zid qoʻyish", "qarshilantirish" degan maʼnolarni ifodalovchi bu usul sheʼrda maʼnosi qarama-qarshi, zid boʻlgan soʻzlarni qoʻllash sanʼatidir. Masalan:
Sochlaring ishqi bilolmam,
Menga rohat yo azob.
Bu ilonning jonga solgan,
Zahrim-u yo qandim-u?(E. Vohidov, "Tola soch")
Irsoli masal — sheʼriyatda maqol, masal, matal, hikmatli soʻzlarni qoʻllash sanʼatidir.
Tajnis — sheʼr baytida omonim soʻzlardan foydalanib, fikrni taʼsirchan ifodalash sanʼati tajnis deyiladi. Masalan:
Tigʻi ishqing yorasidur butmagan,
Dardini har kimga ochib butmagan.
Hajr sahrosidir ohim oʻtidin,
Andi gul yoxud giyohe butmagan.Qofiya — misra oxiridagi ohangdosh soʻzlar qofiya deyiladi. Masalan:
Sheʼrim! Yana oʻzing yaxshisan.
Bogʻga kirsang, gullar sharmanda.
BIr men emas, hayot shaxsisan.
Jonim kabi yashaysan manda.(Usmon Nosir)
#sheʼr / #sheʼriy_sanʼatlar / #jonlantirish / #tashxis / #intoq / #mubolagʻa / #talmeh / #ishtiqoq / #tazod / #irsoli_masal / #tajnis / #qofiya
@mening_tilim
