Koronavirus, gripp, shamollash: nima bilan og‘riganingizni qanday tushunish mumkin?
Yuqori harorat, yo‘tal, zaiflik, bosh og‘rig‘i – bu koronavirus, gripp va shamollashning birinchi bosqichidagi belgilar. Bu belgilar juda ham o‘xshash, biroq farqi bor.
Gripp va oddiy shamollash belgilari juda o‘xshash
Yangi 2019-nCoV koronavirusning birinchi bosqichini gripp bilan aralashtirib yuborish mumkin. Ko‘p hollarda bu yuqori harorat, quruq yo‘tal, nafas olishning qiyinlashuvi, bo‘g‘imlardagi og‘riq, holsizlik, ayrim holatlarda bosh og‘rig‘i bilan kechadi. Lekin dastlabki ikki belgi borki, bu faqat gripp yoki shamollashda uchraydi, bu holat koronavirusda yo‘q: burun bitishi va tomoqdagi og‘riq.
Bu ikki simptom – yuqori nafas yo‘llari infeksiyasining tipik belgisi. Koronavirus, asosan, pastki nafas yo‘llarini zararlaydi, shu sabab ham asosan quruq yo‘tal, nafas qisishi kuzatiladi, biroq tomoq og‘rimaydi.
Koronavirus yuqtirgan odamda kasallik rivojlanishdan oldin 14 kun davomida inkubatsion davr kuzatiladi. Bu vaqt oralig‘ida hech narsa sezilmaydi. Agar siz o‘zingizga ishonmasangiz yoki gumondan xoli bo‘lishni istasangiz, shifokorga murojaat qilishingiz mumkin. Shifokor zarur deb topsa, respirator virus bor-yo‘qligini aniqlash uchun so‘lak namunasini laboratoriyaga yuboradi.
Koronavirusdan qanday himoyalanish mumkin?
Hozirda juda dolzarb bo‘lib turgan 2019-nCoV havo-tomchi yo‘li, zararlangan joyda bo‘lish yoki infeksiya yuqtirgan odam bilan aloqa qilish orqali yuqadi. Shu sababli ham tibbiy niqob to‘la himoya qila olmasligi mumkin. Avvalo, qo‘lni sovunlab tez-tez yuvib turish, bir martalik qog‘oz sochiqlardan foydalanish, kasallangan odamlar bilan to‘g‘ridan to‘g‘ri muloqotga kirishmaslik tavsiya etiladi.
Gripp yoki shamollash: qanday farqi bor?
Grippni shamollashdan farqlashda, hatto, shifokorlar ham xatolikka yo‘l qo‘yishlari mumkin. Chunki ularning belgilari bir-biriga juda o‘xshash. Shamollash tomoq qirilishi va burun bitishidan boshlanadi, undan keyin yo‘tal paydo bo‘ladi. Yo‘tal quruq yoki balg‘amli bo‘lishi mumkin. Bir necha kun davomida tomoq og‘riydi, burun bitib qoladi, tana harorati ham biroz oshadi, holsizlik, bosh og‘rig‘i bezovta qiladi.
Gripp shamollashdan farqli o‘laroq, birdaniga paydo bo‘ladi va “to‘la hajmda ish boshlaydi”. Uning o‘ziga xos belgilari: bosh og‘rig‘i, bo‘g‘imlarning zirqirashi, quruq yo‘tal, og‘riq va tomoqning bo‘g‘ilishi. Tana harorati 41 darajagacha ko‘tariladi va titroq bilan kechadi. Bemor umumiy zaiflikni his qiladi, ko‘proq uxlagisi keladi.
Oddiy shamollash belgilari bir necha kundan keyin pasayib, taxminan, 1 haftadan keyin butunlay o‘tib ketadi. Gripp esa uzoqroq davom etadi: odam 1 hafta mobaynida butunlay yotib qoladi. To‘la sog‘ayib ketishi uchun bir necha hafta kerak bo‘ladi.
Nemislarning vaksinatsiya bo‘yicha doimiy komissiyasi (STIKO) har yili grippga qarshi emlashni tavsiya etadi. Chunki, surunkali kasalliklardan aziyat chekadiganlar, homiladorlar va 60 yoshdan oshganlar uchun grippni yuqtirish juda xavflidir. Shuningdek, komissiya kasbiga ko‘ra ko‘p odamlar bilan ishlaydiganlarga (misol uchun tibbiyot xodimlari, jamoat tashkilotlarida ishlaydiganlar) ham emlanishi kerak, deb hisoblaydi.
Antibiotiklarni qachon qabul qilish kerak?
Shamollash kasalliklari va grippga viruslar sabab bo‘ladi. Viruslarga antibiotiklar mutlaqo ta’sir qilmaydi. Shuning uchun ularni qabul qilishdan ma’ni yo‘q.
Bakteriyalarga antibiotiklar har xil ta’sir qiladi: yo butunlay mavh etadi yoki rivojlanishiga yo‘l qo‘ymaydi. Masalan, penisillinlar, bakteriya hujayralarining sintezlanishiga yo‘l bermaydi, natijada hujayra yoriladi va bakteriya halok bo‘ladi.
Shundan kelib chiqib xulosa qilish mumkinki, antibiotiklarni bakterial infeksiyali kasalliklarda qo‘llagan ma’qul. Gohida ular ham viruslar bilan birgalikda rivojlanishi mumkin. Bakteriya zaiflashgan immun tizimi orqali organizmga kiradi. Pnevmoniya, tonzillit, sistit, meningit kabi kasalliklarni odatda bakteriyalar chaqiradi va bunday hollarda antibiotiklardan foydalanish kerak.
🍃🌸 @Tibbiyot_Sirlari 🌸🍃
Yuqori harorat, yo‘tal, zaiflik, bosh og‘rig‘i – bu koronavirus, gripp va shamollashning birinchi bosqichidagi belgilar. Bu belgilar juda ham o‘xshash, biroq farqi bor.
Gripp va oddiy shamollash belgilari juda o‘xshash
Yangi 2019-nCoV koronavirusning birinchi bosqichini gripp bilan aralashtirib yuborish mumkin. Ko‘p hollarda bu yuqori harorat, quruq yo‘tal, nafas olishning qiyinlashuvi, bo‘g‘imlardagi og‘riq, holsizlik, ayrim holatlarda bosh og‘rig‘i bilan kechadi. Lekin dastlabki ikki belgi borki, bu faqat gripp yoki shamollashda uchraydi, bu holat koronavirusda yo‘q: burun bitishi va tomoqdagi og‘riq.
Bu ikki simptom – yuqori nafas yo‘llari infeksiyasining tipik belgisi. Koronavirus, asosan, pastki nafas yo‘llarini zararlaydi, shu sabab ham asosan quruq yo‘tal, nafas qisishi kuzatiladi, biroq tomoq og‘rimaydi.
Koronavirus yuqtirgan odamda kasallik rivojlanishdan oldin 14 kun davomida inkubatsion davr kuzatiladi. Bu vaqt oralig‘ida hech narsa sezilmaydi. Agar siz o‘zingizga ishonmasangiz yoki gumondan xoli bo‘lishni istasangiz, shifokorga murojaat qilishingiz mumkin. Shifokor zarur deb topsa, respirator virus bor-yo‘qligini aniqlash uchun so‘lak namunasini laboratoriyaga yuboradi.
Koronavirusdan qanday himoyalanish mumkin?
Hozirda juda dolzarb bo‘lib turgan 2019-nCoV havo-tomchi yo‘li, zararlangan joyda bo‘lish yoki infeksiya yuqtirgan odam bilan aloqa qilish orqali yuqadi. Shu sababli ham tibbiy niqob to‘la himoya qila olmasligi mumkin. Avvalo, qo‘lni sovunlab tez-tez yuvib turish, bir martalik qog‘oz sochiqlardan foydalanish, kasallangan odamlar bilan to‘g‘ridan to‘g‘ri muloqotga kirishmaslik tavsiya etiladi.
Gripp yoki shamollash: qanday farqi bor?
Grippni shamollashdan farqlashda, hatto, shifokorlar ham xatolikka yo‘l qo‘yishlari mumkin. Chunki ularning belgilari bir-biriga juda o‘xshash. Shamollash tomoq qirilishi va burun bitishidan boshlanadi, undan keyin yo‘tal paydo bo‘ladi. Yo‘tal quruq yoki balg‘amli bo‘lishi mumkin. Bir necha kun davomida tomoq og‘riydi, burun bitib qoladi, tana harorati ham biroz oshadi, holsizlik, bosh og‘rig‘i bezovta qiladi.
Gripp shamollashdan farqli o‘laroq, birdaniga paydo bo‘ladi va “to‘la hajmda ish boshlaydi”. Uning o‘ziga xos belgilari: bosh og‘rig‘i, bo‘g‘imlarning zirqirashi, quruq yo‘tal, og‘riq va tomoqning bo‘g‘ilishi. Tana harorati 41 darajagacha ko‘tariladi va titroq bilan kechadi. Bemor umumiy zaiflikni his qiladi, ko‘proq uxlagisi keladi.
Oddiy shamollash belgilari bir necha kundan keyin pasayib, taxminan, 1 haftadan keyin butunlay o‘tib ketadi. Gripp esa uzoqroq davom etadi: odam 1 hafta mobaynida butunlay yotib qoladi. To‘la sog‘ayib ketishi uchun bir necha hafta kerak bo‘ladi.
Nemislarning vaksinatsiya bo‘yicha doimiy komissiyasi (STIKO) har yili grippga qarshi emlashni tavsiya etadi. Chunki, surunkali kasalliklardan aziyat chekadiganlar, homiladorlar va 60 yoshdan oshganlar uchun grippni yuqtirish juda xavflidir. Shuningdek, komissiya kasbiga ko‘ra ko‘p odamlar bilan ishlaydiganlarga (misol uchun tibbiyot xodimlari, jamoat tashkilotlarida ishlaydiganlar) ham emlanishi kerak, deb hisoblaydi.
Antibiotiklarni qachon qabul qilish kerak?
Shamollash kasalliklari va grippga viruslar sabab bo‘ladi. Viruslarga antibiotiklar mutlaqo ta’sir qilmaydi. Shuning uchun ularni qabul qilishdan ma’ni yo‘q.
Bakteriyalarga antibiotiklar har xil ta’sir qiladi: yo butunlay mavh etadi yoki rivojlanishiga yo‘l qo‘ymaydi. Masalan, penisillinlar, bakteriya hujayralarining sintezlanishiga yo‘l bermaydi, natijada hujayra yoriladi va bakteriya halok bo‘ladi.
Shundan kelib chiqib xulosa qilish mumkinki, antibiotiklarni bakterial infeksiyali kasalliklarda qo‘llagan ma’qul. Gohida ular ham viruslar bilan birgalikda rivojlanishi mumkin. Bakteriya zaiflashgan immun tizimi orqali organizmga kiradi. Pnevmoniya, tonzillit, sistit, meningit kabi kasalliklarni odatda bakteriyalar chaqiradi va bunday hollarda antibiotiklardan foydalanish kerak.
🍃🌸 @Tibbiyot_Sirlari 🌸🍃