YURISTKADR

Ураааа! Олий суд уй-жой низоси билан боғлиқ жуда муҳим масалага нуқта қўйиб берди.

Хуллас, сиз кимдандир уй-жой сотиб олдингиз, пулини тўлиқ тўладингиз, олди-сотди шартномасини нотариус орқали имзолагансиз, кадастр ҳужжати бўлган. Лекин, ўзингиз сотиб олган бу уйга кираман десангиз, бу уйда олдинги эгасига қандайдир яқин одамлари яшаб юрибди. Сиз оилангиз билан кириб яшашингиз керак, лекин улар чиқмаймиз деб туриб олган. Энг ғалати томони, судга мурожаат қилиб, бу одамларни мажбуран кўчириш ҳақида даъво киритсангиз, суд даъвонгизни рад қилиб турибдию. Ўзингизни қаерга қўйишни билолмай қоласиз. Уй сизники, лекин унда сизга бегона одамлар яшаяпти. Судлар эса сизга қарши...😳

Баҳодир Ахмедовнинг айтишича, худди шундай уй-жой низоси бўйича Олий суд фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати бу турдаги ишларни умумлаштирган ва битта кейс мисолида, Олий суднинг аниқ позициясини билдирган. Олий судга кўра, бундай низоларда уй-жой эгасининг ҳуқуқи ҳимоя қилиниши керак.

➖Яъни, Олий суд судлов ҳайъати уй-жой эгасининг фуқаро “Д.Х.”ни кўчиришни рад қилиш ҳақидаги қуйи инстанция судларининг хулосалари билан қуйидагиларга асосан келишмаган.

Хусусан, даъвогар “Т.Б.” 2023 йил 19 апрелдаги нотариал тартибда расмийлаштирилган олди-сотди шартномасига асосан низоли уй-жойни “У.А”дан сотиб олган бўлиб, жавобгар “Д.Х.” Миграция ва фуқароликни расмийлаштириш бошқармасидан олинган маълумотга кўра, 2022 йил 27 январда низодаги хонадон рўйхатидан ўчирилган. Қолаверса, Уй-жой кодексининг 32-моддаси талабига кўра, жавобгар “Д.Х.” уй мулкдори “Т.Б.”нинг оила аъзоси ҳисобланмайди ва мулкдор билан умумий хўжалик юритиб, доимий яшамаган, уй рўйхатида ҳам турмайди, янги мулкдор билан ўрталарида турар жойдан фойдаланиш юзасидан келишув ҳам мавжуд эмас.

Мазкур ҳолатлар ва мулкдор ўзининг мулк ҳуқуқини, ким томонидан бўлмасин, ҳар қандай бузишни бартараф этишни талаб қилишга ҳақли эканлигига (ФК 164-модда) асосланиб, Олий суд судлов ҳайъати 2024 йил 29 июлдаги ажрими билан суд ҳужжатларини қисман бекор қилиб, жавобгар “Д.Х.”ни ҳам уйдан кўчириш ҳақида янги қарор қабул қилган.

Яъни, Олий суд уй-жойни сотиб олган мулкдорнинг ҳуқуқларини бирламчи деб эътироф этган ва унинг бошқа бегона фуқароларни ўз уйидан кўчириш ҳақидаги даъвоси асосли эканлигини тушунтирган.

Зўр бўлди! Бу янгиликни уй-жой сотиб олиб, бу уйдан бегоналарни чиқара олмай сарсон бўлаётган таниш-билишларингизга юбориб қўйинг.

👉@yuristkadr

Таклифимиз эътиборга олинди ва МКга биз айтган ўзгартириш киритилди.

ЎРҚ-1030-сонли қонун билан Меҳнат кодексининг 559-моддаси 1-бандидаги «касаба уюшмаси қўмитаси» деган сўзлар «касаба уюшмалари, уларнинг бирлашмалари, бўлинмалари ва бошланғич касаба уюшмалари ташкилотлари» деган сўзлар билан алмаштирилди.

Нима эди бу, деб сўраяпсизми?

Бундан бир ярим йил аввал, яъни 2023 йилнинг 8 июль куни “ходим манфаатида ким даъво киритиши мумкин: касаба уюшмасими ёки касаба уюшмаси қўмитасими” деб номланган пост қўйган эдик.

Ўшанда, “... янги Меҳнат кодексининг 559-моддаси 1-бандида судга мурожаат қилиш ҳуқуқига эга шахс сифатида “ходим ёки касаба уюшмаси қўмитаси” деб қўйилган. Аслида бу ерда “ходим ёки касаба уюшмаси” деган кенгроқ мазмундаги жумлалар бўлиши керак эди.

Бу билан янги Меҳнат кодекси бутун бошли касаба уюшмасининг ходимларнинг манфаати йўлида даъво киритиш ҳуқуқини инкор қилиб, бор-йўғи унинг бир ячейкасинигина даъво киритиш ҳуқуқини эътироф қилиб қўйган. Яъни, яхшигина қовун туширилган” деб ёзган эдик.

Бу билан, Меҳнат кодексининг 559-моддаси 1-бандидаги хатоликни тўғрилаш кераклигини айтган эдик.

Ажойиб! Таклифларимиз эътиборга олинди ва юқорида кўрсатилганидек, МК 559-моддасидаги хатолик тўғриланди.

Мана энди, ходимлар аъзо бўлган касаба уюшмаси органлари ходимлар номидан тўлақонли равишда судга мурожаат қилиш ҳуқуқига эга бўлди.

👉@yuristkadr

Конституциявий суд “Давлат божи тўғрисида”ги қонуннинг айрим нормаларига шарҳ берди

Ўзбекистон Республикаси Конституциявий судининг яқинда бўлиб ўтган очиқ суд мажлисида “Давлат божи тўғрисида”ги қонунининг Савдо-саноат палатасига оид нормаларига шарҳ бериш тўғрисидаги масала кўриб чиқилди.

Суд қарорига мувофиқ, “Давлат божи тўғрисида”ги қонуннинг 8, 9, 10-моддалари иккинчи қисмининг Савдо-саноат палатасига оид нормаларига қуйидаги мазмунда шарҳ берилди: “Ўзбекистан Республикаси Савдо-саноат палатаси ва унинг худудий бошқармалари - палата аъзоларининг манфаатларини кўзлаб қилинган даъволари (аризалар) бўйича “...кўрсатилган шахсларнинг талабларини қаноатлантириш тўлиқ ёки қисман рад этилган тақдирда, давлат божи шу шахслардан талабларнинг қаноатлантирилиши рад этилган миқдорига мутаносиб равишда ундирилади” деган нормани, давлат божи ариза қайси шахсларнинг манфаатларини кўзлаб тақдим этилган бўлса, шу шахслардан даъво талабларнинг қаноатлантирилиши рад этилган қисмига мутаносиб равишда ундирилади, деб тушуниш лозим”.

Шунингдек, Ўзбекистан Республикаси Олий Мажлисига “Давлат божи тўғрисида”ги қонунни янада такомиллаштириш масаласини кўриб чиқиш тавсия этилди.

Судьялар олий кенгаши

👉@yuristkadr

Ҳуқуқий нигилизм: Қувасой шаҳрида 300 га яқин дарахт ҳоким бошчилигида қўпорилган.

Kun.uzга кўра, Қувасой шаҳрида 300 тага яқин дарахтлар тагидан қўпориб олиниб, ғайриқонуний равишда бошқа жойга кўчирилган. Бу қонунбузарликларнинг бошида шахсан Қувасой шаҳар ҳокими турган экан.

Ҳоким 251 та дарахт кўчирилганини айтмоқда. Ҳокимнинг баҳонаси дарахтлар жойлашган ерга турар-жойлар ва маиший хизмат кўрсатиш комплекслари қурилар эмиш. Ўзиз айтинг, агар бу ишга коррупция аралашмаган бўлса, шахсан ҳокимнинг ўзи қонунларга тупурган ҳолда, тепасида туриб қўпортирармиди шунча дарахтларни.

Бу вазиятда дарахтларни кўчиришда Вазирлар Маҳкамасининг 2022 йил 22 августдаги 464-сонли қарори билан тасдиқланган “Давлат ўрмон фондига кирмайдиган дарахтлар ва буталарни экиш, парвариш қилиш ҳамда улардан фойдаланиш тартиби тўғрисида”ги Низом талаблари қўпол равишда бузилган.

Энг қизиғи, ўша дарахтлар тагидан қўпориб олинаётган жойнинг шундоққина рўпарасида Қувасой шаҳар прокуратураси жойлашган. Шаҳар прокуроридан тортиб, прокуратуранинг қоровулигача бу қонунбузарликларни шунчаки томоша қилиб турганми шунда. Уят!

Ҳокимдан ва прокурордан тортиб, шаҳарга масъул экология ходимларигача қатъий чора кўрилишини талаб қиламиз!

👉@yuristkadr

МКга ўзгартириш киритилди ва масалага точка қўйилди.

Биласиз, вақтинча йўқ бўлган ходимнинг вазифасини бошқа ходимга юклатишдан олдин, ходимнинг розилиги олиниши керак ва унга қўшимча иш ҳақи тўланиши керак.

Бироқ, МК 259-моддаси иккинчи қисмида “вақтинча йўқ бўлган ходимнинг мажбуриятларини бажариш вазифаси унинг штатдаги ўринбосари зиммасига асосий ишдан озод этилмаган ҳолда юклатилганда қўшимча тўлов амалга оширилмайди” дейилган эди.

Бу қоидага кўра, агар ходим вақтинча бўлмаган ходимнинг расман ўринбосари бўлса, яъни унинг лавозимида “ўринбосар” жумласи бўлса, вақтинча бўлмаган ходимнинг вазифасини юклатишда ундан розилик талаб этилмайди ва қўшимча иш ҳақи тўланмайди.

Лекин, МК 116-моддаси олтинчи қисмида “вақтинча йўқ бўлган ходимнинг мажбуриятларини асосий ишдан озод этилмаган ҳолда бажаришни штатдаги унинг ўрнини босадиган, меҳнат тўғрисидаги қонунчиликка, меҳнат шартномасига, мансаб йўриқномасига мувофиқ ўз лавозим мажбуриятларига вақтинча йўқ бўлган ходимнинг мажбуриятларини бажариш кирадиган шахс зиммасига юклатиш иш берувчининг буйруғи билан расмийлаштирилади, мажбуриятларни вақтинча бажариш зиммасига юклатилаётган ходимнинг бирор-бир қўшимча розилигини олишни талаб этмайди ҳамда қўшимча равишда ҳақ тўланмайди” дейилган.

Бу қоидада ходим вақтинча йўқ бўлган ходимнинг расман ўринбосари бўладими, ёки йўқми, асосийси, лавозим йўриқномасида вақтинча бўлмаган ходим йўқ бўлганда, унинг мажбуриятларини тўғридан-тўғри бажариш киритилган бўлса ҳам, юклатишда ундан розилик олиниши шарт эмаслиги ва қўшимча иш ҳақи тўланмаслиги кўрсатилган.

Мазкур вазиятда МК 259-моддада айнан “ўринбосар” деб аниқ кўрсатилган бўлса, МК 116-моддасида “ўринбосар” деб аниқ кўрсатилмаган. Ва гарчи штат бўйича ўринбосар бўлмасада, лавозим-йўриқномасида вақтинча бўлмаган ходим бўлмаганда, унинг вазифасига киришувчи сифатида кўрсатилдими тамом, юклатишда розилик талаб этилмайди ва қўшимча ҳақ тўланмайди.

Биз бу бўйича иккита моддада бир масала юзасидан икки хил норма бўлиб қолганлигини танқид қилиб, бу муаммони ҳал қилиш учун Меҳнат кодексига ўзгартириш киритиш ҳақида пост қўйган эдик.

Мана, Меҳнат кодексига айни шу бўйича ўзгартириш киритилди. 2025 йил 13 февралдаги ЎРҚ-1030-сонли қонун билан МК 259-моддасининг иккинчи қисмидаги “унинг штатдаги ўринбосари» деган сўзлар «штатдаги унинг ўрнини босадиган шахс» деган сўзлар билан алмаштирилди.

Ана энди иш берувчиларга яхшигина имконият берилди. Масалан, бўлимда 3 нафар ходим бор: бўлим бошлиғи, бош мутахассис ва етакчи мутахассис. Бош мутахассис бўлим бошлиғининг расман ўринбосари эмас. Лекин у бўлим бошлиғи вақтинча бўлмаганда, унинг вазифасига автоматик равишда киришувчи шахс. Шунингдек, ушбу бош мутахассиснинг лавозим-йўриқномасида “бўлим бошлиғи вақтинча бўлмаганда, унинг вазифасига тўғридан-тўғри киришади” деб ёзиб қўйилган дейлик.

Демак, мана шундай вазиятда ҳам бўлим бошлиғининг вазифасини бош мутахассисга вақтинча юклатишда, ундан розилик талаб этилмайди ва унга қўшимча ҳақ тўланмайди. Хуллас, масалага точка қўйилди.

👉@yuristkadr

Юридик техникумлардаги педагогларнинг иш ҳақи муаммоси ижобий ҳал бўлди.

Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги жамоатчилик билан ишлашни, одамларни эшитишни билади.

Хабарингиз бор, юридик техникумларнинг педагогларига иш ҳақи тўлашда юзага келган муаммолар ҳақида чиқиш қилган эдик.

Норматив-ҳуқуқий ҳужжатга асосан бошқа техникумлар қатори юридик техникумларнинг педагог ходимларига ҳақ тўлаш жараёнини ҳам тарификация тизимига ўтказиш жараёни кетаётган эди.

Бироқ, юридик техникумлар 2019 йилдан кредит-модул тизимига ўтган бўлиб, бу ердаги педагог ходимларнинг 2024-2025 йилдаги ўқув юкламаси, уларнинг шахсий иш режаси ҳамда дарс соатларидан келиб чиқиб, йил давомида уларга тўланадиган иш хақи суммалари 2024-2025 ўқув йили бошида тасдиқланган эди. Яъни, ўқув йилининг ўртасидан тарификация тизимига ўтиш юридик техникумлардаги педагогларнинг ойлик иш ҳақини кескин камайишига, ўртача 1-1,5 млн. сўмгача тушиб кетишига олиб келган эди.

Шундан келиб чиқиб, биз Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигига юридик техникумлар бўйича тарификацияга кейинги – 2025-2026 ўқув йилидан бошлаб ўтиш ҳақида расмий тушунтириш берилиши ҳақида таклиф берган эдик.

Кеча вазирлик ушбу муаммо юзасидан ўз баёнотини эълон қилди ва 2024-2025-ўқув йили якунига қадар юридик техникумларнинг ўқув режалари ҳамда педагог ходимларнинг юкламалари ва меҳнатга ҳақ тўлашнинг амалдаги тартиби сақланиб қолишини билдирди. Бу масалада Олий таълим, фан ва инновация вазирлигининг мурожаатига асосан Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ҳам ижобий хулоса берибди. Яъни, айтганимиздек, бу техникумларни тарификация тизимига кейинги ўқув йилидан бошлаб ўтказилиши маълум қилинди.

Яхши бўлди. Юридик техникумлардаги педагог ходимларнинг иш ҳақи муаммоси ижобий ҳал бўлди.

👉@yuristkadr