Yurist Turdimurotov | blog

Foyda solig‘idagi o‘zgarishlar

Tovar (ish, xizmat)larning elektron savdosini amalga oshiruvchi soliq to‘lovchilar uchun foyda solig‘i stavkasi - 10% etib belgilandi (oldin 7,5%).

Tovar (ish)larni eksportga realizatsiya qilishdan olingan foyda uchun 0% stavkadagi soliq bekor qilindi.

Umumiy quvvati 100 kVt gacha bo‘lgan qayta tiklanuvchi energiya manbalari (QTEM) qurilmalaridan foydalangan holda umumiy tarmoqqa elektr energiyasini realizatsiya qilishdan olingan foyda 0% stavkada soliqqa tortiladi.

Stavka QTEM qurilmalari ishga tushirilgan oydan boshlab 3 yil davomida qo‘llaniladi. Quyosh panellari quvvatining kamida 25% miqdorida elektr energiyasini to‘plash tizimi bilan quyosh panellari o‘rnatilganda – bu panellar ishga tushirilgan oydan boshlab 10 yil davomida qo‘llaniladi.

👉 Soliq kodeksining 337-moddasi

Vaqtinchalik soliq imtiyozlari

2025-yil 1-yanvardan 2029-yil 1-yanvargacha nashriyot-matbaa faoliyati bilan shug‘ullanuvchilar olingan daromadlaridan foyda solig'ini to'lashdan ozod qilinadi (foiz ko'rinishidagi daromadlar bundan mustasno). Buning uchun ushbu faoliyat turidan olingan daromadlar hisobot (soliq) davri yakunlari bo'yicha jami daromadining kamida 90%ini tashkil etishi kerak.

2025-yil 1-fevraldan 2030-yil 1-yanvargacha O'zbekiston Respublikasi norezidentlari bo'lgan yuridik shaxslar eksport xizmatlari hajmi  kalendar yil davomida 10 mln AQSh dollaridan oshgan Dasturiy mahsulotlar va axborot texnologiyalari texnologik parki rezidentlariga axborot texnologiyalari sohasidagi xizmatlarni ko'rsatishdan olgan daromadlari qismida (shu jumladan, royalti to'lanadigan) foyda solig'ini to‘lashdan ozod qilinadi.

❗️Istisno - O'zbekiston Respublikasi bilan ikki yoqlama soliq solishning oldini olish to'g'risida bitim tuzgan davlatlarning soliq rezidentlari mustasno.

2025-yil 1-yanvardan 2030-yil 1-yanvargacha tadbirkorlik subyektlari foyda solig'ini hisoblashda o‘z mablag‘lari hisobidan nodavlat umumiy o'rta ta'lim tashkilotlari binolarining qurish bilan bog'liq xarajatlarni 2 yil davomida teng ulushlarda ushbu binolar qiymatining amortizatsiya tarzida chegirib tashlanadigan xarajatlarga kiritish haqli.

Bunda ular ijtimoiy himoyaga muhtoj oilalarning farzandlarini bepul qabul qilish bo'yicha litsenziya talablarini bajarishlari shart, aks holda bu amortizatsiya chegirmalari Soliq kodeksining 306-moddasida nazarda tutilgan amortizatsiya normarlarini qo'llash hisobidan bekor qilinadi.

👉 Soliq kodeksining 483-moddasi

👉 @yurist_turdimurotov

Savol: Men tadbirkorman. Soliq mobil ilovasining “Soliq hamkor” bo‘limi orqali menga tegishli savdo nuqtasiga "chek bermaslik" bo‘yicha shikoyat kelib tushsa, uni tekshirish tartibi qanday bo‘ladi? Ushbu shikoyat xodimlar rasman ishga olingan yoki olinmaganligi, ularning tibbiyot kitobchasi (medknijka) mavjudligi, kassadagi naqd pullar, ijara shartnomasi va shu kabi boshqa malumotlarni tekshirishga asos bo‘ladimi?

Javob: Sayyor soliq tekshiruvi Vazirlar Mahkamasining 2021-yil 7-yanvardagi 1-sonli qaroriga asosan o‘tkaziladi.

Nazorat-kassa texnikasi (NKT) va (yoki) hisob-kitob terminallari qo‘llanilishi nazoratini amalga oshirishda, quyidagilar tekshirilishi belgilangan:

🔹soliq to‘lovchi tomonidan foydalanilayotgan NKT va hisob-kitob terminali tegishli qonun hujjatlari talablariga muvofiqligi;

🔹xaridorlarga NKT cheki yoki unga tenglashtirilgan boshqa hujjatlar berilishi.

👉 VM-1-son qarori, 2-ilova 78-band.

Sayyor soliq tekshiruvlari tekshiruv dasturida ko‘zda tutilgan me’yoriy hujjatlarga asosan tekshiruv o‘tkazilishi tushuntiriladi.

Soliq solish obyektlari va soliq solish bilan bog‘liq obyektlar to‘g‘risidagi axborotni aniqlashtirishda ushbu dasturga asosan quyidagilar tekshirilishi mumkin:

🔸davlat ro‘yxatidan o‘tganligi to‘g‘risidagi hujjatlar, faoliyat turi va joyining soliq to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga muvofiqligi;

🔸soliq to‘lovchiga mulk huquqi asosida tegishli bo‘lgan mol-mulk negizida, shuningdek, ushbu mol-mulkka egalik qilish va (yoki) undan foydalanishga yo‘l qo‘yadigan o‘zga ashyoviy huquq asosida mol-mulkka va yer uchastkalariga bo‘lgan huquqni tasdiqlovchi hujjatlar mavjudligi.

👉 VM-1-son qarori, 2-ilova 68-band.

Sayyor soliq tekshiruvi doirasida soliq to‘lovchi — yuridik shaxslar ishchi-xodimlarining haqiqiy soni va soliq hisobotida aks ettirilgan ishchi-xodimlar soniga muvofiqligi tekshiruvi amalga oshirilishi mumkin.

👉 VM-1-son qarori, 2-ilova 90-band.

Sayyor soliq tekshiruvi doirasida uni amalga oshirish dasturida nazarda tutilgan holatlar bo‘yicha tekshiruv o‘tkazilishi kerak.

👉 @yurist_turdimurotov

O‘zbekistonda 1-iyuldan ba’zi hujjatlarning elektron shakli ham tan olinadi!

Vazirlar Mahkamasining 27.12.2024 - yildagi 897-sonli qaroriga ko‘ra 2025-yil 1-iyuldan YAIDXP (my.gov.uz) va " Ijtimoiy karta" mobil ilovasida quyidagi hujjatlarning unifikatsiyalashgan raqamli servislari joriy qilinadi:

✅ O‘zbekiston  fuqarosining biometrik pasporti

✅ O‘zbekiston  fuqarosining  ID-kartasi

✅ Haydovchilik guvohnomasi

✅ Tug‘ilganlik haqida guvohnoma

✅ Nikoh qayd etilganligi haqida guvohnoma

✅ Nikohdan ajralganlik haqida guvohnoma

✅ Transport vositasining ro‘yxatdan o‘tkazilganligi to‘g‘risida guvohnoma (texnik pasport, texnik talon)

✅ Pensiya (nafaqa) guvohnomasi

✅ Fuqaroligi bo‘lmagan shaxsning yashash guvohnomasi (ID-kartasi)

✅ Nogironlik to‘g‘risida ma’lumotnoma

✅ Transport vositasining majburiy sug‘urta (fuqarolik javobgarligi) bo‘yicha sug‘urta polisi

✅ Oliy, o‘rta maxsus, kasb-hunar va professional ta’lim olganlik to‘g‘risida davlat namunasidagi rasmiy hujjat

✅ Talabalik guvohnomasi

✅ Yakka tartibdagi tadbirkorning davlat ro‘yxatidan o‘tkazilganligi to‘g‘risida guvohnoma

✅ Turar joy obyektlarining kadastr pasporti

✅ Jismoniy shaxsning shaxsiy avtomototransport vositasini boshqa shaxslarga boshqarish huquqini beruvchi ishonchnoma.

‼️ Raqamli servislarning qog‘oz nusxalari banklarda, notarial idoralarda, aeroportlarda ichki reyslarni ro‘yxatdan o‘tkazishda va O‘zbekiston Respublikasi hududidan o‘tuvchi poyezdlarga chiqishda, davlat, korporativ va boshqa xizmatlarni ko‘rsatish, shu jumladan, elektron xizmat ko‘rsatishda hamda fuqarolarni qabul qilishda tegishli hujjatlarni taqdim etishni talab qiladigan davlat organlari va boshqa tashkilotlarda talab etilmaydi.

👉 @yurist_turdimurotov

- Soliq auditi davomida tekshiruvchilar tomonidan tekshirilayotgan yuridik shaxsdan 1C tizimiga kirish va bank hisobvarag‘i haqidagi ma’lumotlar bilan tanishishga ruxsat berish talab qilingan. Bu talablar ularning vakolatlariga qay darajada mos keladi❓

- Soliq auditini o'tkazishda soliq organlari tekshirilayotgan shaxsdan soliq tekshiruvi o'tkazish uchun zarur bo'lgan hujjatlarni talab qilishga haqli.

👉 VMQ-1 2-ilova 19-band 07.01.2021

Soliq organlari soliq to‘lovchilardan va uchinchi shaxslardan soliqlarni va yig‘imlarni hisoblab chiqarish hamda to‘lash uchun zarur bo‘lgan hujjatlar va ma’lumotlarni (axborotni), shu jumladan elektron tarzda taqdim etishini talab qilishga haqli.

👉 Soliq kodeksi 26-modda

Bularga quyidagi hisob hujjatlari kiradi:

▫️soliq solish obyektlarini va soliq solish bilan bog‘liq obyektlarni aniqlash, shuningdek soliqlar va yig‘imlarni hisoblab chiqarish uchun asos bo‘lgan boshlang‘ich hujjatlar;

▫️buxgalteriya hisobi registrlari;

▫️boshqa hujjatlar.

👉 Soliq kodeksi 76-modda

Soliq to‘lovchi soliq tekshiruvini o‘tkazayotgan soliq organlarining mansabdor shaxslariga soliqlarni hisoblab chiqarish va to‘lash uchun asos bo‘lib xizmat qiladigan hujjatlar, shuningdek elektron manbalarda saqlanadigan tegishli axborot bilan tanishish imkoniyatini ta’minlashi lozim.

👉 Soliq kodeksi 22-modda 1-band

Soliq tekshiruvlarini o‘tkazishda soliq to‘lovchilar majburiyatlari:

▫️soliq organlarining tekshirish bilan bog‘liq qonuniy talablarini bajarish, ular mansabdor shaxslarining qonuniy faoliyatiga to‘sqinlik qilmaslik;

▫️tekshiruvni o‘tkazayotgan soliq organlarining mansabdor shaxslariga tekshiruv bilan bog‘liq, shu jumladan, elektron axborot manbalarida saqlanadigan ma'lumotlar, hujjatlar va axborotni o‘rganish hamda tahlil qilish imkoniyatini ta’minlash;

▫️tekshiruvni o‘tkazuvchi mansabdor shaxsning talabiga ko‘ra soliq to‘lovchi elektron shaklda tuzilgan hujjatlarning qog‘ozdagi ko‘chirma nusxalarini taqdim etishi shart, EHFlarning axborot tizimida ro‘yxatga olingan EHFlar bundan mustasno.

👉 VMQ-1 2-ilova 18-band 07.01.2021

Yuqorida qayd etilganlardan kelib chiqqan holda, soliq to‘lovchilar soliq tekshiruvini o‘tkazayotgan soliq organi mansabdor shaxsining talabiga binoan soliqlar va yig‘imlarni hisoblash va to‘lash uchun zarur bo‘lgan hujjatlar va ma’lumotlarni (axborotlarni), shuningdek elektron manbalarda saqlanadigan tegishli ma’lumotlarni taqdim etishlari shart.

👉 @yurist_turdimurotov

📝 Qonunchilikka ko'ra, respublikaning barcha hududlarida vaqtincha mehnatga layoqatsizlik varaqalari (bolnichniy list) va boshqa tibbiy ma'lumotnomalar elektron shaklda beriladi.

🚫 Bunda, vaqtincha mehnatga layoqatsizlik varaqalari va boshqa tibbiy ma'lumotnomalarni qog'oz shaklda talab qilish taqiqlangan.

Savol: Assalomu alaykum. Men 2 ta maktabda ishlaganman, tug‘ruq ta’tiliga noyabr oyi oxirida chiqqanimda faqat bitta maktabdan ta’til pulini berishgan. Shu to‘g‘rimi?

Javob: Bilishimizcha, Siz ushbu maktablarning birida asosiy va birida esa o‘rindoshlik asosida ishlaysiz.

Vazirlar Mahkamasining 2012 yil 18 oktyabrdagi 297-son qarori bilan tasdiqlangan Nizomning 18-bandida, “o‘rindoshlar o‘rindoshlik asosidagi ish joyi bo‘yicha vaqtincha mehnatga layoqatsizlik nafaqasi olish, ayollar esa, bundan tashqari, homiladorlik va tug‘ish nafaqalari olish huquqiga egadir” deb ko‘rsatilgan.

Bundan ko‘rinadiki, xodim asosiy ish joyi bilan birga o‘rindoshlik asosida ishlayotgan joyidan ham homiladorlik va tug‘ish nafaqasi olishi mumkin.

Nafaqani olish uchun tibbiyot tashkiloti tomonidan berilgan mehnatga layoqatsizlik varaqasining asli asosiy ish joyiga topshirilsa, varaqaning belgilangan tartibda tasdiqlangan nusxasi o‘rindoshlik ish joyiga topshiriladi.

Qonunchilikka ko‘ra, Siz homiladorlik va tug‘ish bo‘yicha mehnatga layoqatsizlik varaqasini ish beruvchiga topshirish uchun farzandingiz tug‘ilgan kundan boshlab 6 oy muddat ichida murojaat qilish huquqiga egasiz, ish beruvchiga esa, Siz topshirgan mehnatga layoqatsizlik varaqasi asosida murojaat qilingan oyning 2-yarmida nafaqa to‘lab berish majburiyati yuklatilgan.

👉 @yurist_turdimurotov

Uy-joy ijara shartnomasi qanday bekor qilinadi ?

Uy-joyni ijaraga berish shartnomasi yozma shaklda tuziladi. Fuqarolar oʻrtasida tuzilgan uy-joy ijara shartnomasi soliq organlarida hisobga qoʻyilishi lozim.

👉 Fuqarolik kodeksi 603-modda

Uy-joy ijara shartnomasi taraflarning kelishuvi bilan bekor qilinadi.

Uy-joy ijara shartnomasi ijaraga beruvchining talabiga binoan sud tartibida bekor qilinishi mumkin. Agar: 

▫️belgilangan muddatdan 2-martadan koʻproq haq toʻlanmasa;

▫️uy-joy vayron qilingan boʻlsa;

▫️uy-joydan gʻayriqonuniy maqsadlarda foydalanilsa.

 

👉 Fuqarolik kodeksi 615-modda

2022-yil 1-yanvardan jismoniy va yuridik shaxslar tomonidan tuzilgan koʻchmas mulk ijara shartnomalari “E-ijara” xizmati yoki Soliq mobil ilovasi orqali masofadan turgan holda elektron shaklda soliq organlarida hisobga qoʻyiladi.

👉 VMQ-595-son 3-band 22.09.2021

Koʻchmas mulk ijara shartnomasi belgilangan namunaviy shaklga muvofiq yoki qonunchilik hujjatlariga zid boʻlmagan shaklda tuziladi.

👉 VMQ-150-son. 02.04.2022 

Taraflarning kelishuviga binoan yoki qonunchilikda belgilangan tartibda ijara shartnomasi muddatidan oldin bekor qilinganda ijara shartnomasi ijaraga beruvchi tomonidan “E-ijara” tizimi orqali real vaqt rejimida hisobdan chiqariladi.

👉  VMQ-150-son. 02.04.2022

Yuqoridagilardan kelib chiqib, soliq organlarida hisobga qoʻyishda ijara shartnomasi ham, uni bekor qilish uchun ikki tomonlama kelishuv ham yozma (qogʻoz) shaklda tuzilgan bo‘lishi lozim. Ushbu hujjatlar asosida ijara shartnomasi hisobga qoʻyiladi va hisobdan chiqariladi.

Soliq organlarida:

- yozma shaklda tuzilgan ijara shartnomasi hisobga qoʻyiladi.

- ijara shartnomasi yozma shaklda tuzilgan 2 tomonlama kelishuv asosida hisobdan chiqariladi.

Ijaraga beruvchi 2 tomonlama kelishuv tuzmagan holda ijara shartnomasini (soliq organida) hisobdan chiqargan boʻlsa, sud organlariga murojaat qilish tavsiya etiladi.

👉 @yurist_turdimurotov

Mehnat shartnomasi alohida asoslarga ko‘ra bekor qilinib, ogohlantirish muddati pulli kompensatsiyaga almashtirilganda xodimlarga moddiy madad berish tartibi haqida

❇️ Ish beruvchi mehnat shartnomasi bekor qilinishi niyati haqida, xodimni O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 165-moddasi uchinchi qismi hamda 168-moddasi uchinchi qismida nazarda tutilgan muddatlarda ogohlantirishi lozim va bu ogohlantirish muddatlari ularga muvofiq keladigan pulli kompensatsiyaga almashtirilishi mumkin.

Bunda, ushbu ogohlantirish muddatlarini pulli kompensatsiyaga almashtirish ish beruvchining xohishi asosida amalga oshiriladi.

✅ Ogohlantirish muddati pulli kompensatsiyaga almashtirilganda, xodimning O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 100-moddasi birinchi va to‘rtinchi qismlarida nazarda tutilgan moddiy madad olishga oid qo‘shimcha kafolatlari saqlanib qoladi, hamda u mehnat shartnomasi bekor qilingandan so‘ng ikkinchi va uchinchi oylar davomida ishga joylashmagan taqdirda unga ikkinchi va uchinchi oylar uchun ilgarigi ish joyidan o‘rtacha ish haqini to‘lash muddatlari ham o‘zgarmaydi.

💢 Misol. Mehnat shartnomasi 1-martdan bekor qilinishi haqidagi bildiruv xati bilan xodim 1-yanvarda yozma tarzda ogohlantirildi. Lekin, xodim bilan ish beruvchining kelishuvi asosida ushbu ogohlantirish muddati pulli kompensatsiyaga almashtirildi va xodim bilan mehnat shartnomasi 1-yanvardan bekor qilindi. Xodimga ogohlantirish muddatiga mutanosib ravishda (yanvar, fevral oylari uchun) pulli kompensatsiya va bir oylik (yanvar uchun) ishdan bo‘shatish nafaqasi to‘landi. Agarda xodim, ishga joylashmaganligini mehnat daftarchasi yoxud elektron mehnat daftarchasining ko‘chirma nusxasi bilan tasdiqlasa (elektron mehnat daftarchasining ko‘chirma nusxasida ko‘rsatilgan ma’lumotlar to‘g‘riligini tekshirish my.mehnat.uz elektron manzili bo‘yicha elektron mehnat daftarchasining noyob raqamini kiritish yoki mobil telefon yordamida QR-kodni skaner qilish orqali amalga oshiriladi), O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 100-moddasi birinchi qismida nazarda tutilgan ikkinchi oy (fevral) uchun o‘rtacha oylik ish haqini mart oyida olish huquqiga ega bo‘ladi.

✔️ Ushbu xodim, mehnat shartnomasi bekor qilingandan so‘ng o‘ttiz kalendar kun ichida, ya’ni 2-yanvardan 31-yanvargacha bo‘lgan muddatda mahalliy mehnat organida ish qidirayotgan shaxs sifatida ro‘yxatdan o‘tgan bo‘lsa va aprel oyida bu to‘g‘risida mehnat organining ma’lumotnomasini taqdim qilsa, unga uchinchi oy (mart) uchun ham ilgarigi ish joyidan o‘rtacha oylik ish haqi to‘lanadi.

👉 720

👉 @yurist_turdimurotov

Prokuror qamoqqa olish tarzidagi ehtiyot chorasini qo‘llash haqidagi iltimosnomani chaqirib olishga haqli.

Oliy sud Plenumining 16-son qarori 18-bandiga muvofiq, ishni mazmunan ko‘rishdan farqli o‘laroq, qamoqqa olish tarzidagi ehtiyot chorasini qo‘llash to‘g‘risidagi iltimosnomani ko‘rishda sud tergovi o‘tkazilmaydi, protsess ishtirokchilari eshitiladi, lekin so‘roq qilinmaydi.

Iltimosnomani asoslab berish majburiyati qonun bo‘yicha sudga emas, balki prokurorga yuklatilgan va prokuror protsessning istalgan bosqichida, sud alohida xonaga kirguniga qadar iltimosnomani chaqirib olishga haqli.

👉 @yurist_turdimurotov

Xodim noqonuniy ishdan bo‘shatilganda ma’naviy zarar

Yangi MK 174-moddasiga asosan (oldingisida ham shunday edi) ishga tiklangan ma’naviy zarar miqdori xodimning bir oylik ish haqidan kam bo‘lishi mumkin emas.

Xodim noqonuniy ishdan bo‘shatilgani uchun sudga berdi. Sudda yutib chiqdi deylik. Sud uni ishiga tiklaydi. Hamda o‘rtada bekor yurgan kunlari uchun majburiy progul summasi va ma’naviy zararni ham qoplab beradi (agar da’vo talabida bo‘lsa). Aytaylik 3 oy ishsiz yurdi. O‘rtacha oylik ish haqi 10 mln so‘m. 30 mln. so‘m majburiy progul summasi undirib beriladi. Ma’naviy zararni hamma 50 mln, 100 mln. deb yozib keladi. Buni belgilashni aniq me’yori yo‘q. Shunchun sud buni kamaytirib chiqarib beradi. Lekin 10 mln. so‘mdan kam emas. Chunki yuqorida keltirilganidek bir oylik o‘rtacha ish haqidan kam bo‘lmasligi kerak. Ya’ni kamida yana 10 mln. so‘m bor degani.

Agar xodim rahbar tomonidan ochiq-oydin qonunbuzilishi bilan bo‘shatilgan bo‘lsa, bu pullarni u to‘lashi kerak.

👉 @yurist_turdimurotov

Soliq auditi – muayyan davr uchun soliqlar va yig‘imlarni hisoblab chiqarish hamda to‘lashning to‘g‘riligini tekshirishdir.

Soliq auditi faqat yuqori darajadagi tavakkalchilik toifasiga mansub soliq to‘lovchilarga nisbatan o‘tkazilishi mumkin.

Soliq organlari soliq auditi o‘tkazilishi boshlanishidan kamida 30 kalendar kun oldin soliq to‘lovchiga tekshiruv o‘tkazilishi to‘g‘risida xabarnoma yuborishi lozim.

👉 Soliq kodeksi 140-modda

Soliq auditi davomiyligi 30 ish kunidan oshmaydi.

👉 Soliq kodeksi 141-modda

Qonuchilikda nazarda tutilgan hollarda soliq auditini o‘tkazish muddati 3 oygacha uzaytirilishi mumkin.

👉 Soliq kodeksi 142-modda

Soliq organlari soliq to‘lovchining aynan bitta davr uchun aynan bir xil soliqlar bo‘yicha 1 martadan ortiq soliq auditi o‘tkazishga haqli emas. Soliq auditini o‘tkazishda soliq organiga ma’lum bo‘lmagan yangi holatlar aniqlangan taqdirda soliq organi takroriy soliq auditini tayinlashga haqli.

👉 Soliq kodeksi 143-modda

O‘tkazilgan soliq auditi natijalariga ko‘ra dalolatnoma tuziladi.
Soliq auditi dalolatnomasi va boshqa materiallar ko‘rib chiqish natijalari bo‘yicha soliqlar va penyalar qo‘shib hisoblash, javobgarlikka tortish yoki buni rad etishni nazarda tutuvchi soliq organi qarori qabul qilinadi:

👉 Soliq kodeksi 156 va 159-modda.

Soliq organining qo‘shimcha soliq hisoblash va jarimalarni qo‘llash haqidagi qarori ustidan yuqori turuvchi organga shikoyat qilish mumkin.

Yuqori turuvchi organga shikoyat berilganda, shikoyat berilgan soliq organi qarorining ijrosi, shu jumladan qaror bo‘yicha qo‘shimcha hisoblangan soliqlar, penyalar va jarimalarni undirish, yuqori turuvchi soliq organi tomonidan qaror qabul qilingunga qadar to‘xtatib turiladi.

👉 Soliq kodeksi 231-modda

👉 @yurist_turdimurotov

Xodim qamoqqa olinsa, u bilan mehnat shartnomasi bekor qilinishi kerakmi❓

Javob ✅:

❗️ Avvalo, savolingizni yanada aniqlashtirib olsak. Chunki og'zaki nutqda garchi juda qo'pol xato bo'lsada,  ozodlikdan mahrum qilish jazosini ham, ma'muriy qamoqqa olishni ham yoki ehtiyot choralarini ham qamoq deb yuritilaveradi. Bundan tashqari Jinoyat kodeksidan qamoq jinoiy jazosi chiqarib tashlangan bo'lsada hali ham ozodlikdan mahrum qilindi degan jumlani  qamaldi deb noto'g'ri ishlatishadi.

⚠️ Diqqat! Qamoqqa olish va uy qamog'i  (Jinoyat-protsessual kodeksi 242 va 242-1-moddalari) kabi ehtiyot choralarini,  Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeks 29-moddasidagi ma’muriy qamoqqa olish tarzidagi ma’muriy jazo va Jinoyat kodeksi 48-1-moddasidagi ozodlikni cheklash hamda 50-moddasidagi ozodlikdan mahrum qilish  jinoiy jazolarini bir-biri bilan adashtirmang va chalkashtirmang❗️ Batafsil ma'lumot uchun  yuqorida keltirilgan moddalarni o'qib, tahlil qilib chiqing!

Demak, savolingizga to'xtalib o'tsak.  Siz savolda so'ragan qamoqni 3 xil ma'noda tushunishimiz mumkin:

1. Jinoiy jazo ya'ni ozodlikdan mahrum qilish

2.  Ehtiyot chorasi ya'ni qamoqqa olish yoki uy qamog'i

3. Ma'muriy jazo ya'ni ma’muriy qamoqqa olish.

❌ Xodim ehtiyot chorasi sifatida qamoqqa olinsa, u bilan mehnat shartnomasi bekor qilinmaydi. Chunki, aybsizlik prezumpsiyasiga ko’ra jinoyat sodir etganlikda ayblanayotgan har bir shaxsning ishi sudda qonuniy tartibda, oshkora ko‘rib chiqilib, uning aybi aniqlanmaguncha u aybdor hisoblanmaydi.

❗️ Jinoyat-protsessual kodeksi 237-moddasiga ko’ra, ehtiyot choralariga quyidagilar kiradi: munosib xulq-atvorda bo‘lish to‘g‘risida tilxat; shaxsiy kafillik, jamoat birlashmasi yoki jamoaning kafilligi; garov; uy qamog‘i; qamoqqa olish; voyaga yetmaganlarni kuzatuv ostiga olish uchun topshirish; harbiy xizmatchining xulq-atvori ustidan qo‘mondonlik kuzatuvi. Bir shaxsga nisbatan bir vaqtning o‘zida ana shu choralardan faqat bittasi qo‘llanilishiga yo‘l qo‘yiladi.

❗️JPK ning 243-moddasida qamoqqa olish yoki uy qamog‘i tarzidagi ehtiyot chorasini qo‘llash tartibi belgilangan.

❗️Qachon shaxsning aybi aniqlanib, sudning hukmi qonuniy kuchga kirgan taqdirda, basharti buning natijasida xodim avvalgi ishini davom ettirish imkoniyatidan mahrum etilgan bo‘lsagina mehnat shartnomasi MK 168-moddasi 1-qismi 3-bandi bilan bekor qilinishi mumkin. Ya’ni aytaylik xodimga sud hukmi bilan jarima yoki axloq tuzatish ishlari jazosi tayinlandi lekin xodim ishini davom ettirish imkoniyatidan mahrum bo’lgani yo’q. Demak, bu holatda shartnomani bekor qila olmaymiz. Xodimga muayyan huquqdan mahrum qilish yoki ozodlikdan mahrum qilish jazosi tayinlanib, xodim ishni davom ettirish imkoniyatidan mahrum bo'lsa bu holatda shartnomani bekor qilsa bo'ladi✅.

❗️Agar xodim Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksi 29-moddasidagi ma’muriy qamoqqa olish tarzidagi ma’muriy jazo qo'llanilsachi? Bu holatda 2 xil yechim bor.

✅ Agar ma’muriy qamoq tayinlangan xodim lavozim yoki xizmat majburiyatlari bilan bog‘liq bo‘lgan huquqbuzarlik sodir etgan bo'lsa, bu  xodim bilan mehnat shartnomasini MK 161-modda ikkinchi qismining 4 va 5-bandlari bilan bekor qilish mumkin. 

❌ Xodim  lavozim yoki xizmat majburiyatlari bilan bog‘liq bo‘lmagan huquqbuzarlik sodir etgan bo'lsa (masalan, xodim dam olish kuni mayda bezorilik sodir qilib 15 sutka ma'muriy qamoq tayinlangan) shartnomani MK 168-moddasi 1-qismi 3-bandi bilan bekor qila olmaymiz.

👉 @yurist_turdimurotov

Savol: Assalomu alaykum, haydovchilik guvohnomasini olish uchun avtomaktabga qancha to‘lov qilinadi. Yana amaliy va nazariy imtihonlarga kirishga va agar imtihondan yiqilsa qayta imtihonga kirish uchun to‘lovlar va qayta imtihonga kirish muddatlari haqida ma’lumot berolasizmi?

Javob: Bugungi kunda avtomaktablarda o‘qitish uch, hatto to‘rt smenada olib borilmoqda. Toʻlovlar ham smenaning turiga , haydovchilik guvohnomasining toifasiga va avtomaktabning joylashgan joyiga qarab farq qilishi mumkin.

📌 O‘zbekiston Respublikasi ichki ishlar vazirining 2303-sonli buyrug‘ining beshinchi bobida haydovchilik guvohnomasini olish uchun o‘tkaziladigan imtihonlar  uchun to‘lovlar quyidagicha  belgilangan:

✅ Nazariy imtihon topshirish uchun --- bazaviy hisoblash miqdorining 10 foizi miqdorida (bugungi kunda 37 500 so‘m)

✅ Har bir qayta nazariy imtihon topshirish uchun --- bazaviy hisoblash miqdorining 15 foizi miqdorida (bugungi kunda 56 250 so‘m).

✅ Amaliy imtihon topshirish uchun --- bazaviy hisoblash miqdorining 10 foizi miqdorida (bugungi kunda 37 500 so‘m).

✅ Har bir qayta amaliy imtihon topshirish uchun --- bazaviy hisoblash miqdorining 15 foizi miqdorida (bugungi kunda 56 250 so‘m).

✅ Haydovchilik guvohnomasini berish uchun --- bazaviy hisoblash miqdorining 70 foizi miqdorida (bugungi kunda 262 509 so‘m).

‼️ Talabgor nazariy imtihondan o‘tganidan keyin 2 oy ichida amaliy imtihon topshirishi lozim. Agar 2 oyda amaliy imtihon topshirmasa yana qayta nazariy imtihondan o‘tishiga to‘g‘ri keladi.
Imtihonni qayta topshirishga avvalgi imtihondan  kamida 7 kundan keyin yo‘l qo‘yiladi.

👉 @yurist_turdimurotov

Xodim mehnat huquqlari bo‘yicha sudga murojaat qilganda pochta xarajati to‘laydimi?

Fuqarolik protsessual kodeksining 195-moddasi 1-qismi 7-bandiga ko‘ra sudya arizani va unga ilova qilingan hujjatlarni davlat boji va pochta xarajatlari belgilangan tartibda va miqdorda to‘langanligini tasdiqlovchi hujjat taqdim etilmagan bo‘lsa, davlat bojini to‘lashni kechiktirish mumkinligi qonunda nazarda tutilgan hollarda esa bu haqda iltimosnoma mavjud bo‘lmasa yoki iltimosnoma rad etilgan bo‘lsa qaytaradi.

Mazkur kodeksining 127 moddasiga asosan sud xarajatlari davlat boji va ishni ko‘rish bilan bog‘liq chiqimlardan iborat bo‘ladi.

Mazkur kodeksning 132 moddasi birinchi qismi 3 prim 1 bandiga ko‘ra sud xabarnomalarini va sud hujjatlarini yuborish bilan bog‘liq pochta xarajatlari ishni ko‘rish bilan bog‘liq bo‘lgan chiqimlar jumlasiga kiradi.

Mehnat kodeksining 562 moddasigashamsosan xodimlar yakka tartibdagi mehnat munosabatlaridan kelib chiqadigan talablar bo‘yicha sudga murojaat etganda sud xarajatlaridan ozod qilinadi.

Demak, xodimlar mehnat munosabatlaridan kelib chiqadigan talablar bo‘yicha sudga murojaat etganda davlat boji ham pochta xarajati ham to‘lamaydi.

👉 @yurist_turdimurotov