Vatandosh TV

Jarima ballari xavfsizlikni ta’minlaydimi yoki ...

O‘zbekiston Respublikasi Senati yo‘l harakati xavfsizligini ta’minlashga qaratilgan qonunni ma’qulladi. Ushbu hujjatda jarima ballarini hisoblash tizimi joriy etilib, transport boshqarish huquqidan mahrum qilishning minimal muddati 6 oy etib belgilandi.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi vazirligi Davlat ekologik nazorat inspeksiyasi boshlig‘i o‘rinbosari Adham Qurbonovning aytishicha, ekologiya vazirligi yangi dastur ishlab chiqqan, unda 30 gazoanalizator, 25 monitoring stansiyasi va korxonalar atrofida "yashil belbog‘" tashkil etish orqali shahar atmosferasini tozalashga qaratilgan kechiktirib bo‘lmas chora-tadbirlar belgilangan.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

“Vatandosh” intellektual klubining “Toshkent havosi: uni qanday yaxshilash mumkin?” mavzusidagi yig‘ilishini YouTubega mana bu havolada jonli tomosha qilishingiz mumkin

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Xuddi shu daqiqalarda “Vatandosh” intellektual klubining “Toshkent havosi: uni qanday yaxshilash mumkin?” mavzusidagi yig‘ilishi bo‘lib o‘tmoqda.

Yig‘ilishda poytaxtimiz havosining ifloslanishi, uni yuzaga keltirayotgan omillar va bartaraf qilishda hukumat, ilm-fan oldida turgan vazifalar haqida so‘z ketadi.

Unda soha mutaxassislari, davlat va jamoat arboblari hamda muammoga befarq bo‘lmagan hamyurtlarimiz ishtirok etishmoqda.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❗️ Hurmatli kuzatuvchilar!

Sizni “Vatandosh” intellektual klubi yig‘ilishiga taklif qilamiz.

Klubning bu safargi yig‘ini “Toshkent havosi: uni qanday yaxshilash mumkin?” mavzusida bo‘lib o‘tadi.

Siz loyihani jonli kuzatishdan tashqari, Toshkent shahri havosining ifloslanishi, uni yuzaga keltirayotgan omillar va bartaraf qilishda hukumat, ilm-fan oldida turgan vazifalar haqida ma’lumot olish, shuningdek, mavzu yuzasidan o‘zingizni qiziqtirgan savollarga javob topish imkoniyatiga ega bo‘lasiz.

Intellektual klub yig‘ilishi 2025-yil, 25-yanvar kuni, soat 10:30 da “Edu Master” tadbirlar zalida bo‘lib o‘tadi.

Manzil: Toshkent shahar, Bunyodkor shoh koʻchasi, 7g uy.
Mo‘ljal: “Millat umidi” universiteti, Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish vazirligi binosi yonida.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

«Rosatom»ga qarshi sanksiyalar: uning global atom energetikasi va Rossiya iqtisodiyoti uchun oqibatlari qanday bo'ladi?

2025-yilning 10-yanvarida AQSH Moliya vazirligi «Росатом» davlat korporatsiyasi rahbariyatiga, jumladan, bosh direktor Aleksey Lixachev va uning o‘rinbosarlariga qarshi sanksiyalar joriy etilganini e’lon qildi.

Sanksiyalar «Rosatom»ning Rossiya yadroviy qurol kompleksi, mudofaa sektori, xorijda atom elektr stansiyalari qurilishi, ilg‘or texnologiyalar va materiallarni ishlab chiqish va boshqa sohalardagi faoliyati bilan bog‘liq.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Bir necha umrbod qamoq jazosi: u qanday amalga oshiriladi?

2016-yilning 31-dekabridan 2017-yilning 1-yanvariga o‘tar kechasi Istanbuldagi “Reyna” tungi klubida 39 kishining hayotiga zomin bo‘lgan fojia yuz berdi.

2020-yil sentyabrida sud o‘zbekistonlik Abdulqodir Masharipovni 39 kishini qasddan o‘ldirish va 79 kishini o‘ldirishga urinishda aybdor deb topgan edi. U og‘irlashtiruvchi holatlar bilan 40 ta umrbod va har bir modda bo‘yicha 1368 yil qamoq jazosiga hukm qilingan.

Inson o‘rtacha 70-80 yil umr ko‘rishini hisobga olsak, bir necha umrbod yoki minglab yillarga teng qamoq jazosi berishning ma’nosi nima, degan savol tug‘ilishi tabiiy.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Tramp konstitutsiyaga qarshi: 22 shtat prokurorlari da’vo arizasi berdi

AQSh Konstitutsiyasiga mamlakatda tug‘ilgan shaxslarning fuqarolik huquqini mustahkamlovchi 14-tuzatishning Donald Trampning bekor qilinish ehtimolidan so‘ng qizg‘in bahs-munozaralarga sabab bo‘ldi. Ushbu qaror Qo'shma Shtatlardagi fuqarolikning huquqiy asoslarini tubdan o'zgartirishi, jiddiy ijtimoiy va siyosiy oqibatlarga olib kelishi mumkin.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Markaziy Osiyo bosib olinmaganmi? – Rossiya deputatlariga tarix darsliklari yoqmay qoldi

Bir necha kun Davlat Dumasi Rossiya hisobidan nashr etilgan va Tojikiston maktablarida qo‘llanilayotgan tarix darsliklarini tekshirishni talab qildi. Darsliklar tojik tarixchilari tomonidan rus maktablari uchun yozilgan va ularda Rossiyaning Markaziy Osiyoni bosib olgani haqidagi so‘zlar bor. Rossiya qonunchilari bu so‘zdan norozi bo‘lgan. Rossiyalik tarixchilarning ayrimlari Rossiya Markaziy Osiyoni bosib olmagan, balki madaniy rivojlantirish uchun qo‘shib olgan, degan iddaolarini ilgari suradi. Ularning gaplari nechog‘li haqiqatga yaqin?

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Teatr kim uchun yoxud spektakldagi tomoshalar

Yevropada siyosatchilar va amaldorlarning kamtarona turmush tarzi, xalqqa yaqin bo‘lishga harakat qilishim noyob voqea emas. Masalan, London meri Sodiq Xon shahar bo‘ylab sayohat qilish uchun muntazam ravishda London metrosidan foydalanadi. U jamoat transporti muhimligini ta’kidlab, uning samaradorligini shaxsiy misolida ko‘rsatadi.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Bosqinchilar Ko‘ksaroyni vayron qilishdan nimani ko‘zlagan?

Ko‘ksaroy, ba’zi ma’lumotlarga ko‘ra, Amir Temurning Samarqanddagi asosiy saroyi bo‘lgan.

Uning qoldiqlari Samarqandning tarixiy markazida, "eski shahar"da, Ko‘ksaroy maydonining sharqiy qismida, Samarqand viloyatining (Dahbed ko‘chasidagi ko‘prik) asosiy ma’muriy binosi (15 qavatli bino) yonida joylashgan.

Ko‘ksaroy saroyi Amir Temur tomonidan 1370-yilda taxtga ko‘tarilganidan so‘ng qurilgan. Ko‘ksaroy muhtasham va katta hajmdagi to‘rt qavatli bino bo‘lgan. Saroy o‘z davrida baland devor bilan o‘ralgan. Bir oz vaqt o‘tgach saroyning yaqinida - Bo‘stonsaroy yaqinida yana bir saroy qurildi.

1404-yilning kuzida Amir Temur Xitoyga yurishidan oldin Ko‘ksaroyda qolgan. 1497-yilning noyabrida Bobur ham Bustonsaroyda bo‘lgan. Amir Temur vafotidan keyin uning saroyi asosiy binolar sirasiga kirgan. Mirzo Ulug‘bek ham bu saroyda ko‘p faoliyat yuritgan.

1868-yilgacha Temurning keyinroq tiklangan taxt xonasida, Ko‘ktosh taxt toshi bo‘lgan. XV-XIX asrlarda, Temuriylar davridan tortib to mang‘itlargacha bo‘lgan xon va amirlar mana shu yerda taxtga o‘tirish marosimini o‘tkazganlar. Buxoro amirligining poytaxti bo‘lishiga qaramasdan, Amir Haydar, Nasrulloh va amir Muzaffar va boshqa xon va amirlar Samarqandda, Ko‘ktoshda tantanali marosimni o‘tkazar edilar. Bu yerdagi oxirgi marosim 1861-yilda, Amir Muzaffar taxtga o‘tirganda bo‘lib o‘tgan.

Saroyning asosiy binolari XVIII asrning birinchi yarmida siyosiy urushlar davrida vayron qilingan. XIX asrda mang‘itlar sulolasining Buxoro amirlari saroyni qisman ta’mirlashdi. Saroyning ko‘rinishi va eshiklari rassom Vasiliy Vereshchagin tomonidan Turkiston seriyasi suratlarida chizilgan.

1868-yilda Rossiya imperiyasi qo‘shinlarining O‘rta Osiyoga yurishi chog‘ida Samarqand bosib olindi. Shahar Turkiston general-gubernatorligi tarkibiga kirdi. Rus hukumati mahalliy hokimiyat va madaniyat timsollarini yo‘q qilish orqali o‘z ta’sirini mustahkamlash zarur deb hisobladi.

Registonga qo‘shni joylashgan Ko‘ksaroy turkiy hukmdorlar, xususan Buyuk Temurni eslatib turadigan joy bo‘lgani bosqinchilar uchun bu xonlikning qudrati va mustaqilligi ramzi edi. Shu sababdan ular Amir Temurning asosiy saroyini vayron qilishni niyat qildi. Ko‘ksaroy o‘rnida yangi hokimiyat ramzi bo‘lgan harbiy istehkom va boshqa binolar qurilgan.

Bugungi kunga kelib, faqat Go‘ri Amir maqbarasining hovlisida namoyish etilgan Kuktosh taxtigina bu vahshiyliklardan omon qolgan. Saroyning o‘zi (Bo‘stonsaroy saroyi kabi) butunlay vayron bo‘lgan va o‘tgan asrda arxeologlar tomonidan qayta ochilgan. Bugungi kunda saroyning faqatgina poydevori va g‘isht devorlarining bir qismi ko‘rinadi.

Samarqand shahri va uning tarixiy, madaniy, diniy, me’moriy va arxeologik yodgorliklari, shu jumladan, Ko‘saroy saroyining qoldiqlari "Samarqand - madaniyatlar chorrahasi" deb nomlangan YUNESKOning Jahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan.

Ko‘ksaroyning yo‘q qilinishini mahalliy o‘zlikni zaiflashtirish va uni rus ramzlari bilan almashtirishga qaratilgan madaniy repressiyaning bir qismi sifatida ham ko‘rish mumkin.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Bepul jamoat transporti: dunyo shaharlari tajribasi bizda ham tatbiq etiladimi?

Dunyoning ayrim shaharlarida jamoat transporti bepul ekani va bunday shaharlar ko‘payayotganini eshitganmisiz?

Masalan, 2025-yil 1-yanvardan boshlab Serbiya poytaxti Belgradda hamma, shu jumladan sayyohlar uchun ham bepul jamoat transporti yo‘lga qo‘yildi. Avvalo, nima uchun yaxshigina pul keltirayotgan sohani tekin qilish sabablarini o‘rganib chiqish lozim. Shuningdek, jamoat transportini bepul qilgan shaharlarning tajribasi ham ko‘rib chiqiladi.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Skuterlarga davlat raqamlari va guvohnomalar berish: xavfsizlikmi yoki ortiqcha nazorat?

Skuterlar qulay va arzon transport vositasi sifatida butun dunyoda keng tarqalmoqda. Biroq, ularning tarqalishi davlatlar tomonidan nazoratning kuchayishi bilan birga keladi. Ushbu maqolada biz turli mamlakatlarda skuterlardan foydalanishni tartibga solish bo‘yicha qanday choralar ko‘rilayotgani va bu choralar xavfsizlik va harakat erkinligiga qanday ta’sir qilishini tahlil qilamiz.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Dunyoda jurnalistlar qamalishi ko‘paymoqda

Jurnalistlarni himoya qilish qo‘mitasi (CPJ) ma’lumotlariga ko‘ra, 2024-yil 1-dekabr holatiga ko‘ra, dunyo bo‘ylab 360 dan ortiq jurnalist qamoqqa olingan. Bu 2022-yilda bo‘lgan 370 kishilik rekord ko‘rsatkichdan biroz kamroqdir.

2024-yilda qamoqqa olingan jurnalistlar soni bo‘yicha yetakchilar:

Xitoy: 50 jurnalist, ularning ko‘pchiligi "qo‘poruvchilik" va josuslikda ayblanib sudlangan. “Chegara bilmas muxbirlar” (RSF) ma’lumotlariga ko‘ra, 2021-yilning noyabrigacha Xitoyda 71 uyg‘ur jurnalisti qamoqqa tashlangan, bu o‘sha paytda mamlakatda qamalgan 127 jurnalistning yarmidan ko‘pini tashkil qilgan edi.
2014-yilda Jurnalistlarni himoya qilish qo‘mitasi (CPJ) Xitoyda qamoqqa olingan 44 jurnalistning qariyb yarmi tibetlik va uyg‘urlar ekanini ma’lum qilgan.

Isroil: 43 falastinlik jurnalist, bu 2023-yildagi umumiy ko‘rsatkichdan deyarli ikki baravar ko‘p.

Myanma: 35 jurnalist, ularning aksariyati 2021-yildagi harbiy to‘ntarishdan keyin hibsga olingan.

Belarus: 31 jurnalist, shu jumladan Aleksandr Lukashenkoga qarshi namoyishlarni yoritish uchun ta’qib qilinganlar.

Rossiya: bosib olingan hududlarda 30 nafar jurnalist hibsga olingan, ularning deyarli yarmi ukrainaliklar.

Taqqoslash uchun, 2010-yilda qamoqqa olingan jurnalistlarning umumiy soni 145 nafarni tashkil qilgan. O‘shandan beri ushbu ko‘rsatkichda barqaror o‘sish tendensiyasi kuzatilmoqda. 2015-yilda qamoqqa olingan jurnalistlar soni 199 nafarga, 2020-yilda esa 274 nafarga yetgan. Oxirgi yillarda qamoqqa olingan jurnalistlar sonining ortib borayotgani jahon miqyosida matbuot erkinligi yomonlashganidan dalolatdir.

2024-yilda o‘ldirilgan jurnalistlar soni ham oshgan. “Chegara bilmas muxbirlar” ma’lumotlariga ko‘ra, 2024-yilda 54 jurnalist halok bo‘lgan, ulardan 31 nafari urush zonalarida. Jurnalistlarning deyarli 30 foizi halok bo‘lgan Gʻazo sektori va Ukraina o‘ta xavfli hududlarga aylandi.

2024-yilda jurnalistlarning qamoqqa olinishining asosiy sabablari avtoritar repressiya (Xitoy, Myanma, Vetnam, Belarus, Rossiya), urushlar (Isroil, Rossiya) va siyosiy yoki iqtisodiy beqarorlik (Misr, Nikaragua, Bangladesh) bo‘ldi.

2024-yilning asosiy tendensiyalari jurnalistlarning o‘zboshimchalik bilan hibsga olinishi va qattiq sud hukmlaridir, deyiladi hisobotda. Ko‘plab jurnalistlarga qattiq jazolar, jumladan, umrbod qamoq va hatto o‘lim jazosi ham berilgan.

Belarus ro‘yxatda 4-o‘rinni egalladi. 2024-yil 1-dekabr holatiga ko‘ra, Belarus qamoqxonalarida 31 nafar jurnalist bor edi. Mamlakat bu ko‘rsatkich bo‘yicha Yevropa va MDH davlatlari orasida rekordchi bo‘lib, ketma-ket ikkinchi yil yetakchilik qilmoqda. Aleksandr Lukashenko tomonidan bir necha bor afv etilganiga qaramay, rasmiylar "ekstremistik" deb atagan ommaviy axborot vositalaridagi faoliyati uchun belorus jurnalistlari muntazam ravishda ta’qib qilinadi, hibsga olinadi va ko‘p yillarga qamoq jazosiga hukm qilinadi.

Beshinchi o‘rinni egallagan Rossiyada hisobot chop etilgan vaqtda 30 nafar jurnalist panjara ortida edi. Ularning deyarli yarmi ukrainaliklar bo‘lib, 2014-yilda Rossiyaning Qrimni bosib olishi va 2022-yilda Moskvaning Ukrainaga keng ko‘lamli bostirib kirishi qurbonlaridir. Sentyabr oyida ukrainalik jurnalist Viktoriya Roshina Rossiya hibsxonasida vafot etdi, bu esa Rossiya nazorati ostidagi hududlarda yashirincha saqlanayotgan jurnalistlarning og‘ir ahvolini anglatadi.

Ushbu xulosalar jurnalistlarni himoya qilish va butun dunyo bo‘ylab matbuot erkinligini ta’minlash uchun xalqaro sa’y-harakatlarni kuchaytirish zarurligini ta’kidlaydi.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Yiliga 2,6 million o'lim: spirtli ichimliklarning iste’moli va zarari ortmoqda


Avval Andijonda, keyin Samarqand va Istanbuldagi alkogoldan zaharlanish voqealari, o‘nlab hamyurtlarimizning aroq tufayli vafot etishi alkogolizm va spirtli ichimliklarning inson hayotiga zararini yanada yaqqolroq ko‘rsatib berdi. O‘zbekistonning Istanbuldagi Bosh konsulxonasining 16-yanvar kungi ma’lumotiga ko‘ra, hozirgacha o‘n nafar o‘zbekistonlik aroqdan zaharlanib o‘lgan.

Jahon sog‘liqni saqlash tashkilotining (JSST) yangi hisobotida ta’kidlanishicha, har yili spirtli ichimliklarni iste’mol qilishdan 2,6 million kishi dunyodan ko‘z yumadi, ularning 2 millioni erkaklar. Bu ko‘rsatkich barcha o‘limlarning 4,7 foizini tashkil qiladi.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube