Vatandosh TV

Nishonda Grenlandiya: nega AQSH orolni egallab olmoqchi?

Betakror tabiat va boy tarixga ega dunyodagi eng katta muz bilan qoplangan orol Grenlandiya so‘nggi o‘n yilliklarda global o‘yinchilarning qiziqish ob’yektiga aylanib bormoqda. Ammo so‘nggi yillarda Grenlandiyaga e’tibor eng yuqori cho‘qqiga chiqdi: AQSHning yangi saylangan prezidenti Donald Tramp birinchi prezidentlik davrida orolni sotib olish istagan bo‘lsa, ikkinchi muddati boshlanmasidan orolni bosib olishni rejalashtirish niyatini oshkora bildirdi. Bu bayonot Grenlandiya aholisi orasida ham, Daniya qirolligida ham hissiyotlar bo‘roniga sabab bo‘ldi.

Keling, ushbu orol nima uchun bu qadar muhimligi, nega AQSH uni qo‘lga kiritishni juda xohlayotgani haqida fikr yuritaylik.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

NASA zondi Quyoshga yaqinlashmoqda: u omon qoladimi?

NASA 2018-yilda Parker Solar Probe nomli zondini quyosh sistemasining markaziga uchirgan edi. Shu kunlarda kosmik apparat tomonidan Quyoshga eng yaqin yaqinlashish amalga oshirilmoqda.

Ushbu parvoz paytida, nihoyatda yuqori harorat sharoitida, bir necha kun davomida qurilma bilan aloqa uzilib qoldi. 28-dekabr kuni ertalab soat 05:00 da zonddan signal olish kutilmoqda. O‘shandagina zond Quyosh ta’sirida yo‘q bo‘lib ketgani yoki omon qolgani aniq bo‘ladi.

NASA zond Quyosh qanday ishlashini yaxshiroq tushunishimizga yordam beradi deb umid qilmoqda.
"Odamlar asrlar davomida Quyoshni o‘rganib kelishdi, lekin o‘sha joyda bo‘lmaguningizcha holatni tushuna olmaysiz", deydi NASA ilmiy bo‘limi boshlig‘i Nikola Foks. "Biz yulduzimiz atmosferasidan uchib o‘tmagunimizcha u haqda haqiqatni bila olmaymiz".

Zond hozirgacha Quyosh yonidan 21 marta uchib o‘tdi va tobora yaqinlashmoqda, ammo shu kunlarda yulduzga yaqin kelish rekord darajada bo‘ladi.

Zondning Quyoshga eng yaqin kelgan nuqtasi quyosh yuzasidan 6,2 million km uzoqlikda bo‘ladi.

Bu unchalik yaqin emasdek tuyulishi mumkin, ammo NASA xodimi Nikola Foks buni shunday izohlaydi: “Biz Quyoshdan 149 million kilometr uzoqlikdamiz. Agar Quyosh va Yer bir-biridan bir metr masofada joylashtirilsa, Parker Solar Probe zondi Quyoshdan to‘rt santimetr uzoqlikda joylashgan bo‘lar edi. Demak, bu juda yaqin".

Zond Quyosh ta’sirida kuyib ketmaydimi?

Zond Syelsiy bo‘yicha 1400 daraja haroratga va bortdagi elektronikaga zarar yetkazishi mumkin bo‘lgan nurlanishga bardosh berishi kerak bo‘ladi.

U 11,5 sm qalinlikdagi uglerod-kompozit qalqon bilan himoyalangan, ammo halokatga yo‘l qo‘ymaslik uchun kema yulduzga katta tezlikda yaqinlashishi va keyin xuddi shunday tez uzoqlashishi kerak.

Uning tezligi qanday?

Darhaqiqat, u boshqa sun’iy ob’yektlarga qaraganda tezroq, soatiga 430 000 milya tezlikda harakatlanadi - bu Londondan Nyu-Yorkka 30 soniyadan kamroq vaqt ichida uchish bilan tengdir.

Zond Quyoshga shunchalik yaqin joyda yuzaga keladigan ulkan tortishish kuchi ta’sirida bu tezlikka erisha oladi.

Quyoshga "teginish" shunchalik muhimmi?
Olimlar kosmik apparat yulduzimizning tashqi atmosferasidan - uning tojidan uchib o‘tishi bilan uzoq vaqtlardan beri mavjud bo‘lgan sirni ochishga umid qilmoqda.

Uyelsdagi Fifth Star Labs laboratoriyasi astronomi Jennifer Millard: "Toj juda issiq va buning sababini bilmaymiz", deb izohlagan.

“Quyoshning sirt harorati Syelsiy bo‘yicha 6000 darajani tashkil qiladi, ammo quyosh tutilishi paytida ko‘rinadigan o‘sha yupqa tashqi atmosfera toj millionlab darajaga qiziydi va bu Quyoshdan juda uzoq masofada joylashgan.

Xo‘sh, qanday qilib bu atmosferaning issiq bo‘lishiga nima sabab bo‘ladi?

Parker Solar Probe missiyasi, shuningdek, olimlarga quyosh shamoli, tojdan qochib ketadigan doimiy zaryadlangan zarralar oqimi haqida ko‘proq ma’lumot olishga yordam berishdan iborat.

Ushbu zarralar Yerning magnit maydoni bilan o‘zaro ta’sirlashganda, osmonda shimol yog‘dusi paydo bo‘ladi.
Ammo kosmik ob-havo ham muammolarni keltirib chiqarishi, elektr tarmoqlari, elektronika va aloqa tizimlarini buzishi mumkin.

"Quyosh, uning faolligi, kosmik ob-havo va quyosh shamolini tushunish Yerdagi kundalik hayotimiz uchun juda muhimdir", deydi Millard.

NASA olimlari kosmik apparatning Yer bilan aloqasi uzilib qoladigan bir necha kunni sabrsizlik bilan kutmoqda.
Nikola Foksning ta’kidlashicha, zond omon qolsa, ahvol yaxshi ekanligini bildirish uchun Yerga yashil yurak bilan matnli xabar yuboradi.

"Men kosmik zondning taqdiri haqida qayg‘uraman. Ammo biz uni barcha og‘ir va shafqatsiz sharoitlarga bardosh berish uchun ishlab chiqdik. Bu juda kuchli qurilma”, deydi Foks.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Endi bizni donatlar orqali qoʻllab-quvvatlashingiz mumkin:

Biz uchun sarflagan mablag‘laringiz kelgusida siz uchun tayyorlaydigan qiziqarli va dolzarb loyihalarimiz uchun xizmat qiladi. Rahmat.

🇺🇿O'zbekistondan pul o'tkazish👇https://tirikchilik.uz/vatandosh_tv

💸Dollarda pul yuborish 👇https://destream.net/live/VatandoshTV/donate

🇷🇺Rossiyadan pul o'tkazish👇https://pay.cloudtips.ru/p/c6a9aa70

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

O‘zbekiston va Qozog‘iston BRIKS tashkiloti hamkori bo‘ladi(mi?)


2024-yil 24-oktyabr kuni Qozon shahrida bo‘lib o‘tgan BRIKS sammitida O‘zbekiston va Qozog‘iston BRIKS bo‘yicha hamkor davlatlar maqomini oldi.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Dunyodagi internet narxi: turli mamlakatlarda 1 GB qancha turadi?

Internet zamonaviy aloqa, biznes va ta’limning asosi bo‘lib qoldi. Biroq, mobil Internet narxi dunyoning turli mamlakatlarida sezilarli darajada farq qiladi. Keling, 2024-yilda 1 gigabayt (GB) mobil internet qancha turishini, narxga qanday omillar ta’sir qilishi va internet qayerda eng arzon yoki eng qimmat ekanligini aniqlaymiz.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

AQShdan deportatsiya qilingan O‘zbekiston fuqarolarining soni rekord darajaga yetdi

AQSh Immigratsiya va bojxona nazorati (ICE) hisobotida aytilishicha, AQSh hukumati 30-sentabrda yakunlangan 2024-moliya yilida 572 nafar muhojirni O‘zbekistonga deportatsiya qilgan.

O‘tgan moliyaviy yilda O‘zbekistonga atigi 88 kishi deportatsiya qilingan bo‘lsa, avvalgi yillarda bu ko‘rsatkich undan ham past edi.

Umuman olganda, 2023-yil sentabridan 2024-yil sentabrigacha AQSh deyarli 200 ta davlatdan kelgan 271,4 ming muhojirni deportatsiya qilgan. 2014-moliya yilda 316 mingga yaqin muhojir mamlakatdan chiqarib yuborilganidan so‘ng bu yil eng yuqori ko‘rsatkich bo‘ldi.

ICE hisobotiga ko'ra, Qo'shma Shtatlardan deportatsiya qilinganlarning taxminan 32 foizi jinoiy tarixga ega bo'lgan odamlardir. Deportatsiya qilinganlarning aksariyati AQShning janubiy chegarasini kesib o‘tgan.

2023-yilda Markaziy Osiyo davlatlaridan 50 mingdan ortiq odam AQSh chegarasini noqonuniy kesib o‘tgan, 17 mingga yaqin o‘zbekistonlik esa boshpana so‘rab murojaat qilgan.

Iyun oyida AQSh prezidenti Jo Bayden Meksikadan AQSh chegarasini kesib o'tgan noqonuniy muhojirlar uchun boshpana berish qoidalarini kuchaytirdi. Yangi chora-tadbirlar noqonuniy migrantlar soni yetti kun davomida kuniga belgilangan me’yor – 2500 kishidan oshsa, ularni darhol deportatsiya qilish imkonini beradi. Cheklovlar kuzatuvchisiz bolalar va odam savdosi qurbonlariga taalluqli emas.

Nega buy il AQShdan deportatsiya qilingan oʻzbekistonliklar soni ortib ketdi?

Oʻzbekistonliklarning AQShdan deportatsiya qilinish holatlariga quyidagi omillar sabab boʻlmoqda:

1. Noqonuniy muhojirlarning koʻpayishi
2023-yilda qariyb 17 ming nafar o‘zbekistonlik noqonuniy yoʻllar bilan AQShga kirgan. Bu Markaziy Osiyodan kelayotgan migrantlar sonining oshishiga katta taʼsir koʻrsatdi.

2. AQSh immigratsiya siyosatining kuchayishi
2023-yilda AQSh prezidenti Jo Bayden noqonuniy muhojirlar uchun boshpana qoidalarini qattiqlashtirdi. Bu oʻz navbatida yanada ko‘proq muhojirlarni deportatsiya qilish imkonini berdi.

3. Deportatsiya koʻrsatkichlarining o‘sishi
2024-moliya yilida 572 nafar o‘zbekistonlikning deportatsiya qilingani qayd etildi. Bu oʻtgan yilga nisbatan 6,5 baravar koʻpdir va bu deportatsiyalar sonining so‘nggi o‘n yildagi eng yuqori darajasidir.

4. Xavfsizlik bilan bog‘liq muammolar
AQSh rasmiylari ayrim noqonuniy muhojirlarning terrorchi guruhlar bilan aloqador bo‘lishi mumkinligidan xavotir bildirmoqda. Bu xavotir ham deportatsiya koʻrsatkichining oshishiga sabab bo‘ldi.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

“Latte omili”: qanday qilib keraksiz xarajatlardan qochish mumkin?

“Latte omili. Moliyaviy mustaqillik va erkin hayot sari” Devid Bax va Jon Devid Mann tomonidan yozilgan kitob bo‘lib, 2019-yilda ilk marta nashr etilgan edi. Kitobda o‘quvchilarga kundalik xarajatlarni boshqarish va moliyaga ongli yondashish asosida moliyaviy mustaqillikka erishishning oddiy va samarali strategiyalarini taklif etiladi.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

O‘zbekistonlik yigit SAT testidan eng yuqori bal to‘pladi

18 yoshli Parviz To‘qsanov O‘zbekiston tarixida birinchi marta SAT testidan eng yuqori ball to‘pladi.

U dunyoning yetakchi universitetlariga kirish uchun asosiy imtihonda maksimal natijaga erisha oldi.

Ushbu yutuq bilan u Garvard, Stenford, Yel, Prinston, Oksford, Kembrij va boshqalarni tanlashi mumkin.

SAT (Scholastic Assessment Test) AQSh universitetlariga bakalavriat dasturlariga kirish uchun talab qilinadigan standartlashtirilgan imtihondir.

Test o'qish, yozish va matematika ko'nikmalarini baholaydi.

2024-yildan boshlab SAT raqamli tarzda boshqariladi.
Imtihonning umumiy davomiyligi taxminan 2 soat 14 daqiqa.

Umumiy SAT balli 400 dan 1600 gacha, har bir bo'lim (o'qish, yozish va matematika) alohida baholanadi. Ballar to‘g‘ri javoblar soniga qarab hisoblanadi, noto‘g‘ri javoblar uchun esa ballar bekor qilinmaydi.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Ayni vaqtda Vatandosh Intellektual klubi doirasida “O‘zbekistonda energiya xavfsizligi va atom elektr stansiyasini qurish masalalari” mavzusida yig‘ilish bo‘lib o‘tmoqda.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Namanganning osori atiqalari: Atoulloxon masjidi

XIX asr ma’lumotlariga ko‘ra, Qo‘qon xonligi ixtiyorida bo‘lgan Namangan shahrida 39 madrasa bo‘lgan. Ularning yirik va mashhurlari 20 ta bo‘lib, bular orasida Mulla Bozor Oxund, Azizxo‘ja eshon, Bahodirxon eshon, «Madrasai Bek», Ishoq eshon, Mulla Qirg‘iz, Samsoq mufti, «Ayritom», «Imom guzari», «Madrasai Bukayba», «Madrasai Marjoma», Hazrati Xizr», Maxdumi eshon, «Gʻishtin», Hazrati Avliyo domla, «Sumalak guzari» va boshqalar bor edi.

Bu dalillardan ko‘rinib turibdiki, sovet tarixchilari ta’kidlaganidek, xalqimiz savodsiz bo‘lmagan. Buxoro, Samarqand, Xiva, Qo‘qon, Namangan madrasalarida hatto boshqa yurtlardan kelgan ko‘plab talabalar tahsil olishgan.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Qanday qilib BAAda ko'chmas mulk sotib olib rezident bo'lish mumkin?

Ko'chmas mulk sotib olayotganda BAAda rezident vizasi

BAAdagi ko‘chmas mulk egalari vaqtinchalik yashash uchun ruxsatnomaga o‘xshash uzoq muddatli yashash vizasini oladi. Bu unga Birlashgan Arab Amirliklarida 10 yilgacha yashash va ishlash imkonini beradi, shundan so‘ng viza muddati uzaytiriladi.

Investorning oilasi: turmush o'rtog'i, 21 yoshgacha uylanmagan o'g'illari va 25 yoshgacha turmushga chiqmagan qizlari ham viza olishi mumkin. Ota-onalar arizachiga moliyaviy qaram bo'lsa, viza bir yilga beriladi.

BAA ko'chmas mulkka investitsiya qilishning ikkita variantini taklif qiladi:

750 000 AED yoki 204 000 dollardan boshlab tayyor mulkni sotib olinsa, agar xaridor er-xotin bo'lsa, ular 1 000 000 AED yoki 272 000 dollar sarmoya kiritishsa, 2 yilga “oltin viza” beriladi.

2 000 000 AED yoki 545 000 dollardan tayyor yoki qurilayotgan mulkni sotib olinganda berilgan “oltin viza” o'n yil davomida amal qiladi.

Chet elliklar yashash uchun ruxsat olishga ko'chmas mulkni faqat maxsus zonalar - Freehold Zonesda sotib olishlari mumkin. Abu-Dabida 9 ta va Dubayda 50 ta shunday investitsiya zonalari mavjud boʻlib, mamlakatning boshqa hududlarida faqat uzoq muddatli ijaraga olish mumkin.

2024-yilda ko'chmas mulkka sarmoya kiritish uchun yashashga ruxsatnoma: Dubay, Business Bay

Kelganlar ko'pincha Dubayda Downtown, Business Bay va Dubai Marina hududlarida kvartira va villalar sotib olishadi. U shahar markazida, xalqaro aeroport va Burj Xalifa osmono'par binosiga yaqin joylashgan.

Birlashgan Arab Amirliklarida mulkka egalik qilish, meros yoki sovg'alarga soliqlar yo'q. Faqat ob’ektni sotib olayotganda investor amirlikga qarab 2-4% mol-mulk huquqini o’tkazish solig’i, shuningdek, 4000 AED yoki 1090 dollar ro’yxatga olish to’lovini to’laydi.

Investorlar mulkni ijaraga berishlari mumkin
Ijara daromadi yiliga 5-8% ni tashkil qiladi. Odatda ijarachilar BAAga ishlash uchun kelgan sayyohlar, ishbilarmonlar va mutaxassislardir.

Amirlikda yashash shart emas. Investor har olti oyda bir marta mamlakatga rezident maqomini tasdiqlash uchun kelishi kifoya.

BAA fuqarolikka qabul qilish orqali fuqarolikni olishni cheklaydi. Pasport olmoqchi boʻlgan shaxs mamlakatda 30 yil yashagan boʻlishi, arab tilini mukammal bilishi va boshqa davlat fuqaroligidan voz kechishi kerak.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❗️ Hurmatli kuzatuvchilar!

Sizni “Vatandosh” intellektual klubining navbatdagi yig‘ilishiga taklif qilamiz.

Klubning bu safargi yig‘ilishi “O‘zbekistonda energiya xavfsizligi va atom elektr stansiyasini qurish masalalari” mavzusida bo‘lib o‘tadi.

Siz loyihani jonli kuzatishdan tashqari, O‘zbekiston energetika tizimining bugungi holati va atom energiyasini rivojlantirish istiqbollari haqida ma’lumot olish, shuningdek, mavzu yuzasidan o‘zingizni qiziqtirgan savollarga javob topish imkoniyatiga ega bo‘lasiz.

Intellektual klub yig‘ilishi 2024-yil, 21-dekabr kuni, soat 10:30 da Ijtimoiy va siyosiy fanlar instituti (ISFI)da bo‘lib o‘tadi.

Manzil: Toshkent sh., Yunusobod tumani, Shivli 2-tor ko‘chasi, 1,3-uy

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

“Qariyotgan” Yevropa: kelajak muhojirlar qo‘lida(mi?)

Yevropa mamlakatlaridagi demografik tendensiyalar jiddiy tashvishga sabab bo‘lmoqda. Asosiy muammolar tug‘ilishning pasayishi, aholining qarishi va ular bilan bog‘liq iqtisodiy va ijtimoiy oqibatlarni o‘z ichiga oladi.

Tug‘ilish darajasining pasayishi

Ko‘pgina Yevropa mamlakatlarida tug‘ilish darajasi aholi ko‘payish darajasidan (bir ayolga 2,1 bola) past. Yevropa Ittifoqida bu ko‘rsatkich o‘rtacha har bir ayolga 1,5 boladan to‘g‘ri keladi. Skandinaviya mamlakatlarida vaziyat biroz yaxshiroq: 2021-yilda tug‘ilishning umumiy koeffisiyenti Daniyada 1,72 ga, Shvesiyada 1,67 ga va Norvegiyada 1,5 ga yetdi, bu Yevropadagi o‘rtacha ko‘rsatkichdan yuqori.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Yevropa Ittifoqining ikkiyuzlamachiligi: Isroilga yordam davom etmoqda

Yevropa Ittifoqi Gʻazodagi vaziyat yuzasidan tanqidlar kuchayib borayotganiga qaramay, Horizon Europe dasturi doirasida Isroil tadqiqot muassasalari bilan faol hamkorlikni davom ettirmoqda. Dastur tadqiqot va innovatsiyalarni moliyalashtirish bo‘yicha dunyodagi eng yirik tashabbus bo‘lib, 2021-2027-yillarga mo‘ljallangan umumiy byudjeti 95,5 milliard yevroni tashkil etadi. Isroil dasturda assosiatsiyalangan a’zo sifatida ishtirok etishi uning tashkilotlariga Yevropa tuzilmalari bilan teng ravishda moliyalashtirish imkoniyatini beradi.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Bir chelak ko‘mir

Bola edik. Biz ko‘chib kelgan qishloq qo‘riq yerda barpo qilingan, hali qo‘rg‘onlar yo‘q, uylar devor urib to‘silmagan edi. O‘sha yili qish qattiq keldi, yaydoq hovlimiz chetiga bir mashina ko‘mir to‘ktirdik. Bir ko‘mirki, havasga yoqasiz. Dona-dona, lovullab yongani bilan cho‘g‘i sahargacha buzilmay turadi.

Olapar laqabli juda hushyor itimiz bo‘lib, odamni tishlamas, ammo hovliga begona kirsa, akillab dunyoni buzardi. Bir kuni oqshomda qattiq hurdi, akam tashqariga chiqib ketdi. Birozdan keyin qovog‘i uyulib kirib keldi. Nima gapligini so‘ragan onamga:

– Qo‘shnimiz Hayit xola ekan, – dedi. – Qo‘lida eski qop, tovug‘imni izlab chiqdim, deydi. Tunov kuni ham ko‘rib qoluvdim, shunaqa bahona qildi.

Dadam bilan onam bir-biriga ma’noli qarab qo‘yishdi.

– Bilaman, ko‘mir o‘g‘irlagani chiqqan! – dedim men dadillashib. Chunki uyumning qo‘shni tomoni har kuni o‘yilib qolayotganini anchadan beri sezib yurardik.

– O‘zingdan kattaga bilib-bilmay malomat qilma, – po‘pisa qildi onam.

– Rost aytyapti, – gapga qo‘shildi opam. – Ularnikida umuman ko‘mir yo‘q, shuning uchun ham...

Dadam vazmin tomoq qirdi, hammamiz unga yuzlandik.

–  Ularda ko‘mir yo‘q degin? Unda yaxshilab eshitvolinglar. Bugundan boshlab kechasi itni bo‘shatmaymiz. Kim qo‘shnining kirganini payqab qolsa, tezda bildirmay iziga qaytsin. To oladiganini olib ketmaguncha chiqmay turinglar, izza bo‘lmasin.

Onam indamay bosh irg‘ab tasdiqladi. Bizning hayronligimiz yuzimizda zohir edi shekilli, dadam qo‘shimcha qildi:

– Qo‘shning sovuqda diydirab o‘tirsa, senga issiq uy tatiydimi? Qo‘li yupqalik qilgandirki, ko‘mir ololmagandir. Muhtojlik yomon... Nevaralari mayda, yordam berish kerak.

Shu-shu Hayit xolaning kirib-chiqishlariga ko‘z yumib yuraverdik. Onam ora-sira hech narsani bilmaydiganday, ularnikiga paqirni to‘ldirib ko‘mir opchiqadigan bo‘ldi.

Qishdan hamma omon chiqdi. Ko‘mir hammaga yetdi.

O‘shandan beri qancha suvlar oqib o‘tdi. O‘sha odamlar endi yo‘q. Hayit xolaning “mayda” nevaralari allaqachon shaharda katta odam bo‘lib ketishgan. Lekin, qachon yo‘llari tushsa, ota uyimizni bir yo‘qlab o‘tishadi. Buvilari vasiyat qilgan ekan...

Gulchehra ASRONOVA

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube