Нуруллоҳ Муҳаммад Рауфхон хотираларидан:Иккинчи ҳодиса. Бундай иш яна бир неча марта такрорланди.
(Биринчи ҳодисага ўтиш)Инсон ҳуқуқлари билан шуғулланадиган халқаро ташкилот Human Rights Watch (“Инсон ҳуқуқлари қўриқчиси”)нинг Марказий Осиё бўйича вакили Стив Свердлов уйимга бир неча марта келди. Ҳар гал анча-анча суҳбатлашиб ўтирдик.
Албатта, уларнинг нияти олижаноб – дунёнинг қайси бир бурчагида бўлмасин ҳақсиз зулмга учраганларнинг ёнига киради, ҳимоя қилади, иложини топса, мазлумни золимнинг қўлидан қутқаради. Бу ишлари яхши.
Аммо менга илгаридан ёқмай келган томони – бу каби олижаноб халқаро ташкилотларнинг фаолиятларидан катта давлатлар ўз сиёсий мақсадларида фойдаланишидир. Инсон ҳуқуқлари борасида дунё бўйича қилинган тадқиқотларга, чиқарилган хулосаларга таянган ҳолда доим ўзга давлатларнинг ички ишига аралашишга уринишидир.
Қанчадан-қанча инсонлар ҳуқуқи турли кўринишларда ўзларида ҳам бузилаётганига қарамай, бошқаларга босим ўтказишга бу ташкилотларни восита қилишидир. Бошда бундай бўлмагандир, лекин кейин-кейин ўша йирик давлатлар махсус хизматлари ёрдамида бу каби “инсонпарвар” ташкилотларни орқадан йўналтириб турганга ўхшаб кўринади.
Масаланинг шу томони доим менда эътироз уйғотиб келган.
Шунинг учун Human Rights Watch ташкилотининг Марказий Осиё бўлими бошлиғи Стив Свердлов билан иккинчи суҳбатимизда мавзуни бутунлай бошқа ўзанга буриб юбордим.
– Мен ўзбекман, сенинг миллатинг нима? – деб сўрадим.
Кулимсиради. Бир оз қизаргандай ҳам бўлди.
– Жуҳудман, – деди.
– Жуда яхши! Лекин нафақат ҳуқуқ ҳимоячиси, балки оддий бир жуҳуд сифатида Исроил давлатининг Фаластинда қилаётган қонхўрликларига қандай қарайсан? У ерда битта-иккита одам эмас, бутун бошли халқнинг ҳуқуқлари оёқости қилиняпти-ку! – дедим.
– Ўзим жуҳуд бўлсам ҳам, Исроилнинг арабларга юритаётган сиёсатини доим қоралаб келганман ва бундан кейин ҳам қоралайман, – деб жавоб қилди Стив.
– Балли! Лекин қуруқ қоралайман деган билан иш битмаяпти! Амрика нимага Исроилга қарши амалий чоралар қўлламайди-да, битта кичкина одам бўлган менинг ҳимоям билан шуғулланади?! Мана, сен ҳозир мени зулм кўрди деб ёнимни олиб, давлатимдан мени қўриш учун уйимгача келдинг. Бунинг учун раҳмат, албатта. Лекин мендан ҳам кўра ҳимояга муҳтож бўлган минглаб фаластинлик бор, биргалашиб ўшаларнинг оғирини енгил қилсак яхшироқ бўларди.
– Фаластин масаласи билан бошқалар шуғулланади, мен Марказий Осиё бўйичаман, – деди Стив.
Олифтагарчилик қиляпти деб ўйламасин деб баҳсни шу нуқтада тўхтатдим. Зотан, гапни чўзишдан фойда йўқ эди.
Меҳмондўстлик ўз йўлига, аммо гап давлатим билан менинг муносабатимга келиб тақалганида мен бундан бошқача муомала қилишим мумкин эмасди. Қилсам, мен “мен” бўлмай қолардим .
Тўғри тушунилсин, уларнинг хайрли ишларини инкор этмаяпман, Айниқса, Ислом Каримов зулми остида оддий бир инсонийлик ҳуқуқидан, эркидан, ҳатто жонидан айрилган минглаб мазлум ёнига шулар кирди, мусибатзада оилалар дардига қулоқ тутди, ёрдамлар берди, додларини дунёга эшиттирди, бу билан ҳеч бўлмаганда мамлакатда зулм баттар кучайиб кетишининг олдини олишга ҳисса қўшди – буларнинг барини эътироф этаман. Тепада айтганларим бутунлай бошқа маънодадир.
Оллоҳга шукр, шу тариқа яна сўзимда турдирди! Яна юзимни ёруғ қилди!..
@Mubashshirahmad
