Triskelion

​​Jon Edgar Guver: tarixdagi eng sirli federal rahbar

Edgar Guver — AQSh Federal Qidiruv Byurosining (FBI) ilk va eng uzoq vaqt boshqargan direktori. Uning hayoti, faoliyati va shaxsiyati haqida gap ketganda, bitta savol doim paydo bo‘ladi: bu inson daho edimi yoki fitnachi? Guverning faoliyati tarixning eng sirli davrlaridan biri sifatida hali ham qizg‘in bahs-munozaralarga sabab bo‘lmoqda.

Guver 1895-yil 1-yanvarda Vashington shahrida oddiy oilada tugʻilgan. Yoshligida darslarga bo‘lgan muhabbati va fotografik xotirasi bilan tengdoshlaridan ajralib turgan. Guver maktabda bahs-munozaralar klubining faol a’zosi bo‘lib, o‘z fikrini aniq va qat’iyat bilan ifoda etish san’atini puxta egallagan.

1924-yil, 29 yoshida Guver FBIga direktor etib tayinlanganidan soʻng, byuroni zamonaviy texnologiyalar bilan ta’minlashga va agentlarni professionallashtirishga kirishdi. Barmoq izlari ma’lumotlari bazasi va jinoyatchilarni kuzatish tizimining joriy etilishi uning eng katta yutuqlaridan biri bo‘ldi. Ammo Guverni buyuk rahbar qilgan narsa texnologiyalar emas, balki uning «sirlarni bilish san’ati» edi. Guver har bir nufuzli siyosatchi, biznesmen va hatto mashhur san’atkorlar haqida ham maxfiy ma’lumotlar yig‘ib borgan. Buni ko‘pchilik xavfsizlikni ta’minlash chorasi deb bilsa, ayrimlar buni uning hokimiyatini mustahkamlash uchun qo‘llagan quroli deb hisoblashadi. Prezidentlar ham uning "maxfiy fayllaridan" cho‘chib, uni lavozimidan olib tashlashga jur’at eta olmagan.

Umrini oxirigacha FBIni boshqargan Guver 1972-yilda vafot etgan.

@triskelion_uz