Ваш доход с телеграм-канала

С аудиторией от 1500 подписчиков. Подключайтесь!

Чистая Энергия ӏ Sof Energiya

Безуглеродная энергетика: Узбекистан и мировые новости

Энергетические итоги 2024 Uz

Изучили отчет и собрали самые важные показатели

Статистика Избранное

Илм-фан | Science | Наука

Гео и язык канала: Узбекистан, Узбекский

Категория: не указана

• @neomind1
• Twitter.com/ratsional
• Илм-фан
• Тиббиёт
• Фалсафа
• Мантиқ
• Китоблар
• Иқтибослар
• Янгиликлар

Связанные каналы | Похожие каналы

Гео и язык канала

Узбекистан, Узбекский

Категория

не указана

Статистика

Избранное

Фильтр публикаций

Скрывать удаленные

Скрывать репосты

Илм-фан | Science | Наука

26 Feb, 10:47

1616-йил 26-феврал: Рим-католик черкови Галилео Галилейга Ернинг қуёш атрофида айланиши ҳақидаги фикрларни тарғиб қилиш ёки қўллаб-қувватлашни расман тақиқлаган

"Илм-фанда минглаб фикрларнинг обрўси, бир инсондаги биргина ақл учқунига тенг кела олмайди"
-Галилео Галилей (1564 - 1642)

Галилеo Галилей гелиоцентризм назариясини (яъни Ернинг Қуёш атрофида айланиши ҳақидаги ғояни) қўллаб-қувватлаганлиги билан боғлиқ бидъат ғоялари учун айбланган ва ҳибсга олинган, бу ғоялар католик черковга зид эди, аммо охир-оқибат унинг жазоси умрининг қолган йилларида уй қамоғига ўзгартирилган

Галилей биринчилардан бўлиб самовий жисмларни кузатиш учун телескопдан фойдаланган ва бир қатор астрономик кашфиётлар қилган. Галилей экспериментал физиканинг асосчисидир. У ўз тажрибалари билан Аристотелнинг спекулятив метафизикасини ишончли тарзда инкор этди ва классик механикага асос солди.

@themantiq

288 0 4

Илм-фан | Science | Наука

25 Feb, 15:29

Тиббиёт тарихидаги энг таъсирли воқеалардан бири

Торонто, 1922 йил. Касалхона палаталаридан бирида ҳаётининг сўнгги кунларини яшаётган болалар ётарди. Уларнинг барчаси диабетик кетоацидоздан азият чекар эди — бу қандли диабетнинг оғир метаболик тури, гипергликемия, гиперкетоцемия ва метаболик ацидоз билан характерланади. Уларда даволанишга ҳатто умид ҳам йўқ эди. Ҳар бир боланинг ёнида уларнинг ота-оналари ўтирарди. Тасаввур қилинг — бир палатада ўлим ёқасига келиб қолган болалар ва йиғлаётган ота-оналар...

Шу пайт Торонто университети олимлари "ўлим палатаси"га кириб, беморларга янги тозаланган экстракт — инсулин юборишни бошлади. Улар комада ётган охирги болага инсулин киритганида, биринчи бола ҳушига кела бошлади. Ота-оналарнинг ҳайратли нигоҳлари остида болалар диабетик комадан секин-секин чиқиб, жонланишни бошлади. Шундай қилиб, доктор Фредерик Бантинг бутун бир болалар палатасини ўлимдан қайтаришга муваффақ бўлди

Ҳозир диабет билан касалланган беморларнинг даволанишини оддий ҳолат деб қабул қиламиз. Аммо 100 йил олдин бу ҳақиқий мўъжиза эди, чунки бундай беморлар даволанишига умид йўқ эди

@themantiq

685 2 18 1

Илм-фан | Science | Наука

25 Feb, 15:28

622 2 11

Илм-фан | Science | Наука

24 Feb, 10:05

Лондонлик шифокорлар Лебернинг тўғма амаврози - туғма кўрликка олиб келадиган ретина дистрофияси билан кечувчи камёб генетик касалликдан азият чеккан болаларнинг кўриш қобилиятини тиклашга муваффақ бўлибди

Бу касалликда AIPL1 гени ечишмовчилиги бўлади, у эса махсус оқсиллар синтезига жавобгар. Олимлар зарарсиз вируслардаги AIPL1 гени нусҳасини янги ген терапия усули орқали ретинага жолйаштиришган, натижада, туғма кўр бўлган тўрт нафар болалалар кўриш қобилияти тикланган

Амалиётдан сўнг ҳужайралар зарур оқсилларни ишлаб чиқара бошлайди ва бу кўриш функциясининг аста-секин тикланишига олиб келади. Операциядан беш йил ўтиб яхшиланиш сақланиб қолмоқда. Илгари тўлиқ кўр бўлган болалар, энди ота-оналарининг юзларини кўра олишади, ўйинчоқларни ўзлари топишлари ва ҳатто ўқий олишлари ҳам мумкин

@themantiq

2.6k 1 12

Илм-фан | Science | Наука

24 Feb, 09:41

- Мен айтмоқчиманки, ҳозир биз астероидлар йўналишини ўзгартирадиган ракеталар ишлаб чиқишга диққатимизни қаратишимиз керак

- Қўйсангчи бундай гапларни, қани овқатдан ол)

@themantiq

733 0 9

Илм-фан | Science | Наука

23 Feb, 18:11

Репост из: Neomind

Мен Леонардодан ҳар куни атрофимиздаги дунёни ҳайрат билан кузатишга ва шу орқали, ҳаётимизни янада мазмунли қилишни ўргандим

Билимни унинг ўзи учун изланг. Ҳар бир билим фойдали бўлиши шарт эмас. Баъзан уни фақатгина завқланиш учун ўрганиш керак. Леонардога Мона Лиза ни чизиш учун юрак клапанларининг қандай ишлашини билиш зарур эмас эди, ёки Қоядаги Мадонна асарини яратиш учун қоя чўққиларида тош қотган ҳайвонлар қандай пайдо бўлганини тушуниш шарт эмас эди. У ўзини қизиқишга эрк берган ҳолда ҳаракат қилгани учун ўша даврдаги ҳеч кимга насиб этмаган янги йўналишларни тадқиқ этиш ва ўзаро боғлиқликларни англаш имконига эга бўлди

У деярли ҳеч қандай мактаб таълимини олмаган. Унинг даҳолиги биз ўзимизда ривожлантиришга интила оладиган маҳоратларга – қизиқиш ва кузатувчанликка асосланган эди. Унинг тасаввури шу қадар жонли эдики, ҳатто фантазия чегараларига етиб борарди. Бу эса ўзимизда, ҳатто фарзандларимизда ҳам ривожлантиришимиз мумкин бўлган нарсалардан биридир

— Уолтер Айзексон. Китоб: Леонардо да Винчи

643 0 3

Илм-фан | Science | Наука

23 Feb, 14:50

00:13

Видео недоступно для предпросмотра

Смотреть в Telegram

Борлиқ кенгайиб бораётганини қаердан биламиз?

Буни Доплер эффекти ёки қизил силжиш орқали аниқлаш мумкин. Ушбу ҳодисада кузатувчидан узоқлашаётган объектлар чиқарадиган ёруғлик тўлқинлари чўзилиб, спектрнинг қизил қисмига силжийди.

XX асрнинг 20-йилларида Эдвин Хаббл галактика қанчалик узоқ бўлса, унинг ёруғлиги шунчалик қизил тусга киришини аниқлади. Демак, объект биздан қанчалик узоқ бўлса, у шунчалик тез узоқлашади.

Охирги кузатувларга кўра: Борлиқ нафақат кенгаймоқда, балки бу жараён тезлашиб бормоқда ва улкан "иплар"ни ҳосил қилмоқда.

@themantiq

829 0 7

Илм-фан | Science | Наука

23 Feb, 14:40

Қуёш аслида сариқ эмас

Аслида, Қуёш бир вақтнинг ўзида барча рангларни тарқатади. Бизнинг кўзларимиз бундай ёруғлик манбаини оқ деб қабул қилади. Буни очиқ фазодан олинган суратларда бемалол кўриш мумкин

Қуёш бизга сариқ бўлиб кўринишини сабаби: Ер атмосфераси қисқа тўлқинли ёруғликни сочиб юборади. Бу таъсир Қуёш чиқиш ва ботиш пайтида янада кучаяди, чунки ёруғлик атмосферада узоқроқ йўл босади ва янада кўпроқ қисқа тўлқинларни йўқотади

Лекин агар сиз Эверест чўққисига чиқсангиз ва Қуёш тўғри тепада бўлса, унинг ҳақиқий ранги — оқлигини кўришингиз мумкин. Чунки у ерда атмосфера қисқа тўлқинларни камроқ парчалайди

Бу ҳам тўлиқ ҳақиқат эмас. Қуёш барча кўринадиган рангларда ёруғлик чиқаради, лекин унинг нурланиш қуввати асосан яшил спектрда юқори бўлади. Яъни, Қуёш аслида озгина яшил тусга эга. Бироқ инсон кўзи бу нурланишни оқ деб қабул қилади. Чунки бизнинг кўриш тизимимиз яшил Қуёш остида ривожланган ва шунга мослашган.

@themantiq

854 0 13

Илм-фан | Science | Наука

23 Feb, 14:39

Гоба – Ерда топилган энг йирик метеорит

У Намибияда, Гоба-Уэст ферма ҳудудида, қулаган жойида қолган

Метеорит 80 минг йил олдин Ерга қулаган. У тасодифан топилган, унинг тушишидан ҳеч қандай кратер ёки из қолмаган.

Гоба таркибининг 84%и темирдан, 16%и никелдан иборат бўлиб, оз миқдорда кобалт ҳам мавжуд

@themantiq

729 0 2

Илм-фан | Science | Наука

23 Feb, 14:15

Италиядаги болалар шифохонаси. Итлар бемор болаларнинг хоналарига кириш учун навбат кутишмоқда – пет-терапия учун тайёр. Меҳр ва меҳрибонлик тузатади.

Пет-терапия – бу беморларни уй ҳайвонлари (итлар, отлар, делфинлар, қуёнлар, мушуклар, қушлар) ёрдамида даволаш усули. Пет-терапия депрессия, аутизм, Даун синдроми, мия шикастланишлари билан боғлиқ тажовузкорлик ҳолатларини даволашда энг самарали усуллардан бири ҳисобланади. Шунингдек, ҳайвонлар оғир касалликлардан сўнг тузалишга, ҳаракат функцияларини ривожлантиришга ва юқори ташвиш даражаси билан курашишга ёрдам беради

@themantiq

913 0 21

Илм-фан | Science | Наука

22 Feb, 07:22

00:51

Видео недоступно для предпросмотра

Смотреть в Telegram

Мушукларнинг реакция тезлиг тахминан 20–70 миллисекундни ташкил қилади, илонларники эса 44–70 миллисекунд оралиғида.

Таққослаш учун, инсоннинг тезлиги тахминан 250 миллисекунд

@themantiq

1.3k 1 17 1

Илм-фан | Science | Наука

22 Feb, 06:15

1883-йил 12 ноябрда Ерни метеор ёмғири қоплаган: соатига 100 000 тагача метеор ёғилганини кузатиш мумкин бўлган

Ўша куни ҳамма охирдунё келди деб ўйлаган. Рассомлар эса бу воқеани мана шундай тасвирлаган

@themantiq

993 0 11

Илм-фан | Science | Наука

21 Feb, 15:01

00:07

Видео недоступно для предпросмотра

Смотреть в Telegram

Икки бош билан туғилган илонлар тўртта фаол кўзга ва икки ҳаракатчан тилга эга

Аммо икки бошли илонлар учун ёввойи табиатда омон қолиш қийин, чунки улар секин ҳаракат қилади ва бу уларни осон ўлжага айлантиради

Икки бошли илонларда одатда бир бош иккинчисидан яхшироқ ривожланган бўлади. Улар озиқ-овқат учун бир-бири билан курашиши ҳам мумкин, чунки улар бир ҳазм системасига овқат ўтказишини тушунмайди

@themantiq

1.6k 0 14

Илм-фан | Science | Наука

21 Feb, 14:57

Дунёдаги энг катта тошдан ясалган Будда ҳайкали, унинг қурилиши милодий 713-йилда бошланган ва 90 йил давом этган

@themantiq

871 0 1

Илм-фан | Science | Наука

21 Feb, 14:55

Репост из: Neomind

Суқротга дарс берган аёл

Аспасия (тахминан м.а. 470–400) – Афина давлат арбоби Периклнинг рафиқаси ва маърифатли аёл бўлган. У Афинада фалсафа, риторика ва сиёсат билан шуғулланган, шунингдек, Суқрот ва унинг шогирдлари билан мунозараларда иштирок этган. У ҳақидаги маълумотлар асосан Платон, Ксенофонт ва бошқа қадимги муаллифлар орқали бизгача етган

Аспасия ва Суқрот бир-бирлари билан фикр алмашган. Платоннинг "Менексен" асарида Аспасия Суқротга риторика ҳақида дарс бергани таъкидланади. Улар Афинадаги интеллектуал муҳитнинг муҳим қисмлари бўлишган

Агар Аспасия ростдан ҳам Суқротнинг риторика бўйича устози бўлган бўлса, демак, у жуда яхши устоз бўлган: Суқротнинг баҳс ва мунозараларда қўдданиладиган "Суқрот усули" ҳақида етарли далиллар келтирилган

Аспасия ҳақидаги ҳикоя бизга дунё фалсафа дунёсида аёллар кўпинча яширин рол ўйнаганини эслатиб туради. Бу аёлларнинг овози кўпинча бузиб талқин қилингани ёки тарихдан чиқариб ташланганининг натижаси

754 0 9

Илм-фан | Science | Наука

20 Feb, 04:07

Париждаги Пантеон биносида кўришингиз мумкин бўлган энг қизиқарли нарсалардан бири — Фуко маятниги. Бу нафақат гўзал экспонат, балки тарих ва илм-фан нуқтайи назаридан жуда муҳим кашфиёт. У одамларнинг дунёни тушунишига катта таъсир кўрсатган

Фуко маятниги биринчи марта 1851-йилда франсуз физиги Леон Фуко томонидан Пантеонда намойиш этилган. Ўша даврда Ернинг ўз ўқи атрофида айланиши ҳали ҳам мунозарали масала эди. Фуко эса бу ҳақиқатни бутунлайга, тўлиқ тасдиқлашнт хоҳлайди ва бунга энг оддий ва аниқ усул билан эришди

У Пантеон гумбазидан узун маятник осиб қўяди. Маятник олдинга-орқага тебранаётганида, унинг йўналиши секин-аста ўзгарарди — бу атрофдаги ҳеч нарса таъсиридан эмас, балки Ер унинг остида ҳаракатлангани сабаб содир бўлади. Бу Ернинг айланишини бевосита исботлаган биринчи тажриба эди

Маятник тебранишини кузатиш жуда қизиқ. У секин ва бир маромда ҳаракат қилади. Лекин бу мўъжиза эмас — бу ҳақиқий илм-фан. Маятникнинг аста-секин бурилиши Ернинг айланишини намоён этади — биз буни ҳис қила олмаймиз, аммо у доимо содир бўлади

Пантеондаги Фуко маятниги инсон қизиқувчанлиги ва билимга интилиши рамзи сифатида хали ҳамон жойида турибди. У бир инсоннинг илғор ғояси бутун инсониятнинг дунёни тушунишини қандай ўзгартирганини кўрсатади. Бу фақат олдинга-орқага тебранаётган металл бўлак эмас — бу биз айланаётган сайёрада, коинот бўшлиғида сузиб юрганимизнинг ҳақиқий исботи

У 170 йилдан зиёд вақтдан бери сукунат ичида Ер ҳақидаги энг муҳим ҳақиқатлардан бирини исботлаб келмоқда. Бу оддий, аммо оламни тушуниниш тарзимизни ўзгартирган кашфиёт

@themantiq

1.1k 0 6

Илм-фан | Science | Наука

20 Feb, 04:06

01:05

Видео недоступно для предпросмотра

Смотреть в Telegram

1.2k 0 6

Илм-фан | Science | Наука

19 Feb, 13:18

Замонавий маймунларнинг хатти-ҳаракатларини кузатиш орқали баъзи турдаги маймунлар ёнғоқларни чақиш, озиқ-овқат топиш ёки бошқа амалий мақсадлар учун тошлардан асбоб сифатида фойдаланиши маълум бўлган

Масалан, Бразилиядаги қора чизиқли капуцин маймунлари ёнғоқларни чақиш учун тошлардан фойдаланишади. Улар тошларни танлаб, ҳатто "қайта ишлаш жойлари" (тошларни маълум бир жойда сақлаш) яратиши аниқланган

Маймунларда бундай хусусиятлар инсон тушунчасидаги "тош асрига кириш" эмас — уларнинг хатти-ҳаракати аниқ экологик шароитларга мослашган бўлиб, мураккаб технологияларни ривожлантиришни англатмайди. Бу кўпроқ амалий хусусиятга эга, қадимги одамларда эса тошни қайта ишлаш технологияси вақт ўтиши билан ривожланиб, мураккаб асбоблар яратилишига олиб келган

Science

1.2k 0 3

Илм-фан | Science | Наука

19 Feb, 11:02

Инсон танасидани ташкил этувчи элементларнинг асосий қисми юлдузларда ҳосил бўлган

Инсон танасидаги ёки ундан ташқарида бўлган ҳар бир водород атоми узоқ тарихга эга

Водород атомларининг ёши 13,4 миллиард йилга тенг. Улар 13,8 млрд йил олдин содир бўлган катта портлаш натижасида биринчилардан бўлиб пайдо бўлган. Бизнинг танамизнинг эса 65%и водороддан иборат

Science

913 0 15

Илм-фан | Science | Наука

17 Feb, 13:11

00:59

Видео недоступно для предпросмотра

Смотреть в Telegram

Ягона ҳужайрадан организм ҳосил бўлиш жараёни. Саламандер мисолида.

Science

1.2k 0 20

Показано 20 последних публикаций.

3 443

подписчиков

Статистика канала

Популярное в канале

Генетик модификацияланган чўчқа буйраги тўртинчи беморга ўтказилди Америкалик трансплантологлар ...

Лондонлик шифокорлар Лебернинг тўғма амаврози - туғма кўрликка олиб келадиган ретина дистрофияси ...

Нега “Барча йўллар Римга олиб боради” дейишади? Бу машҳур ибора ўз илдизини Қадимги Рим тарихида...

Анестезиянинг яратилиши ва унинг жарроҳликда қўлланиши Анестезия яратилишидан олдин жарроҳлик ан...

Кўзга тушаётган тасвир дастлаб тескари ҳолатда бўлади Бу кўз гавҳари ёруғликни синдириб, уни кўз...