Sukut Saqlama (NeMolchi.uz o'zbek tilida)


Гео и язык канала: Узбекистан, Узбекский
Категория: Образование


18+. Ўзбекистонда зўравонликка қарши лойиҳа.
https://www.facebook.com/SukutSaqlama/
Ҳикоянгизни аноним юборинг:
https://forms.gle/ZKCabhpzFM3ewTUz9

Связанные каналы  |  Похожие каналы

Гео и язык канала
Узбекистан, Узбекский
Категория
Образование
Статистика
Фильтр публикаций


Янги 2025 йил ҳам кириш арафасида. Бу сарҳисоб қилиш вақтидир. Биз билан қолганингиз учун ҳар бирингизга миннатдорлигимизни билдирамиз!

Изоҳларда 2024 йилда эришган ютуқларингиз ва 2025 йилдан кутаётган орзуларингиз ҳақида шарҳларда ёзинг. ❄️✨

#СукутСақлама


Мақоланинг биринчи қисмида рақамли тенгҳуқуқлик тушунчаси ҳақида атрофлича мулоҳаза қилдик.

Рақамли тенгҳуқуқлиликни таъминлаш йўллари қандай?

1. Қонуний асослар ва ҳуқуқий ҳимоя

Рақамли тенгҳуқуқлиликни таъминлаш учун ҳар бир давлат ўз мамлакатида Интернетдаги камситишлар, кибербуллинг ва шахсий маълумотларнинг тарқатилишига қарши кучайтирилган қонунлар ишлаб чиқиши лозим.

Аёл ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ва уларнинг рақамли жамиятда тенг имкониятларга эга бўлишларини таъминлаш керак.

2. Рақамли кўмак ва рақамли таълим

Бу жараёнга ҳамма бирдай кирар экан, хўш, қандай вазифаларни кўллаган яхши?

Аёлларнинг рақамли технологияларда имкониятларидан фойдаланишларида уларга рақамли ёрдам ва таълим бериш биринчи масала. Буни тўғри йўлга қўйиш учун аёллар рақамли ва интернет хавфсизлиги, шахсий маълумотларини муҳофаза қилиш ва кибербуллингга қарши курашишни нима эканлигини ўрганишлари керак.

Дунё бўйлаб интернетда аёл ва эркак фаолиятига оид қизиқарли маълумотлар:

1. 2021 йилдаги Oxfam ташкилоти олиб борган тадқиқот бўйича, аёллар интернетда эркакларга қараганда кўпроқ вақт ўтказишади, аммо лекин улар учун рақамли таълим ва иш имкониятлари эркакларга нисбатан паст экани аниқланган.

2. ЮНЕСКОнинг 2020 йилдаги ҳисоботи бўйича, рақамли соҳада аёлларнинг иштирок этиши глобал миқёсда фақатгина 22% ташкил этади. Бу рақамлар тенгҳуқуқлик соҳасида аёлларнинг рақамли тенгҳуқуқлилигини таъминлаш учун катта ишлар қилиниши кераклигига ишора.


Хўш, муаммо нимада? Рақамли тенгҳуқуқлилик замонавий жамиятнинг муҳим кўринишига айланди. Интернетда аёлларнинг шахсий маълумотларини муҳофаза қилиш, кибербуллингга қарши курашиш, таълим ва иш имкониятларини кенгайтириш учун қонунлар, шахсий ҳимояни кучайтириш керак эканлигини кўрсатади.

Диля Муратова тайёрлади

#СукутСақлама #Лойиҳадан


Видео недоступно для предпросмотра
Смотреть в Telegram
Мана бу «шедевр»да ажримларни камайтириш тарғиб қилинаётган экан, (яъни, мазмунга эътибор берилса, шу ғояни зўрға илғаш мумкин!) Келинг, аслида, бу ролик нималар ҳақида «ҳайқираётгани» борасида таҳлилона фикр юритамиз.

Аввало, бу ролик оилавий зўравонлик ва ажрашган аёлларга нисбатан жамиятнинг муносабати деган ўта мураккаб ва оғриқли мавзуни кўтаради. Лекин, бир нарсани тан олиш керак: фақат ажрашган аёлларгагина эмас, балки турмушга чиқмаган қизларга ҳам шундай муносабат бўлиши мумкин. Бунинг учун роликдагидақа ҳайдовчи, бошлиқ ва дўкондор билан бир оғилда тарбия кўр(ма)ган битта ҳайвонфеъл одамшаклли мавжудот топилса кифоя - баъзан янги ишга олинган ходимага (турмушга чиқмаган қиз бўладими ё ажрашган аёл, ҳатто, ажрашмаган аёл бўлсаям, фарқи йўқ!) енгилтак (эркак жинсидаги) раҳбар ёки ҳамкасб йигит/эркаклар томонидан синов учун бўлсаям бир «қармоқ ташлаб» кўрилади. Ёки дўкондор - янги кўчиб келган қўшни қиз-аёлга гап ташлаши мумкин. Ҳайдовчилар-ку, гап отмагани - вояга етмаган қизалоқлар ҳам қолмади. Бундан келиб чиқадики, роликдаги аёлга билдирилган муносабат фақат ажрашган аёлнинг муаммоси эмас, балки, сексизм, аёлларга нисбатан нафрат ва қурбонни айблаш маданияти билан боғлиқ жамиятдаги чуқурроқ муаммоларни ҳам кўрсатиб беради.

Роликдаги асосий тарғиботга қайтсак:
- Роликни зўравонликка чидашга чақирув сифатида тушуниш мумкин. «Бундай муносабат»дан кўра ўлимни, зўравонликни афзал кўрган аёлнинг фожиали тарихи кишида ачиниш ҳиссини пайдо қилиши мумкин, лекин айни пайтда вазиятдан чиқишнинг ягона йўли (зўравон қўлидан) ўлим деган таассурот уйғотади. Бу зўравонлик қурбонларини ёрдам сўрашдан тўсиб қўядиган хавфли хабардир.
- Бошқа томондан, ролик оилавий зўравонлик муаммоси ва унинг оқибатларига эътибор қаратиш учун кучли восита бўлиши мумкин. У зўравонлик қурбонлари нафақат зўравон томонидан, балки уларни қўллаб-қувватламайдиган ва кўпинча айбловчи жамият томонидан ҳам иккиламчи зарбага учрашини кўрсатади.

Зўравонликка чидашга чақириқлар бу муаммо атрофида сукут маданиятини сақлаб қолишга замин яратади. Қурбонлар айбланиш ёки ишончсизликдан ҳадиксираб, зулм кўраётгани ҳақида гапиришдан қўрқадилар. (Бу ролик сўнгида очиқ-ойдин айтиб ўтилган!)
Зўравонликка чидаш уни жамиятда нормаллаштиришга олиб келади. Биз одамларга нисбатан зўравонликка лоқайд бўлиш билан бошқа заиф қатлам вакилларига нисбатан ҳам зўравонликка йўл очамиз. Қурбон зулмга сабр қилиши керак, десак, бу билан содир этилган зўравонлик учун жавобгарликни унинг зиммасига юклаймиз. Зўравон жазоланмай қолиб, жиноятларини яна давом эттираверади - бу ролик қаҳрамони айтганидек, қурбоннинг ўлимига ҳам олиб келиши мумкин.

Оилавий зўравонлик муаммосини ҳал қилиш учун қуйидагиларни ўз ичига оладиган комплекс ёндашув талаб этилади:
- Ижтимоий нормаларни ўзгартириш, яъни, жинсий роллар, зўравонлик ҳақидаги ижтимоий норма ва стереотипларни ўзгартириш керак.
- Зўравонликнинг олдини олиш учун, аввало, ёшлар орасида соғлом муносабатлар ва бошқа одамларга ҳурмат билан қарашга ўргатувчи профилактика ишларини олиб бориш муҳим.
- Қурбонларга кўмак бериш, яъни, улар учун хавфсиз шароит яратиш, уларга психологик ва юридик ёрдам кўрсатиш зарур.
- Зўравонларни жиноятлари учун қонуний жавобгарликка тортиш керак.

Зўравонлик қурбонларини чидаш ва жим туришга чақириб бўлмайди. Бунинг ўрнига, зўравонликка тоқатсиз бўлган ва қурбонлар зарур ёрдамни ололадиган жамият яратиш керак.

Хулоса ўрнида: Ажримларни камайтиришга ҳисса қўшмоқчимисиз? Унда зулмга сабр қилишни тарғиб қиладиган роликлар суратга олманг, балки, зўравонликни йўқ қилишга чақирадиган контент яратинг. Шунда ажримлар сезиларли даражада камаяди, ишонаверинг!

© Алия ТЕМУРИЙЗОДА
#SukutSaqlama #СукутСақлама #Ажримлар #Оила #ОиладагиЗўравонлик #ЗўравонликкаЙўқДеймиз #ЗўравонликданХолиЎзбекистон


Рақамли тенгҳуқуқлилик нима? Интернетда хотин-қизлар ҳуқуқларининг муҳофаза қилиниши

Каналимизда ўтказилган сўровномадан маълум бўлдики, кўпчилик кибербуллинг ҳақида тушунчага эга эмас. Шунинг учун биз рақамли тенгҳуқуқлилик ҳақида маълумот беришга қарор қилдик. Кибербуллинг ҳақида ушбу ҳаволада ўқишингиз мумкин.

Замон тобора тезлашиб, рақамли технологиялар барча соҳаларга кириб келди. Тенгҳуқуқлилик эса барчага баробар. Рақамли тенгҳуқуқлилик, аввало, интернетдаги шахсий маълумотлар, иш, таълим ва ижтимоий ҳимоя ҳақидаги аёллар ҳуқуқларини таъминлашни ҳам назарда тутади.

📍Рақамли тенгҳуқуқлилик ҳақида бир оғиз сўз:

Рақамли тенгҳуқуқлилик интернет ва рақамли жамиятда барчанинг (аёлларнинг ҳам!) ҳуқуқ ва имкониятлардан тенг фойдаланишини таъминлашга қаратилган ҳуқуқий ва ижтимоий тушунча.

Бу тушунча ижтимоий, иқтисодий ва сиёсий ТЕНГЛИКни, шахсий маълумотларни муҳофазалаш, кибербуллингга қарши курашиш, таълим ва касбий фаолиятда аёллар имкониятларини кенгайтиришга қаратилган.

🔍 Аёллар учун рақамли таҳдидлар қандай кўринишда бўлиши мумкин?

💻 1. Кибербуллинг ва интернетда камситилишлар

Рақамли платформаларда аёллар кўпинча интернет таҳқирлашларга, камситишларига дуч келишади.

Жинсий тажовуз, тўғридан-тўғри таҳқирлаш, аёлларнинг шахсий маълумотларининг тарқатилиши, буларнинг бари аёлларга қаратилган интернетдаги асосий таҳдидлардан саналади.

🕹 2. Шахсий маълумотлар ва хавфсизлик:

Хотин-қизларнинг интернетда энг кўп дуч келадиган тажовуз ва кибербулинг тури бу уларнинг шахсий маълумотлари тарқатилиши билан боғлиқ муаммолар.

Бу қандай кўринишда бўлади?

Сексуал, жинсий, уларнинг соғлиғи каби шахсий маълумотларининг тарқалиши билан боғлиқ. Мисол учун, мобил телефон рақамлари, шахсий расмлар, манзилларининг тарқалиши .

Бундан ташқари, интернетда шахсий маълумотлар, айниқса аёллар учун, камситиш ва шантаж қилиш мақсадида йўналтирилади.

3. Рақамли технологиялар билан боғлиқ иш фаолияти ва иқтисодий тенглик

Интернет кўп ҳолларда хотин-қизларга камроқ имкониятлар яратгандай кўринади, масала эса, унинг жинсий камситиш хавфини келтириб чиқараётгани билан боғлиқ. Рақамли технологиялар соҳасида аёллар асосан ундаги имкониятлардан фойдаланишда қийинчиликларга дуч келишади, бу эса иқтисодий фаолиятда тенгҳуқуқлиликнинг бузилишига сабаблардан бири.

Рақамли тенгҳуқуқлиликни таъминлаш йўллари ҳақида кейинги постимизда маълум қиламиз

Диля Муратова тайёрлади

#СукутСақлама #Лойиҳадан


Сиз кибербуллинг ёки Интернетда таҳқирланиш қурбони бўлганмисиз?
Опрос
  •   Ҳа, бундан қутула олмадим.
  •   Ҳа, лекин мен бу вазиятдан чиқа олдим.
  •   Йўқ. Нима бу?
  •   Танишим (хотин-қиз) шу жараён қурбони.
131 голосов


Қийин ҳаётий вазиятга тушиб қолган бола ўзини ҳимояланган ҳис қилиши ва эшитилиши керак, лекин ҳақиқат кўпинча бунинг аксини кўрсатади.

Биринчи қисмда биз Ўзбекистонда болалар ҳимояси бўйича мавжуд тизим чақирувларга жавоб бермаслиги ҳақида гапирган бўлсак, иккинчи қисмда халқаро тажрибани кўриб чиқдик. Барнахус каби моделлар нафақат хавфсиз муҳитни, балки боланинг манфаатларини ҳимоя қилиш учун мутахассисларнинг саъй-ҳаракатларини бирлаштирадиган самарали ёрдам механизмини ҳам яратади.

Энди асосий саволни бериш вақти келди: бу илғор тажрибаларни юртимизга олиб кириш учун айнан нима қилиш керак? Қандай қилиб декларациялар ва қонунларни болалар тақдирини ўзгартирадиган ҳақиқий ҳаракатларга айлантириш мумкин?

Мақоланинг ушбу қисмида ҳар бир бола ўзини хавфсиз ҳис қилиши ва қийин пайтда ёлғиз қолмаслигини билиши учун қандай чоралар кўриш кераклиги ҳақида.

Давоми карточкаларда.

#СукутСақлама #қонунлар #болалар


Лойиҳамизнинг юридик кўмак ботига бир йигит қиз билан жанжаллашиб, уни ургани, сўнг машинасига мажбурлаб солиб, олиб кетгани ҳақида видео юборилган эди. Ушбу видеони зудлик билан Тошкент шаҳар ички ишлар бошқармаси матбуот хизматига юбориб, автомашинани топиб, вазиятга ойдинлик киритишни сўрадик.

Орадан икки кун ўтиб, ИИББ матбуот хизмати раҳбари Нилуфар Исаханова йигит ва қиз билан суҳбат ўтказилганини маълум қилди. Ёшлар бир-икки йилдан бери учрашиб, турмуш қуриш ниятида эканликларини айтишди. Ўша куни кечқурун улар ўртасида жанжал келиб чиқиб, йигит қизни уйига олиб кетмоқчи бўлади, лекин қиз рад этади. Йигит самарқандлик, ўша куни Самарқандга жўнаб кетади. У қайтиб келиши билан дарҳол ички ишлар ходимлари у билан суҳбат ўтказишди. Қиз унга қарши ариза ёзишдан бош тортди. Лекин суҳбат чоғида хотин-қизлар масалалари бўйича инспекторлар қизга ўз рақамларини беришди ва зарурат бўлганда мурожаат қилиши мумкинлигини билдиришди. Йигит билан ҳам профилактик суҳбат ўтказилди. Йигит учун бу яхшигина дарс бўлди, деб ўйлаймиз. Гарчи қиз унинг устида ариза ёзмаса-да, бефарқ бўлмаган фуқаролар тегишли жойга хабар беришлари мумкинлигини у ўз мисолида кўрди. Тошкент шаҳар ичики ишлар бош бошқармаси кўрсатган тезкорлик ва ҳамкорлик учун миннатдорлик билдирамиз!

Афсуски, жабрланувчи ариза ёзмаса, аксарият ҳолларда ҳуқуқ-тартибот идоралари уни ариза ёзишга мажбурлай олмайди. Бундай вазиятда ходимлар қўлларидан келганини қилишди: улар сўровга жавоб беришди, йигит ва қизни топишди, улар билан суҳбатлашиб, қизга ўз рақамларини қолдиришди. Умид қиламизки, қизнинг бундан кейинги ҳаётига ҳеч нарса таҳдид қилмайди.

Жабрланувчининг аризасисиз, агар у ўлдирилган ёки оғир тан жароҳатлари олсагина иш очилади. Бу даражага етиб боришига йўл қўймаслик керак! Қизлар, илтимос, зулмга чидаманг. Сизга бир марта қўл кўтарилдими, жиддий ўйлашга сабабдир. Зўравонликни кечиришга ҳожат йўқ. Сиз ўзингизга бундай муносабатда бўлишларига йўл қўймаслигингиз керак. Тўйдан кейин вазият янада ёмонлашиши мумкин ва кетиш янада қийин бўлади.

#СукутСақлама #Қонунлар #Миннатдорлик


Болаларни зўравонликдан қандай ҳимоя қилиш мумкин? Буни уддалаган мамлакатлар.

Оиладаги зўравонлик Ўзбекистонда энг оғир ижтимоий муаммолардан бири бўлиб қолмоқда. Жиноят кодексининг 126-1-моддасига қабул қилинган ўзгартишларга қарамай, уларда асосий масалалар кўриб чиқилмаган: болаларни ҳимоя қилиш чекланганлигича қолмоқда, психологик зўравонлик қамраб олинмаган, жабрланганлар ва уларнинг оилаларини реабилитация қилиш масаласи хал қилинмаган.

Биринчи қисмда биз жорий тизимнинг камчиликлари ҳақида гапириб ўтдик: Ўзбекистон Жиноят кодексининг 110-моддаси такрорланишидан тортиб, вояга етмаганларни яраштириш механизмининг самарасизлигигача.

Бугунги ўзгаришлар яхшиланишга қадамларга ўхшамайди. Болаларни ҳимоя қилиш тизими ишлаши учун бизга нафақат қонунлар, балки болалар эҳтиёжларига мослаштирилган инфратузилма ҳам керак.

Ушбу қисмда биз халқаро тажрибага мурожаат қиламиз ва болаларни ҳимоя қилишнинг энг самарали моделини кўриб чиқамиз.

Дунёда ҳолат қандай?

Давоми карточкаларда.

#СукутСақлама #болалар #қонунлар


Давлат болаларни оиладаги зўравонликдан ҳимоя қиладими?
Эшиклар ортидаги оғриқ

Ҳар куни ҳақиқий фожиалар ёпиқ эшиклар ортида содир бўлиши мумкин. Бола учун энг хавфсиз жой бўлиши керак бўлган уй кўпинча оғриқ ва қўрқув манбаи бўлиб қолади. Аммо бундай болаларни ҳимоя қилиш учун давлат нима қилмоқда? Қонунлар қабул қилинмоқда, меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлар янгиланмоқда, аммо бу зўравонлик доирасини чинакамига синдириш учун улар етарли эмасга ўхшайди.

Қонунчиликдаги ўзгаришлар: зулматдаги қадамларми?

2024 йилда Ўзбекистон болаларга нисбатан зўравонликка қарши курашда муҳим қадам ташлади. Кенг қамровли қонун ҳаётнинг турли жабҳаларида болаларга нисбатан зўравонликни назарда тутади. Бундан ташқари, Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 126-1-моддасига ушбу модданинг 2-қисмидан бошлаб вояга етмаганларга нисбатан жиноятларни оилавий (маиший) зўравонлик тартибига киритувчи ўзгартишлар киритилди. Афтидан, энди оилавий (маиший) зўравонлик қурбонлари доираси кенгайиб, болалар ҳам ҳимоя қилинади.
Бироқ, чуқурроқ таҳлил шуни кўрсатадики, 126-1-модда Жиноят кодексининг 110-моддасини қисман такрорлайди, ваҳоланки унинг мазмуни анча кенгроқ эди:
Жиноят кодексининг 110-моддаси билан зўравонлик, жумладан, руҳий босим ва камситиш учун жавобгарликка тортиш мумкин. Бундан ташқари, 110-моддада соғликка ўхшаш зарар етказганлик учун янада қаттиқроқ жазо назарда тутилган.

Эҳтимол айрим ҳолатларда 110 модда қўлланилиши давом этар. Аммо бошқа саволлар ҳам келиб чиқади.

Давоми карточкаларда

#СукутСақлама #болалар #қонунлар


#Фикр

Ўзбекистонда аёллар ва эркаклар тенгҳуқуқлилиги борасида сўз борар экан, баъзан «Аёллар эркаклар билан шундоқ ҳам тенгҳуқуқли бўлса, қайтанга, аёл бўлгани учун уларга кўпроқ имтиёзлар ҳам бериляпти. Шу ҳолатнинг ўзи жинслар тенгҳуқуқлилиги принципига зид эмасми?» - деган эътирозлар ҳам билдирилади. Шу масалада бироз тўхталиб, фикримни билдиришни лозим топдим.

Ўтган (юз-минг) йиллар давомида инсоният аёлларнинг ҳуқуқсизлигига кўникиб, бу ҳол суяк-суяккача, онг-онгостигача сингиб-суғорилиб бўлди. Энди буни ўзгартириш учун кўп йиллар ва қаттиқ ҳаракат талаб қилинади. Олиб қўйилган ҳуқуқлар давлат томонидан тиклаб берилгани билан, улардан фуқаро (аёл)ларнинг фойдалана олиш имконияти қай даражада эканини ҳам ҳисобга олиш зарур.

Оддийгина олий таълим олиш учун хотин қизларга ажратилган алоҳида имтиёзли ўринларга тўхталамиз. Таққослаш учун мисол: Ҳеч қайси ота-она ўғил фарзандига «шу йил ўқишга кирмаса, биринчи рози бўлган қизга уйлантириб қўйиш» шартини қўймайди. Қиз фарзанд мактабни битириши билан (баъзан, мактабда ўқиб юрган пайтиёқ) турмушга узатиш ҳаракати бошланади. Баъзан қизнинг маълумоти олий таълим олиш учун етарли бўлмаган ҳолда ҳам тўхтатиб қўйилади. Яъни, 9-синфни битириши билан мактабдан чиқариб олишади. Қизда на тўлиқ ўрта таълим (11-синф), на ўрта-махсус (коллеж) таълим маълумоти бор. (Шу 9-синф маълумоти билан қолиб кетган танишларим вагон-вагон!) Тўлиқ ўрта ёки ўрта-махсус таълим олгани билан олий таълимга рухсат ололмайдиган, рухсат ололмаган қиз-аёллар - алоҳида мавзу. Ўқишга рухсат ололган қизлар 2 турга бўлинади - «оила бюжетига зарар бермай, фақат текинга, яъни, ўқигани учун давлатга пул тўламай ўқий олсагина, ўқийдиган» ва ростдан ҳам оиладагилари қўллаб-қувватлаб, фарзандлари олий маълумот олиши тарафдори бўлган оила қизлари. Бу «кўрсаткич»лар тарозининг енгил посангисига неча ботмон тош босади, деб ўйлайсиз? Тиббий хизматлардан фойдаланиш, туғруқлар ва оналик борасида гапиришга зарурат ҳам йўқ.

Тенглик, тенгҳуқуқлилик - бу фақат ҳуқуқларнинг бир хилда тақсимланишигина эмас, натижада шу ҳуқуқлардан барча тенг равишда фойдалана олиши ҳам демакдир. Давлат нафақат ҳуқуқларни бериш билан тенгҳуқуқлиликни йўлга қўяди, балки, улардан фойдаланиш механизмини ҳам ишлаб чиқиш билан уларни мустаҳкамлайди ҳам. Чунки, ҳуқуқлар берилгани билан, ундан фойдалана олиш имконияти бўлмаса, (бошқа бир фуқаро(лар) ҳуқуқлардан фойдаланишга йўл қўйишмаса!) бундай ҳуқуқлар берилганидан нима фойда?

© Алия ТЕМУРИЙЗОДА
#SukutSaqlama #СукутСақлама #ЖинсларТенгҳуқуқлилиги #ГендерТенглик



Показано 11 последних публикаций.